Ի

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Տառ[խմբագրել]

«Ի» տառը ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

ի 1[խմբագրել]

Ի, ի (ինի)

  1. հայերեն այբուբենի 11-րդ տառը, թվական արժեքը քսան, քսաներորդ
  2. (լեզվբ․) առաջնալեզվային վերին բարձրացման ոչ շրթնային ձայնավոր

Տեխնիկական տվյալներ[խմբագրել]

  • Unicode՝ U + 053B(փոքրատառ՝ U + 056B)
  • Նախորդ՝ Ժ
  • Հաջորդ՝ Լ

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ի 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

ի 2[խմբագրել]

Կապ

(մեծ մասամբ (հնց․), առնում է հայցական, տրական և բացառական հոլովներով խնդիրներ)

  1. դեպի ◆ Այցելելով կյանքից ի հավերժություն։ Շեքսպիր ◆ Օ՜ն անդր ի մարտ։ (Նաիրի Զարյան)
  2. մինչև ◆ Կանգնել է ի մահ թշնամու դեմ՝ նրան անպայման հաղթելով վճռով։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Եվ ես կհասցնեմ գործերս ի վախճան։ (Նաիրի Զարյան)
  3. արտահայտում է մատուցման տրականի նշանակություն ◆ Վերադարձրու ի տեր։ (Նաիրի Զարյան)
  4. միջոցով ◆ Օրհնյա ի տեր։ Հովհաննես Թումանյան
  5. հայցականին տալիս է գործիականի նշանակություն ◆ Յոթն արքայազնից վեց հոգի ընկան, վեց պայծառ արև ի սուգ պատեցան։ (Րաֆֆի) ◆ Խնջույքներ էին սարքում ի ձայն գնչու կանանց սրնգի և թմկի։ Վրթանես Փափազյան ◆ Հայցականին տալիս է վերածման տրականի նշանակություն ◆ Ինչպես չհարգել մի այնպիսի պաշտելի անձնավորություն, որ մի ամբողջ աշխարհ հեթանոսությունից ի քիրստոնեություն ածեց։ (Րաֆֆի)
  6. հայցականին կամ տրականին տալիս է ներգոյականի նշանակություն ◆ Ցավ ի սիրտ տեսնում էի։ (Նար-Դոս) ◆ Փարիզեն նոր դարձած էր բժշկության վկայագիրն ի ծոցին։ (Գրիգոր Զոհրապ) ◆ Ի ծոց, ծովին ծածանեին։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  7. արտահայտում է նպատակ՝ շահ, համար ◆ Առաջարկեց ի հաստատություն։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Ի վնաս յուր ընկերի կամ հարազատի բարօրության։ (Մուրացան) ◆ Աղոթում եմ ի կյանքիս քո։ (Նաիրի Զարյան)
  8. իբրև, որպես ◆ Արտակը սեղմեց իր կողքից գնացող Ատոմի ձեռքը, որին ի պատասխան սա ևս նույնը կատարեց։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Ի նշան հաշտության բաց էր անում խերեսի շիշը։ (Ակսել Բակունց) ◆ Պատերազմը պիտի գնա ի սպառումն հակառակորդի։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  9. մեծ մասամբ կորցրել է իր ինքնուրույն նշանակությունը և խնդիրների հետ կազմել է կայուն կապակցություններ

Հոմանիշներ[խմբագրել]

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. ի բարին կատարվել - բարեհաջող դուրս գալ, բարեհաջող ստացվել ◆ Լավ երազ է, եթե ի բարին կատարվի։ (Րաֆֆի)
  2. ի բարձուստ - տե՛ս բարձուստ
  3. ի բաց
    1. բացի ◆ Պաշտիր լոկ Նեբուին և Նեբուից ի բաց մի վստահիր մի այլ երկնակալի։ (Նաիրի Զարյան)
    2. հեռու ◆ Գնա անցիր սրտես ի բաց։ (Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան)
  4. ի բաց առյալ - բացառությամբ, բացի ◆ Կես ժամ ետքը ալ բոլոր հրավիրյալները մեկնում էին ի բաց առյալ Արդամյանները։ «Երևանյան օրեր»
  5. ի բաց առնել - բացառել, բացառություն կազմել ◆ Ամրոցում գտնվող և զենք կրել գիտցող մարդկանց զենքեր բաժանվեցան ի բաց չառնելով նաև երիտասարդ հոգևորականները։ (Մուրացան)
  6. ի բաց արձակել - ազատել, բաց թողնել ◆ Մի փոքր հետո քեզ կարձակեմ ի բաց։ (Նաիրի Զարյան)
  7. ի բաց թողնել (թողնուլ) - հրաժարվել, ձեռք քաշել ◆ Սովորությունը պետք մը դարձած էր, զոր ի բաց թողուլը դժվարին պիտի ըլլար։ (Գրիգոր Զոհրապ)
  8. ի բաց թողնվել՝ թողվել - ձեռք քաշվել, մի կողմ դրվել ◆ Լեռնային ու վայրենի կյանքի վարժությունը չի կրնար ի բաց թողվել վայրկյանի մը մեջ։ (Գրիգոր Զոհրապ)
  9. ի բաց մերժել - մերժել, չընդառաջել ◆ Եվ կամքը Բել բռնակալի մերժեց ի բաց։ (Նաիրի Զարյան)
  10. ի բաց վանել - հեռացնել, քշել, հեռու մղել ◆ Խնդրեց մտքերս մի վանիր ի բաց։ Գրքերից
  11. ի բնե - ծնված օրից, էն գլխից, բնույթով ◆ Հայրս զբոսասեր էր ի բնե։ (Մուրացան) ◆ Հա՛, ի բնե, ի ծնե ձգտել ենք ազատության։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  12. ի բոլոր - շուրջը, բոլորքը ◆ Ճերմակ մատներն ի բոլոր ամբողջ ութ-տաս տարի օղակում էին մատանիները։ (Վիգեն Խեչումյան)
  13. ի գիլ գալ - գլորվել, գլոր, գլոր լինել ◆ Եվ չարգելել, որ ան լեռնեն վար ի գիլ գա ուժգնորեն։ (Վահան Թեքեյան)
  14. ի գիր արկանել - գրել, գրի առնել ◆ Ես քո թույլտվությամբ նստած եմ, ի գիր եմ արկանում իմ պատմությունը։ (Վիգեն Խեչումյան)
  15. ի գործ դնել - գործադրել, անել ◆ Բժշկություն ի գործ կը դներ մեր թաղին մեջ։ (Գրիգոր Զոհրապ) ◆ Նա բոլոր միջոցները պետք է ի գործ դնի բարեկամ մնալու։ Ստեփան Զորյան
  16. ի դեմս - հանձին ◆ Մինչև այժմ մենք տեսել էինք միայն նրա գլուխը ի դեմս նրա գրողների։ Հովհաննես Թումանյան
  17. ի դեպ
    1. ի միջի այլոց, երբ առիթը ներկայացել է, տեղին է, քանի որ տեղն է ◆ Ի դեպ ասեմ, որ ետ եմ նայում և հին գրածներս ուղղում։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Ի եմ գլխավորում էր բուն Կյորեսի և նրա միջնաբերդ Շենի կռիվը։ (Ակսել Բակունց)
    2. առիթով, պատճառով ◆ Սակայն ես առավել քան խորն եմ վշտացած ի դեպ իմ բարեկամների ժլատության։ (Նաիրի Զարյան)
    3. լավ ժամանակն է, հաջող է ◆ Թագավորը, թագուհին և ամենքը գալիս են ցած Համլետ. ի դեպ։ Շեքսպիր։
  18. ի դեպ է - նույն է ի դեպ (1) ◆ Ի դեպ է հիշել, որ Խամսայի մելիքությունների պատմությունը գրելու ժամանակ ինձ ավելի օգնեցին նույնիսկ մելիքների ժառանգները։ (Րաֆֆի)
  19. ի դեպս
    1. դեպքում, ժամանակ ◆ Անգլիայում կնախապատրաստվեն պարենային քարտեր ի դեպս պատերազմի։ (Մամուլ)
    2. հարմար առիթով, երբ տեղը գա ◆ Ի դպես իր ամենավերջին պաշտոնյային ըստ արժանյաց վարձատրելով հանդերձ ազատեց իր վտիտ ուսերը։ Եղիշե Չարենց
  20. ի դեպս ասած - ի միջի այլոց ◆ Սարսափելի զարզանդ, որ ի դեպս ասած, ավելի է բարձրացնում Վարդանի կամուրջի հրաշալի հմայքը։ Եղիշե Չարենց ◆ Ի դեպս ասած մի կտակ, որ շփոթեցրել է հայ բարեգործներին։ (Շիրվանզադե)
  21. ի դետ լինել - հսկել, դիտել ◆ Պահպաններ շուրջն ի դետ կան շահին սեգ։ (Դանիել Վարուժան)
  22. ի դերև դարձնել - տե՛ս ի դերև հանել ◆ Խոչընդոտներ կան, որ մեծ չափով ի դերև են դարձնում ամեն ջանք ու աշխատանք։ Հովհաննես Թումանյան
  23. ի դերև ելնել՝ լինել
    1. իզուր անցնել
    2. խանգարվել
  24. ի դերև հանել
    1. խանգարել, խոչընդոտել ◆ Ամեն բան փորձենք այս նշանատուրքը ի դերև հանելու համար։ «Երևանյան օրեր»
    2. ավելորդ՝ անարդյունք դարձնել ◆ Ու փոքրիկը կը մռնչեր ի դերև հանելով այս հուսադրական խոսքերը։ (Գրիգոր Զոհրապ)
  25. ի դիմաց - հանձինս, ի դեմս, կողմից, անունից ◆ Ձեր խոնարհ ծառան էլ, որ խմբագրական ժողովը կազմակերպով երեքից մինն է, խնդրում է ի դիմաց նույն ժողովի ձեր աշխատակցությունը։ Հովհաննես Թումանյան
  26. ի դուրս - դուրս, այն կողմ ◆ Այգուդ պատից ի դուրս բնավ դու չես նայել։ (Նաիրի Զարյան)
  27. ի զատ - բացի ◆ Աչքին դրամե ի զատ ամեն առավելություն արժեք ու նշանակություն չուներ բնավ։ (Գրիգոր Զոհրապ)
  28. ի զարմանալ մեկի - մեկին զարմացնելով, մեկին զարմանք պատճառելով ◆ Ի զարմանս մեր… պարոն կապիիտանը հայտնեց, որ այդպիսի պատահար չի եղել։ (Ակսել Բակունց) ◆ Գործը կբացվի, անպայման կբացվի, և ի զարմանս բոլոր դատավորների կպարզվի։ Հովհաննես Թումանյան
  29. ի զեն - նույնն է իզեն ◆ Դեպի կռիվ… ի թիվս այլով և մի պոեմա։ Հովհաննես Թումանյան
  30. ի լրո - լսածով, լսած լինելով ◆ Ի լրո է խոսում, ինքը ոչինչ էլ չի տեսել։
  31. ի լրումն - իբրև լրացում ◆ Ի լրումն ամենի չեն իմանում, թե որտեղ են գտնվում։ Հովհաննես Թումանյան
  32. ի լույս ածել
    1. հրատարակել, հրապարակել ◆ Շատ ցանկալի էր, որ մեր պարոնը մի օր տպագրությամբ ի լույս ածեր իր ուսումնասիրած պատմական հարուստ նյութերը։ (Րաֆֆի)
    2. վեր հանել, հրապարակ հանել, լույս աշխարհ դուրս բերել, հայտնաբերել ◆ Մենք խավարից ի լույս ածեցինք մի ամբողջ պատմություն։ (Րաֆֆի)
  33. ի լուր մեկի - մեկի լսելու համար, որպեսզի մեկը լսի ◆ Էդ էն սարսափն է, որ աղաղակում է ամեն կոտորածից առաջ ի լուր աշխարհի։ Հովհաննես Թումանյան
  34. ի խնդիր - որոնելու պահանջելու համար ◆ Տեսան, որ ձեր դաշույնները մեղապարտ վիզերու ի խնդիր նորեն կը շողան։ Սիամանթո
  35. ի ծնե - ծնունդից սկսած, ծնված օրից, ի բնե ◆ Կորցրին և սիրտ և քնքշություն, որ ի ծնե ունեին։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Մենք իրար հարազատ ենք ի ծնե։ Հովհաննես Թումանյան
  36. ի ծննդենե - տե՛ս ի ծնե ◆ Ի ծննդենե նշանակված է եղել բոլորովին այլ խորհրդով։ Հովհաննես Թումանյան
  37. ի կատար - կկատարվի, պատրաստ եմ կատարելու ◆ Հրամանդ ի կատար։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  38. ի կատար ածել
    1. գործադրել, իրականացնել ◆ Վճիռն ի կատար է ածված 1928թ. մայիսի 27։ (Ակսել Բակունց) {{օրն|Օրենքը պահանջում է դատարանի վճիռը ճշտիվ ի կատար ածել
    2. գլուխ բերել, վերջացնել, ավարտել ◆ Ինչ որ սկսել եմ, պետք է անպատճառ ի կատար ածեմ։ (Րաֆֆի)
  39. ի կատար ածվել
    1. գործադրվել, իրականացվել, կատարվել ◆ Վճիռն ի կատար է ածվել։
    2. գլուխ բերվել, ավարտվել, վերջացվել
  40. ի կատար հանել - գլուխ բերել, կատարել ◆ Յուր չնչին խնայողությունները հատկացան այս զանազան միջոցներին մին ի կատար հանելու։ (Գրիգոր Զոհրապ)
  41. ի կատար հանվել - գլուխ բերվել, կատարվել
  42. ի կատարում
    1. կատարելու համար
    2. վերջում, ի վերջո ◆ Եվ դուք կլսեք լկտի, արյունռուշտ հրեշավոր գործեր…: ◆ Եվ ի կատարում դավեր։ Շեքսպիր
  43. ի կենդանվույն - կենդանի ժամանակ, կենդանության օրոք ◆ Ի կենդանվույն ժառանգությունը բաժանելու համար մերջերնիս։ (Գրիգոր Զոհրապ)
  44. ի կորուստ մատնվել - կորստի՝ կորստյան մատնել
  45. ի կորուստ մատնվել - կորստի՝ կորստյան մատնվել
  46. ի հակառակ դեպս - հակառակ դեպքում, այլապես
  47. ի հայտ բերել
    1. հայտնաբերել
    2. երևան հանել, ցուցադրել ◆ Իսկույն ի հայտ բերեց նաև ռազմական իմաստություն։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  48. ի հայտ բերվել
    1. հայտնաբերվել
    2. երևան հանվել, ցուցադրվել
  49. ի հայտ գալ
    1. հայտնվել գտնվել
    2. երևան գալ, հանդես գալ, ցուցադրվել ◆ Բնության պարգևածը ուշ թե կանուխ պիտի ի հայտ գար։ (Մամուլ)
  50. ի հանդես բերել
    1. մեջտեղ բերել, հայտնաբերել
    2. երևան հանել, հանդես բերել
  51. ի հանդես բերվել
    1. մեջտեղ բերվել, հայտնաբերվել
    2. երևան հանվել, հանդես բերվել
  52. ի հանդես գալ
    1. մեջտեղ գալ, հայտնվել
    2. երևան գալ ◆ Անկեղծությունը կը մեծարեմ նույնիսկ թեթ հանցանքի մը մեջ ի հանդես կուգա։ (Գրիգոր Զոհրապ)
  53. ի հարգանս - հարգելու համար, իբրև հարգանքի նշան ◆ Ջրաղացպանը շտկվե՛ց ի հարգանս իշխանի։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  54. ի հավելում(ն) - իբրև լրացում ◆ Եվ ահա մի օր էլ ի հավելումն անհաջողության հայտնվեց Անատոլ զորավարը։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  55. ի հարկե - տե՛ս իհարկե
  56. ի հարկին -հարկ եղած դեպքում, երբ անհրաժեշտ է՝ պետք է ◆ Խղճմտանքը… մարդոց պես ի հարկին երևութական ու արտաքին ճշմարտությամբը կբավականանա։ (Գրիգոր Զոհրապ) ◆ Նա լավ գիտե շարժելի ի հարկին լեզու ու գրիչ։ Գրքերից
  57. ի հեճուկս
    1. ցանկության հակառակ, հակառակ ◆ Ի հեճուկս թշնամիների կարող էր վերստանալ իրդիրքն ու ազդեցությունը։ Ստեփան Զորյան ◆ Բայց ի հեճուկս թշնամիների կարող էր վերստանալ իր դիրքն ու ազդեցություննը։ Ստեփան Զորյան ◆ Բայց ի հեճուկս ինձ այդ գարշելին ճախրում էր շեշտակի հյուսիսն ուրարտական։ (Նաիրի Զարյան)
    2. գրգռելու՝ չարացնելու՝ բարկացնելու համար ◆ Ի հեճուկս ամուրի ես կանացի քնքուշ սեռի ծաղրանկարն էի գծում։ Թարգմ
  58. ի հետագունե - հետագայում ◆ Հիները իրենց կրոնքը կազմեցին ի հետագունե։ (Դանիել Վարուժան)
  59. ի մի ամփոփել - տե՛ս ամփոփել
  60. ի մասին - տե՛ս միասին ◆ Ու ծխեցին ի մասին խաղաղության չիբուխները։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Ալիշանի մեկ ոտանավորը պիտի ուսումնասիրեինք ի միասին։ (Գրիգոր Զոհրապ)
  61. ի միբերան - միաբերան ◆ Հազար շուրթեր երգում էին մի բերան։ (Հակոբ Հակոբյան)
  62. ի մի բերել
    1. միացնել, միատեղհավաքել
    2. ամփոփել
    3. հաշվի առնել, նկատի ունենալ, միասնաբար մեջտեղ բերել ◆ Ազգերն ինչ ունեն ազնիվ ու պայծառ, թող մի բերեն էս դառն օրերին։ Հովհաննես Թումանյան
  63. ի մի գումարել - տե՛ս գումարել ◆ Եթե այդ բոլորը ի մի գումարենք, կստանանք ներկա 1886 թվականը։ (Րաֆֆի)
  64. ի մի խմբել
    1. մի կազմակերպության մեջ խմբել
    2. միատեղ հավաքել, համախմբռլ ◆ Պետք է ի մի խմբել այդպիսիներինխմբել ի մի։ Հովհաննես Թումանյան
    3. կոչ անել խմբվելու՝ հավաքվելու
  65. ի մի հավաքել - նույնն է՝ ի մի խմբել
  66. ի մի ձուլել
    1. միասնության բերել, միասնական դարձնել ◆ Ցանկանում էին ոչնչացնել… ի մի ձուլեմ հայոց բաժան-բաժան եղած ուժերը։ (Րաֆֆի)
    2. միացնել ◆ Արդյոք քանի՞ սրտեր ի մի ձուլեցիր։ Գրքերից
  67. ի միջի այլոց - տե՛ս իմիջայլոց ◆ Այս բանն ասվում է ի միջի այլոց, հենց այնպես։
  68. ի միտ առնել - հիշել, նկատի ունենալ
  69. ի մոտո - մոտիկից ◆ Ի մոտո ծանոթացա լեհ հայրենասիրական մի ընկերության։ (Նար-Դոս)
  70. ի ներքուստ - տե՛ս ներքուստ ◆ Ի ներքուստ Շահյանը սաստիկ վիրավորված էր այդ կշտամբանքից։ (Նար-Դոս) ◆ Վարդակի և Վասակի ընտանիքները թեև առերես բարեկամ էին, բայց ի ներքուստ թշնամական հարաբերության մեջ։ (Րաֆֆի)
  71. ի նկատի առնել՝ ունենալ - հաշվի առնել, ուշադրություն դարձնել, նկատի ունենալ ◆ Նա ի նկատի էր առնում իմ սիրահարությունը։ (Րաֆֆի) ◆ Եվ ի նկատի ունեցիր, սիրելիդ իմ Լևոն, որ այստեղի բարեկաներիցսդու ես առաջինը։ (Նար-Դոս)
  72. ի նպաստ - օգտին ◆ Ինչոր ասում եմ, ի նպաստ նրա է։
  73. ի շարս - նույն է ի թիվս ◆ Ի շարս այլն նորությունների նրան հաղորդել էր նաև Արմենների մուտքը Դորպատ։ (Ակսել Բակունց)
  74. ի չար(ը) գործ ածել՝ դնել՝ գործադրել
    1. որևէ բան չար նպատակի ծառայեցնել՝ մեկին վնասելու՝ վարկաբեկելու և այլնի համար ◆ Իմ տեղը որ ուրիշը լիներ, առանց ի չարը գործ դնելու չէր թողնիլ։ (Նար-Դոս) ◆ Նրա անհասկացողությունը ի չարը չգործ ածեն Հովհաննես Թումանյան
    2. մի բանի գործածությունը չափազանցության հասցնել ◆ Մի ձայն, որ հատուկ է վատանուն ախտ ունեցողներին կամ ոգելից ըմպելիքներ ի չար գործ դնողներին։ (Շիրվանզադե)
    3. չխնայել, անխնայաբար ծախսել (ուժերը, եռանդը և այլն) ◆ Ի չար չգործ դնենք ձեր եռանդը։ Հովհաննես Թումանյան
  75. ի չգոյե - չլինելու պատճառով ◆ Ի չգոյե այդ անհրաժեշտ հրապույրների նրա մատաղ սերը կտեսնե։ Շեքսպիր
  76. ի չիք դարձնել
    1. անարդյունք՝ դարձնել, այնպես անել, որ իզուր անցնի ◆ Զորքերի քաջությունըի չիք դրձրեց Աղա-Մամադխանի բոլոր ջանքերը։ (Րաֆֆի)
    2. ոչնչացնել ◆ Արգելք ու խավար, երաշտ ու ծարավ ի չիք դարձրին։ Հկվ ◆ Պատերազմիուժերը շարունակում են հնարավոր ամեն ինչ անել՝ ի չիք դարձնելումիջազգային իրադրության մեջ սկսված ջերմացումը։ (Մամուլ)
  77. ի պաշտոնե - պաշտոնի բերումով, պաշտոնապես, իբրև որևէ պաշտոն ունեցող ◆ Նա խոսում էր ոչ թե պաշտոն է, այլ հուզված սրտի թելադրանքով։ (Հրաչյա Քոչար)
  78. ի սեր
    1. սիրելու՝ սիրած լինելու պատճառով ◆ Նա որ կռվեց ի սեր ձեզ, նա որ հաղթեց ի սեր ձեր։ Գրքերից
    2. պատճառով համար ◆ Նա ինձ սփրեց ի սեր իմ տեսած այն վտանգների և ես էլ նրան ի սեր ցույց տված իր կարկեցության։ Շեքսպիր
    3. լավ, լինելու համար, հանուն ◆ Ի սեր ձևը սեղանի աատեցեք ինձ ձեր շամպայնից։ (Շիրվանզադե)
  79. ի սեր աստծո՝ աստծու՝ աստծո - աստծու սիրուն, սերն աստծո , հանուն աստծո ◆ Բայց ի սեր աստծո այդ սեղանը հեռացրեք մեր մոտից։ (Նար-Դոս)
  80. ի սկզբանե - հենց սկզբից. սկզբնապես ◆ Ի սկզբանե մութը ծածկված էր մութով։ Հովհաննես Թումանյան
  81. ի սկզբանն - սկզբում ◆ Ի սկզբանն բանը և բանն էր ճիգսու ջանք։ Եղիշե Չարենց
  82. ի սկզբանե անտի - հենց սկզբից, բուն սկզբից
  83. ի սպաս դնել - ծառայեցնել ◆ Նինվեի փառքինի սպաս դրեց։ (Նաիրի Զարյան)
  84. ի սրտե - սրտանց, սրտով, անկեղծորեն ◆ Ի սրտե հաջողություն ցանկանալ։ Հովհաննես Թումանյան
  85. ի սուր սուսերի - սրով ու սուսերով ◆ Արաբն է ի սուր սուսերի մաշել (մեզ)։ (Վիգեն Խեչումյան)
  86. ի վաղուց հետե - շատ վաղուց, անտի վաղուց
  87. ի վայր, ի վար - դեպի ցած ◆ Որ հոսում են քրտինքի նման աշխարհի երեսն ի վայր։ Եղիշե Չարենց ◆ Ու գոռալեն, գորգռալեն գլորվեցին սարերն ի վար։ Հովհաննես Թումանյան
  88. ի վեր
    1. դեպի վեր ◆ Դեպի վեր, սարն ի վեր, քաջասիրտ զինվոր։ Հովհաննես Հովհաննիսյան ◆ Կմագլցեր սյուներն ի վեր։ (Ավետիք Իսահակյան)
    2. սկսած ◆ Ապրում եմ սիրով երեխուց ի վեր։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Բավական ժամանակից ի վեր կտրված լինելով արտաքին աշխարհից՝ չգիտեմ դրա համար ինչ առաջարկներ են եղել։ Հովհաննես Թումանյան
    3. վրա ◆ Թևի տակ կառնի ի վեր աշխարհին։ (Ավետիք Իսահակյան)
  89. ի վերջո - վերջում, վերջապես ◆ Ի վերջո պարտավորությունս եմ համարում հատուկ շնորհակալություն հայտնել քեզ։ (Նար-Դոս) ◆ Ի վերջո համբույրս։ Հովհաննես Թումանյան
  90. ի վերուստ - վերևից, երկնքից ◆ Եվ լուսինը ի վերուստ տրված իր ժպիտը։ Եղիշե Չարենց
    1. աստծուց ◆ Եվ այն հանճարը, որ նոր բաժին տվավ ի վերուստ։ Ենովա Պետեան
  91. ի վիճակի լինել
    1. ուժ՝ զորություն՝ կարողություն ունենալ, ի զորու լինել ◆ Սահակը արդեն ի վիճակի չէր լսելու ոչինչ։ Դերենիկ Դեմիրճյան
    2. հնարավորություն չունենալ, չկարողանալ ◆ Ի վիճակի չեմ բացակայելու։ Հովհաննես Թումանյան
  92. ի վրա այսր ամենայնի - այս ամենի հետ միասին
  93. ի վրեժ - վրեժ առնելու, վրեժ լուծելու ◆ Երկինք ու երկիր ի վրեժ են կանչում։ Շեքսպիր
  94. ի տար - օտար, հեռու ◆ Ի տար աշխարհ։
  95. ի տես
    1. աչքի առաջ, ներկայությամբ ◆ Տվածը արձանագրում է մի տեղ և այն էլ ի տես ուրիշ այցելուների։ (Մուրացան)
    2. տեսնելու, տեսության ◆ Ծոցին դեմ եղերքը ի տես կուգա տարտամ ստվեր մը։ (Գրիգոր Զոհրապ)
    3. տեսած լինելով, տեսնելով ◆ Այն ատեն դուռը խորտակել տվավ և սահմռկած մնաց ի տես Լևոնի ջախջախված գանգին։ «Երևանյան օրեր»
    4. համապատասխան ◆ Իսկույն և թե ի տես նամակիս բովանդակության… գրաբերներիս մահվան ենթարկեն։ Շեքսպիր
  96. ի տես դնել - ցուցադրել, հայտնի անել ◆ Վիշտդ մի դնիր բոլորին ի տես։ Սերո Խանզադյան
  97. ի տրիտուր - իբրև փոխարինություն, իբրև հատուցում ◆ Ընծաներն աստվածընտիր, որ քեզ համար բերել է իմ հայոց արքան տրիտուր քո վեհ ուշադրություն։ (Նաիրի Զարյան)
  98. ի ցույց - իբրև ցուցադրություն, ի տես, տեսնելու՝ նայելու համար ◆ Կաշին տկահան անելով լցրին խոտով և ի ցույց ամենցուն կախեցին Տիզբոնի մեծ տաճարի պատից։ (Րաֆֆի) ◆ Սա իր հարստությունն է ի ցույց դուրս բերում։ (Րաֆֆի)
  99. ի ցույց դնել
    1. ցուցադրել ◆ Հրամայեցեք որ ի ցույց դնեն այս մարմինները։ Շեսքպիր
    2. թեթև նկատություն հայտնել, իբրև վատ օրինակ մեկի անունը հիշատակել
  100. ի փոխուստ անապարել - շտապել փախչել ◆ Չըլլա որ մեր հոս գալն իմանալով ի փոխուստ աճապարեն։ Հակոբ Պարոնյան
  101. ի փառս - փառքի համար, փառավոր լինելու համար ◆ Զարգացնել գիտությունը ի փառս մեր մեծ հայրենիքի։ (Մամուլ)
  102. ի փոխարեն - տե՛ս փոխարեն
  103. ի քեն - քեզնից ◆ Զարգացնել գիտությունը ի փառս աստված ամենաբարի։ (Վիգեն Խեչումյան)
  104. գիշերն ի բուն - տե՛ս գիշեր բառի տակ ◆ Սհա՛կ, Սհա՛կ… գիշերն ի բուն կանչում է որբն աղեկտուր։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Գիշերն ի բուն բնության հետ կատարողությամբ մաքառեցավ։ Սիամանթո
  105. օրն ի բուն - տե՛ս օրնիբուն

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ի 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

ի 3[խմբագրել]

Գոյական

  1. տե՛ս իհ ◆ Ի՜… էդ խեղճին բռնում ա ի՞նչ անի։ (Նար-Դոս) ◆ Ի՜… չարացավ Մարիամը։ Սերո Խանզադյան

Հոմանիշներ[խմբագրել]

Արտահայտություններ[խմբագրել]

Աղբյուրներ[խմբագրել]

Ստացված է «https://hy.wiktionary.org/w/index.php?title=Ի&oldid=1731935» էջից