աթոռ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɑˈtʰɔr]
վանկեր՝ ա•թոռ
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Ծագումն անհայտ է։
Գոյական
- մի մարդու նստարան՝ թիկնակով կամ առանց դրան ◆ Զարգարյանն անցավ մյուս սենյակը, որ նույն տեսքն ուներ, միայն առանց աթոռների և սեղանի։ (Շիրվանզադե)
- բազկաթոռ, որ հատկացված է որևէ պաշտոնյայի կամ իշխանավորի
- Կարին, Վան՝ (փխբ․) պաշտոն, իշխանություն ◆ Հասրաթյանը երբեք չի նստի գյուղբաժնի վարիչի աթոռին: Սերո Խանզադյան
- (փխբ․) եպիսկոպոսական հաջորդական իշխանություն
- եպիսկոպոսական աթոռանիստ ◆ Դու կաթողիկոս ես ոչ՛ միայն Այրարատի, այլ համայն հայոց համար, և ուր էլ որ լինի աթոռը, հայերը պարտավոր են պաշտոն մատուցանել նրան։ (Մուրացան)
- իշխանության խորհրդանշան, գահ ◆ Այս հանգամանքը մի կողմից թագուհու վիշտը մեղմեց, ըստ որում եղբայրը, թեպետ կույր, այսուամենայնիվ յուր աթոռը վերադարձավ։ (Մուրացան)
- Մուշ՝ գութանի չորրորդ լուծը, աթոռտուն, խնձորտուն
- գութանի արորի զանազան մասերը միացնող փայտե սեպ ◆ Աթոռները ճռճռում են։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
- Վան, Պոլիս, Նոր Նախիջևան, Մուշ, Կարին՝ (հնց․) մի շարք կրոնական տոների պասին նախորդող շաբաթը ◆ Աստվածածնի աթոռ կիրակի օրն էր, որ հավողները լավ հասել էին։ (Պերճ Պռոշյան)
- տե՛ս աթոռավոր
- Շատախ՝ թոնրի վրա դրվող փոքրիկ սեղան
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- թիկնաթոռ, բազկաթոռ, աթոռակ
- բազմոց, նստարան, բազմարան (հնց․)
- նստիչ (բրբ․)
- գահ, իշխանություն, բարձ (հնց․) (թագավորական)
- սելես, սելին (հայրապետական)
- պաշտոն (փխբ․)
- աթոռակ, աթոռտուն, խարզնտուն, խնձորատուն, ղարաղայիշ, սածիլ (գութանի չորրորդ լուծը)
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- Մայր աթոռ - Էջմիածնի վանքը և կաթողիկոսությունը
- մեղադրյալի աթոռին նստել, մեղադրյալի աթոռին նստեցնել - դատի տալ
- փափուկ աթոռ
- ծալովի աթոռ
- աթոռ առաջարկել
- մեղադրյալի աթոռ
- Սեբաստիա՝ (փխբ․) աթոռն ամպերը դնել - չափից դուրս հպարտանալ, գոռոզանալ, մեծամտանալ
- Սասուն՝ աթոռաց շրջիլ -
- նորապսակ փեսայի հանկարծամահ լինելը
- թագավորի կամ իշխանի գահընկեցությունը
- Սեբաստիա՝ հուռով-աթոռով նստել - մի տեղ հաստատված մնալ
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | աթոռ(ը) | աթոռներ(ը) |
| Սեռ. | աթոռի | աթոռների |
| Տր. | աթոռի(ն) | աթոռների(ն) |
| Հայց. | աթոռ(ը) | աթոռներ(ը) |
| Բաց. | աթոռից | աթոռներից |
| Գործ. | աթոռով | աթոռներով |
| Ներգ. | աթոռում | աթոռներում |
Թարգմանություններ[խմբագրել]
| աթոռ | |
| պաշտոն, իշխանություն (փոխաբերական) | |
| աթոռ (եկեղեցական) | |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն գոյականներ
- Քաղվածք/Շիրվանզադե
- Կարինի բարբառային բառեր
- Վանի բարբառային բառեր
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Քաղվածք/Սերո Խանզադյան
- Քաղվածք/Մուրացան
- Մուշի բարբառային բառեր
- Քաղվածք/Ստեփանոս Մալխասյանց
- Պոլսի բարբառային բառեր
- Նոր Նախիջևանի բարբառային բառեր
- Հայերեն բառեր հնացած իմաստով
- Քաղվածք/Պերճ Պռոշյան
- Շատախի բարբառային բառեր
- Հայերեն բարբառային բառեր
- Սեբաստիայի բարբառային բառեր
- Սասունի բարբառային բառեր
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից