ակ

Վիքիբառարան-ից
(Վերահղված է ակ (ակունք)ից)


Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ակ 

ակ1[խմբագրել]

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Գոյական[խմբագրել]

  1. Ագուլիս՝ ջրի ակունք ◆ Բայց ո՞վ պիտի բացեր Կանաչ աղբյուրի ակը և ինչպե՞ս պիտի բացեին։ (Ակսել Բակունց) ◆ Նեմրութա գագաթի լճակի ջուրը, սարի տակովն անցնելով կազմում է Մեղրագետի ակը: (Րաֆֆի)
  2. առաջին կողմ, տես` ձայն
  3. աղբյուր ◆ Ու այդ ակները հայոց սարերեն իջել են, կուգան ու կիջնեն էլի։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ծալե ծունկդ դողդոջ և աղբյուրին վրա ծռե։ Ահա ես քողդ ետ առի - որքան լույս ճառագայթեց դեմքիդ վրայեն՝ ակին մեջ։ (Դանիել Վարուժան)
  4. Արարատյան, Վան, Սասուն, Ուրմիա՝ թոնրի օդանցք, սնդու ◆ Արևի հաստ շողը, այլևս չէր ընկնում թոնրի ակին: Խաչիկ Դաշտենց ◆ Թորվան ակ լցվե ու անկյունեն կոտրե, ինոր ապով փթիր կըծխրկտա ու կեշ-կեշ խոտ կխանի։ ◆ Թորվան ակնեն մեյ խատ պապյուկ տյուս էլավ։ (Գ․Շերենց)
  5. Էվերիկ՝ թոնրի նախավառելիք՝ մարխ կամ դյուրավառ նյութ, կպչան
  6. Համշեն՝ փեթակի աչք, անցք ◆ Մեղուն ձմեռը փաթգին ագիրը մըմա գու։ (Ձեռագիր)
  7. ուրագի անցք
  8. Նոր Բայազետ՝ ջրաղացի այն անցքը, որտեղից ջուրը թափվում է ցրդոնը
  9. Հավարիկ՝ ուռկանի ցանցի յուրաքանչյուր անցքը
  10. Խոտուրջուր՝ վերքի բաց պալար ◆ Յարես երեք ակ ունի եղած։ (Մ․Հաճյան)
  11. կամուրջի ամեն մի կամարը
  12. բողբոջ
  13. Հավարիկ, Տիգրանակերտ՝ աչք, տեսողություն
  14. (փխբ․) սկիզբ, սկզնբնաղբյուր, աղբյուր ◆ Էսպես փոխվելով հոսում է, գնում դեպի գերազանց վիճակն երջանիկ, Ակն երջանկության, սիրո հայրենիք։ Հովհաննես Թումանյան
  15. լույսի աղբյուր՝ ակունք (արևի մասին) ◆ Նա կարող է հրամայել մի վայրկյանում… Արաբստանի անապատների ծովածածան ավազը մինչև արևի ակը բարձրացնել։ (Ավետիք Իսահակյան)

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. ակնաղբյուր, աղբերակ, ակունք, բունակն (հզվդ․)
  2. աղբյուր, աղբյուրակ, աղբրակ, կաթնաղբյուր (անուշահամ), ակնաղբյուր, ակունք, (հնց․)՝ ջրբուխ, բունակն, (ժղ․)՝ չռիկ, շռիկ

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. ակ (ակը) տալ (ժղ․)
    1. նայել
    2. (հզվդ․) այցելել, տեսնել, հանդիպել
  2. Սեբաստիա՝ (փխբ․) ակեն խմել, ակեն ջուր խմել - լուրը բուն աղբյուրից իմանալ
  3. Սեբաստիա՝ ակեն պղտոր է - գործը հենց սկզբից վատ է
  4. Սեբաստիա՝ ակ ու մարգարիտ թափել բերնից, բերնեն - գրավիչ, լավ խոսքեր ասել
  5. Խոտուրջուր՝ ակ ընկնել - թութը, բալը և այլ պտուղները հասնելու մոտ լինել, ջուր ընկնել

ակ2[խմբագրել]

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Գոյական[խմբագրել]

  1. թանկագին քար ◆ Մնում է զարմացած, թե էս Չախչախ թագավորը ինչքան հարուստ պետք է լինի, որ ոսկին, ակն ու մարգարիտը կոտով է չափում։ Հովհաննես Թումանյան
  2. մատանու վրա ագուցված կամ զանազան իրերի՝ զարդերի և այլնի վրա ամրացված քար ◆ (Նրա) ցուցամատի վրա կար զմրուխտի մեծ ակով մի ոսկյա մատանի։ (Վահան Թոթովենց) ◆ Կազմը ամբողջապես արծաթից էր, թանկագին ակներով և հիանալի քանդակներով զարդարած։ (Րաֆֆի)

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. ադամանդ, ակնաքար, գոհար, ջավահիր, վարդենիկ, շողակն, ալմաստ, անգին քար, քար (խսկց․)

Արտահայտություններ[խմբագրել]

ակ3[խմբագրել]

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Գոյական[խմբագրել]

  1. Արարատյան, Ղարաբաղ, Մուշ, Սասուն, Կարին, Ուրմիա, Համշեն՝ անիվ, երթևեկության միջոցները և այլն շարժման մեջ դնող, իր շուրջը պտտվող շրջանակ ◆ Աղջիկը թևից քաշեց, ասելով թե, ավտոմոբիլը ոտ չունի, ակ ունի։ Խաչիկ Դաշտենց ◆ Ոչխարն արել եմ բագը, դեմ տվել սելի ակը։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Վայ նրան, որի սելի ակն էր կոտրվում։ (Խաչատուր Աբովյան)

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. անիվ, հոլ, հոլոլ

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. ակը կապել - անիվ պատրաստել
  2. ակը ցեխից հանել -
    1. նեղությունից՝ դժվարին կացությունից հանել ◆ Նա տղաների ակը նորից ցեխից հանեց: (Անահիտ Սահինյան) ◆ — Անան, հաշվից ո՞նց ես… — Ոչինչ, իմ ակը ցեխից հանում եմ։ (Անահիտ Սահինյան)
    2. մի կերպ յոլա գնալ՝ ապրել
  3. ակը տալ՝ գցել - ջրիկ կերակրի մեջ փոքր քանակությամբ ձավարեղեն գցել

ակ4[խմբագրել]

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Գոյական[խմբագրել]

  1. Արարատյան, Ջավախք, Հավարիկ, Խոտուրջուր՝ ձավար, բրինձ, որ գցում են հեղուկ կերակուրի՝ հատկապես ապուրի մեջ, ակնակալ ◆ Մարթ կա, օր ակը շատ թանով ապուր հազ կենե։ (Ձեռագիր)
  2. Ամասիա՝ լոբահատիկ

Հոմանիշներ[խմբագրել]

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. ակը տալ - որոշ հեղուկ կերակուրների մեջ ձավարեղեն գցել

Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։
Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Ակ: