այրել

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

ՄՀԱ՝ [ɑjˈɾɛl]

վանկեր՝ այ•րել 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Բնիկ հնդեվրոպական՝ ātēr- «կրակ» արմատից. հմմտ. ավեստերեն atari, սերբերեն vàtra «կրակ»։

Բայ

  1. կրակով ոչնչացնել՝ սպառել◆ Եթե գտնես, որ ճշմարիտ չեմ ասում, այրիր այս նամակը։ (Նար-Դոս)
  2. հրդեհել, կրակի տալ◆ Սկսել էին գյուղերն այրել ու կոտորել շինականներին։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  3. կրակով մահապատժի ենթարկել◆ Կրաքար այրելով կիր են ստանում։
  4. այրուցք(ներ) առաջացնել◆ Եղինճը ձեռքերս այրեց։
  5. աղանձել ◆ Վառարանը ձեռքս այրեց։
  6. սաստիկ ջերմության ենթարկելով թրծել◆ Հուլիսյան արեգակը սաստիկ այրում էր։ (Րաֆֆի)
  7. սաստիկ ջերմությամբ ցավ՝ կսկիծ պատճառել◆ Գոհար շիթերը քո արտասուքի ինչպես հուր՝ ջարդված սիրտս այրեցին։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
  8. արևահարել◆ Կայրե սրտերը սուրբ հրով։ Եղիշե Չարենց
  9. քիմիական կամ այլ միջոցերով զդելով ցավ՝ կսկիծ՝ քայքայում առաջացնել◆ Թող ապտակն այրի նրա դեմքը։ (Շիրվանզադե)
  10. թեժ կրակով խանձել (կերակուրը) ◆ Թեժ արևը, շոգն ամառվան, նրա դեմքն ու կուրծքը այրելով պատել էին ոսկի ստվերով։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Թորոսիկի երեսն արևն այրել, մաշկահան էր արել։ (Ակսել Բակունց)
  11. կիզել, սաստիկ ջերմությամբ փչացնել՝ չորացնել ◆ Սմբատն այլևս հոգեկան ուժ չուներ քրոջ այրող խոսքերի հոսանքի առաջն առնելու։ (Շիրվանզադե)
  12. խիստ կծությունից կսկիծ՝ ցավ առաջացնել◆ Ցուրտը այրում է։
  13. սաստիկ հոգեկան ցավ՝ մրմուռ պատճառել ― մեր վրեժը այրում է նրան (Գ. էմին) ◆ Ներսում եռացող կիրքն այրում էր նրան։ (Շիրվանզադե)
  14. հոգեպես հուզել՝ բորբոքել, վառել (փխբ․) ― կայրե սրտերը սուրբ հրով (Ե. Չարենց) ◆ Այդ մարդն անհետք այրեց իր բոլոր անցյալը։ (Շիրվանզադե)
  15. սաստիկ շոգից կամ ցրտից կսկծացնել, կտրել (փխբ․) ― ցուրտը այրում՝ խորովում է մարդու
  16. խոսքով՝ պատասխանով՝ վիրավորել՝ խայթել (փխբ․)
  17. ոչնչացնել, վերացնել, ջնջել (փխբ․)
  18. խանդավառել, ոգևորել, եռացնել ― Աշխատանքի կիրքը այրում է նրան։
Հոմանիշներ[խմբագրել]
  1. վառել, հրդեհել, կրակել (ժղ․)
  2. բոցավառել, բոցակիզել, հրկիզել, կիզել, մրրկել, խարուկել, կրակ տալ, կրակ դցել, կրակի մատնել, կրակի ճարակ (բաժին) դարձնել, կրակի զոհ դարձնել, հրդեհ գցել, հրի մատնել, հուր ձգել (բրբ․)
  1. մնձորել, մնձրել, վռտել, վռտել
  2. խանձել (կտորը), խանձատել, խաշել, վառել
  3. խարկել
  4. խարշատել, խահրել (կերակուրը) (գրբ․)
  5. բորբոքել, տոչորել (զգացմունքները)
  6. դաղել, խարել (վերքը)
Արտահայտություններ[խմբագրել]


Խոնարհում[խմբագրել]


Աղբյուրներ[խմբագրել]