գոտի

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

«գոտի» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով
Գոտի

վանկեր՝ գո•տի 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ * uābh-dē-՝ * uebh- «հյուսել, գործել» և * dē- «կապել» (> հայերեն տի) արմատներից (* «հյուսակապ»)։

Գոյական

Բացատրություն

  1. (նորբ․) կամար, երիզ, մեջկապ (ղայիշ)
  2. կաշվից կամ գործվածքեղենից պատրաստված ժապավեն փոկ, երիզ, որը կապում են մեջքի շուրջը զգեստի վրայից, միջկապ
  3. ողնաշավոր կեննիների ու մարդու կմախքի այն մասը, որը վերջույթները միացնում է իրանին և որպես հենարան ծառայում նրանց (կոնքագոտի և ուսագոտի) (կզմխս․)
  4. զանազան առարկաների գոտենման օղակը՝ մետաղից կամ փայտից, որ ագուցվում է մասերը միացած պահելու համար (փխբ․)
  5. գնդի մակերևույթի մի մասը, որ պարփակվում է երկու զուգահեռ շրջանակների միջև (երկրչ․)
  6. երկրագնդի մակերևույթի՝ երկու միջօրեակնների և պարփակված տարածությունը արևադարձային բարեխառն գոտում (աշխգր․)
  7. որոշ տարածություն շրջան, վայր, որ բնրոշվում է որևէ ընդհանուր կլիմայական հատկանիշով լեռնային սևահողային գոտում (աշխգր․)
  8. եկրի տնտեսական որոշ հատկանիշով բնորոշվող բաժանումներից, շրջաններից յուրաքանչյուրը տորֆային գոտի (տնտգ․)
  9. պատի վրա որպես զարդ ձգվող ելուստային շերտ
  10. զանազան առարկաների մասերն իրար միացնող պահող կապ մետաղյա կամ փայտե շերտ դռան գոտի (ճրտրպ․)
  11. թոքերի ճնշումը և ներշնչվող ու արտաշնչվող օդի ծավալը չափելու պարզ գործիք (բժշկ․)
  12. ռետինե օդալից շրջանակ, որը հագնում են մեջքին ջրի մեջ չսուզվելու համար
  13. պատերազմի ժամանակ որևէ ընդհանուր հատկանիշով կամ որևէ նպատակի ծառայող վայր շրջան տարածություն պաշտպանական գոտի ճակատամերձ գոտի (ռազմ․)
  14. առհասարակ երկրի որևէ բանով բնորոշվող վայր շրջան տարածություն սահմանամերձ գոտի, ջրառատ գոտի, սառցապատ գոտի
  15. մոլորակների ուղեծրի կազմած ձվածրաձև շրջանակը
  16. տարածության մեջ երկրարորեն ձգվող շերտ ժապավենձև բան (գետ, ճանապարհ և այլն) ◆ Լույսի շողերի ներքո ցոլում էր Արարատյան դաշտի արծաթ գոտին Արաքսը։ (փխբ․)
  17. ծիածանի շերտը երկնքում, ծիածան (փխբ․)
  18. ուղեծիր (հին)
  19. (ճրտրպ․) (շին․) տես՝ նիստ
Հոմանիշներ[խմբագրել]

կամար, մեջկապ, գոտիկ երիզ, լաթագոտի, զունար (աբեղայի) փորքաշ, քաշիկ, թանգ, թամբակալ (ձիու), թրկապ

Արտահայտություններ[խմբագրել]
  1. գոտին պնդացնել – կուշտ ուտել
  2. այրեցյալ գոտի
  3. բարեխառն գոտի
  4. սառուցյալ գոտի
  5. ալեբախության գոտի
  6. անմիջուկազեն գոտի - տարածք, որտեղ արգելվում է միջուկային զենքի փորձարկում, արտադրություն, տեղաբաշխում, պահում, տեղափոխում և կիրառում
  7. անվտանգ գոտի - տարածք (ցամաքային, ջրային կամ օդային), որը հատկացված է յուրային ինքնաթիռների, վրաջրյա նավերի, սուզանավերի կամ ցամաքային ուժերի ոչ մարտական գործողությունների համար
  8. անվտանգության գոտի
    1. դիրքերը շրջապատող ցամաքային տարածք, որը ծածկապաշտպանված է տվյալ դիրքերն զբաղեցնող զորամասի զենքի համակարգերով, դիտման տեխնիկական միջոցներով և պարեկային գործողություններով
    2. տարածք, որում ձեռնարկվում են անվտանգության լրացուցիչ միջոցներ, օրինակ՝ նավահանգիստը շրջապատող ջրային տարածությունը
    3. ուղղաթիռադաշտի որոշակի գոտի, որը շրջապատում է վայրէջքի անցման վերջնական փուլի գոտին և զուրկ է խոչընդոտներից, որոնք անհրաժեշտ են օդագնացության համար
  9. անվտանգության գոտիներ - հատուկ հարմարանք, որը կտրուկ (վթարային) արգելակումների ժամանակ անձնակազմին և ուղևորներին պաշտպանում է ուժեղ բախումից
  10. անվտանգության միացյալ գոտի
  11. անտեսանելի գոտի - տե՛ս տարածություն, մեռյալ տարածություն
  12. ապահովման գոտի - տեղանքի շերտաշրջան, որը զորամիավորումն ստեղծում է պաշտպանության առջևի գծից առաջ, որպեսզի հակառակորդին մոլորեցնի իրական պաշտպանական դիրքի ու կառուցվածքի հարցում, ստիպի նրան նախապես բացահայտել իր հարձակվողական մտադրությունները
  13. ապառազմականացված գոտի - գոտի, որտեղ զինված ուժերի տեղակայումն արգելված է որևէ պայմանագրով
  14. առանձնակի կարևորության գոտի - շրջան, որը ընթացիկ կամ հեռանկարում մարտական գործողությունների նպատակների տեսակետից հրամանատարի համար առանձնակի նշանակալից է և ներառում է նրան հատկացված հետևյալ գոտիները՝ մարտական ներգործության, մարտական գործողությունների և/կամ պատասխանատվության ու դրանց հարակից գոտիները
  15. առաջնային գոտի - ճակատային տարածք, հակառակորդի դիրքերին մոտիկ տարածք կամ հակառակորդի հետ շփման գոտի
  16. ապառազմականացված գոտի - գոտի, որտեղ զինված ուժերի տեղակայումն արգելված է որևէ պայմանագրով
  17. առափնյա գոտի - ափի երկայնքով ձգվող ջրային և ցամաքային տարածքի հատված
  18. ավիացիայի գործողությունների համադասման գոտի
  19. ավիացիայի և նավատորմի փոխգործության գոտի
  20. արգելական գոտի - վտանգավոր գոտի, տարածք, որը վերահսկվում է հակառակորդի կողմից
  21. արգելապատնեշի գոտի - տեղանքի հատված, որը սարքավորված է ճարտարագործական շինություններով ու միջոցներով՝ հակառակորդի առաջխաղացումը դժվարեցնելու, դանդաղեցնելու կամ ժամանակավորապես դադարեցնելու և յուրային զորքերի համար նրան պարտություն հասցնելու հնարավորություն ստեղծելու նպատակով
  22. արգելափակոցային գոտում ուղեբացում
  23. արգելված գոտի - պետության տարածքի կամ ներքին ջրերի վերևում գտնվող, սահմանված չափերի օդային տարածություն, որի սահմաններում ինքնաթիռների թռիչքներն արգելված են
  24. արձակման գոտի
  25. արտաձգմամբ բեռնաթափման գոտի - գոտի, որտեղ բեռները պարաշյուտների կիրառմամբ տեղ են հասցվում՝ ցածր բարձրությունից նետմամբ
  26. բախարգելիչ գոտի - որպես բախարգել ծառայող գոտի՝ տարածք
  27. բացառիկ տնտեսական գոտի - տարածքային ջրերին հարակից ջրային տարածք, որը չի գերազանցում 200 ծովային մղոնը՝ հաշվված այն հիմնագծից, որը վերցված է որպես տարածքային ջրերի չափման սկզբնագիծ
  28. բեռնման գոտի
  29. բրիգադի թիկունքային ապահովման գոտի
  30. երթևեկության գոտի
  31. զգետնման գոտի
    1. անփոփոխ թևերով ինքնաթիռների համար՝ վազքուղու առաջին 1000 մ՝ հաշվված էջքի շեմից
    2. ուղղաթիռների և կոնվերտոպլանների համար՝ ուղղաթիռային հարթակի կամ թռիչքուղու այն մասը, որն օգտագործվում է վայրէջքի համար
  32. թիկունքային գոտի
  33. թռիչքների համար արգելված գոտի
  34. լռության գոտի - ռադիոհեռարձակման գոտում գտնվող տարածք, որտեղ ալիքները չեն որսվում արգելքների պատճառով
  35. խաղաղության գոտի - տարածաշրջան, որտեղ շահագրգիռ կողմերի ձեռք բերված համաձայնությանը համապատասխան ձեռնարկվում են այնպիսի միջոցներ, որոնք նպատակաուղղված են պետությունների փոխադարձ անվտանգության, խաղաղ գոյակցության և համակողմանի համագործակցության ապահովմանը
  36. խոչընդոտների գոտի - ուսումնական նպատակներով ստեղծված գոտի՝ սարքավորված զանազան խոչընդոտներով և արգելապատնեշներով, և նախատեսված դրանք հեշտությամբ հաղթահարելու հմտություններ ձևավորելու համար
  37. խոչընդոտներից ազատ գոտի - օդային մոտեցումների գոտու հատված
  38. ծավալման գոտի
  39. ծովեզրյա գոտի
  40. կործանիչով խոցման գոտի
  41. հակամարտող կողմերի տարանջատման գոտի - ուժերի տարանջատման գոտի
  42. հակամարտող ուժերի տարանջատման գոտի - շահագրգիռ կողմերի համաձայնությամբ որոշված տարածք, որի սահմաններից հակամարտող կողմերի ուժերը դուրս են բերվել այնպիսի շրջաններ, որոնց միջև եղած հեռավորությունը բացառում է որևէ կողմի հրետանակոծման կամ այլ սպառազինության կիրառման հնարավորությունը
  43. հակամարտության գոտի - տարածք, որտեղ անմիջականորեն ծավալվում են հակամարտային գործընթացները
  44. համատեղ մարտական գործողությունների գոտի
  45. համատեղ վերահսկվող գոտի - կոնկրետ շրջան, որը միացյալ ուժերի հրամանատարը սահմանում է, որպեսզի հեշտացվի համատեղ օպերացիաներին աջակցող համատեղ զորակայանների և դրանց միացնող հաղորդակցության ուղիների պաշտպանությունը
  46. հատուկ նշանակության գոտի - առանձնակի կարևորության գոտի
  47. հետազննման գոտի - շրջան, որում նշանակետերի հետազննումը կատարվում է մեկ ՌՏԿ-ով
  48. հետախուզական պատասխանատվության գոտի - հրամանատարին հատկացված տարածք, որտեղ նա պատասխանատու է հետախուզական տվյալների ձեռքբերման և հաղորդակցման համար
  49. հպման գոտի - զգետնման գոտի
  50. ՀՕՊ-ի գոտու թռիչքանցման միջանցք - ըստ բացարձակ և հարաբերական բարձրությունների սահմանված գոտի, որով շարժվելով ինքնաթիռը իրավունք ունի հատելու ՀՕՊ-ի պատասխանատվության գոտին
  51. ՀՕՊ-ի մերձագործ ու փոքր հեռահարությամբ միջոցներով խոցման գոտի
  52. ՀՕՊ-ի միջոցների անսահմանափակ գործողության գոտի - շրջան և դրա վերևում գտնվող օդային տարածք, որտեղ յուրային ինքնաթիռները կամ «մակերևույթ-օդ» դասի հրթիռները սովորաբար ունեն, բացառությամբ որոշակի պայմանների առկայության դեպքի, գործելու գերակայություն
  53. մարտական ներգործության գոտի - շրջան, որտեղ զորքերի (ուժերի) հրամանատարը կարող է անմիջականորեն ներգործել մարտական գործողությունների ընթացքի վրա՝ սովորաբար իր հրամանատարության կամ օպերատիվ ենթակայության տակ գտնվող կրակային աջակցության համալիրների տարածաշարժման կամ կիրառման միջոցով
  54. մարտական ներգործության միջոցների հասանելիության գոտի - տարածության այն հատվածը, որտեղ սպառազինության տվյալ համակարգը (համալիրը) կարող է խոցել տրված նշանակետը
  55. մեծ ինտենսիվությամբ օդային երթևեկության կառավարման գոտի - օդային տարածության վերահսկման պլանով կամ հրամանով սահմանված տարածք, որում կենտրոնացված գործում են մեծ թվով տարատեսակ զենքեր և օդային տարածքի օգտագործողներ
  56. մեռյալ գոտի - տե՛ս տարածություն, մեռյալ տարածություն
  57. ոչ կրակակոծելի գոտի - գոտի, որտեղ կրակակոծումը արգելված է
  58. չեզոք գոտի - տարածք, որն ըստ միջազգային պայմանագրի չի կարող լինել ռազմական գործողությունների վայր կամ ռազմական օպերիացիաների բազա
  59. պաշտպանված գոտի - տե՛ս տեղ, ծածուկ տեղ
  60. պաշտպանության գլխավոր գոտի - պաշտպանության գոտու գլխավոր տարրը
  61. պաշտպանության գոտի - տեղանքի շերտ, որը նախանշանակված է զորամիավորման ուժերով պաշտպանությունը հետևյալ նպատակներով. դիրքային պաշտպանությանը հետևյալ նպատակներով. դիրքային պաշտպանության ժամանակ՝ հակառակորդին պարտության մատնելու, հարձակումը հետ մղելու և տեղանքի կարևոր բնագծերն ու շրջանները պահելու, տարաշարժուն պաշտպանության ժամանակ՝ դեպի խորք շարակարգված բնագծերի հաջորդական պաշտպանությամբ հարձակվող հակառակորդին պարտության մատնելու
    1. պատասխանատվության գոտի - տեղանքի որոշակի հատված, որտեղ հրամանատարը լիազորված է պլանավորելու և իրագործելու օպերացիաներ
    2. Եվրոպայում ՆԱՏՕ-ի յուրաքանչյուր ռազմավարական կամ տարածաշրջանային հրամանատարությանն ամրագրված աշխարհագրական գոտի
    3. ռազմածովային տերմինաբանությունում. հակառակորդի զբաղեցրած տարածքի նախապես որոշված հատված, որտեղ աջակցման նավերը պատասխանատու են նախատեսված կամ չպլանավորված նշանակետերի դիտման ու խոցման համար
  62. պատնեշների գոտի
  63. պլաստիկ ձևախախտման գոտի - պայթյունից առաջացած փագարահորի շուրջ եղած գոտին
  64. ռադիոտեղորոշումային կայանի տեսանելիության գոտի - ռադիոտեղորոշումային հայտնաբերման գոտի
  65. ռադիոտեղորոշումային հայտնաբերման գոտի - որոշակի չափերի օդային տարածություն, որում տվյալ կայանն ի վիճակի է հայտնաբերելու նշանակետեր
  66. ռադիոտեղորոշումային նշանացուցման գոտի
  67. սահմանափակ կրակային գոտի - գոտի, որում հրետանին կրակ է վարում այնպիսի վերահսկվող պայմաններում, ինչպիսիք են, օրինակ, թռչող ինքնաթիռի համար վտանգի բացառումը և այլն
  68. սահմանափակ մուտքի գոտի - օդային տարածություն, որտեղ թռիչքները սահմանափակված են որոշակի պայմաններով
  69. սպառազինությունների համար արգելված գոտի
  70. սպառազինությունների սահմանափակման գոտի
  71. սպասման գոտի - տեղանքի (ծովի) տվյալ շրջանի վերևում գտնվող օդային տարածություն, որը նախանշանակված է թռչող ապաատների (դրանց խմբերի) գտնվելու համար այն դեպքերում, երբ դրանց առաջադրանքները պետք է ճշգրտվեն, դրանք պետք է սպասեն հաստատված երթուղու կամ վայրէջքի անցնելու թույատվություն
  72. ստուգողական-տեղեկատվական գոտի
  73. վայրնետման գոտի - նշանակված գոտի, որում կատարվում է օդադեսանտային զորքի, տեխնիկայի, սպառազինության կամ մատակարարման առարկաների վայրնետում, որտեղ իջեցվում են օդադեսանտային ուժերը, տեխնիկան և ռազմական գույքը
  74. վտանգավոր գոտի - օդային տարածք, որը կարող է ժամանակ առ ժամանակ վտանգավոր լինել այն հատող որևէ օդանավի համար
  75. վերահսկվող գոտի
  76. վնասման գոտի - կենդանի օրգանիզմի կամ տեխնիկական միջոցի այն հատվածը, որն արտաքին ազդեցության հետևանքով վնասվել է
  77. տարանջատման գոտի - երկու հակամարտ օբյեկտների (կողմերի, ուժերի և այլն) միջև ստեղծվող չեզոք գոտի (երբեմն՝ զբաղեցրած տարանջատող ուժերով)
  78. տարանցման գոտի - միջազգային օդանավակայանի հատված, որը գտնվում է անձնագրային ստուգման կետերի հետևում, որտեղ հայտնվում է տարանցմամբ տվյալ օդանավակայանն այցելած ուղևորը
  79. ուղղաձիգ վայրէջքի գոտի - գետնին նշված հատուկ շրջան (տարածություն), որը նախատեսված է ուղղաձիգ վերթիռով ու վայրէջքով ինքնաթիռնեի նստեցման և օդ բարձրացման համար
  80. փակ գոտի - ցամաքային, ջրային կամ օդային տարածություն, որտեղ տեղաշարժը ժամանակավորապես կամ մշտական հիմունքով արգելված է
  81. քայքայման գոտի
  82. օդային մոտեցումների գոտու հատված - թռիչքուղու վերջում գտնվող օդային տարածքի ուղղանկյուն հատված, որը գտնվում է համապատասխան լիազորութոյւններով օժտված մարմնի (պատասխանատու անձի) հսկողության տակ և նախատեսված (նախապատրաստված) է, որպեսզի ինքնաթիռը անվտանգ կերպով կատարի վերընթաց շարժման առաջին փուլը՝ մինչև որոշակի բարձրության հասնելը

Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Մ․Խ․ Պողոսյան, Ֆրանսերեն-հայերեն ագրոէկոլոգիական և անտառագիտական տերմինների համառոտ բառարան (ՀԳԱ), Երևան, 2005 — 144 էջ։

Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
  • Մ․Խ․ Պողոսյան, Ֆրանսերեն-հայերեն ագրոէկոլոգիական և անտառագիտական տերմինների համառոտ բառարան (ՀԳԱ), Երևան, 2005 — 144 էջ։
  • Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։