թույլ

Հայերեն

«թույլ» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

• ՄՀԱ՝ [tʰujl]

վանկեր՝ թույլ 

Ստուգաբանություն

Թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *tolio-` *tel- «բարձրացնել, կրել, տանել, համբերել» արմատից. հմմտ. իռլանդերեն tlāith «թույլ, մեղմ»։

Ածական

1. ֆիզիկապես նվազ, փոքր ուժ ունեցող, ֆիզիկապես ոչ բավական ուժեղ (մարդկանց, կենդանիների և նրանց մարմնի անդամների մասին), ◆ թույլ մարդ, ոտքեր
2. ոչ ամուր կազմվածքով, թուլակազմ ◆ Մի թույլ պատանի էր նա, որ հաճախ անկողին էր ընկնում
3. ուժերի նվազում զգացող, ուժը պակասած, ուժից ընկած (հոգնելուց, հիվանդությունից և այլն)
4. ոչ դիմացկուն, ոչ տոկուն, նկուն, թուլակամ ◆ թույլ բնավորություն
5. պաշտպանողական ու հարձակողական մեծ կարողություններ չունեցող, ոչ հզոր ◆ թույլ բանակ
6. մեծ հեղինակություն, ամուր իշխանություն չունեցող, ներգործուն ազդեցությունից զուրկ ◆ թույլ ղեկավար
7. փոքր հզորություն, էներգիա ունեցող, ոչ հզոր ◆ թույլ շարժիչ
8. ուժեղ ազդետություն չգործող, ոչ ներգործուն, թույլ միջոցառում ◆ թույլ գինի
9. ոչ մուգ, բաց, թեյը շատ թույլ է ◆ թույլ գունավորում
10. աղոտ ոչ պայծառ ◆ թույլ լույս
11. ուժով, լարվածությամբ ցածր, բարձր լարվածություն, արագություն, հաճախականություն չունեցող ◆ թույլ հոսանք, քամի
12. ոչ խոր, մակերեսային, ոչ ուժեղ արտահայտված, անպարզ ◆ թույլ հետք, գծագրություն
13. չնչին աննշան ◆ թույլ հույս, մխիթարանք
14. ոչ բավականաչափ հիմնավորված, ոչ համոզիչ, ոչ հիմնավոր ◆ թույլ փաստարկ, առարկություն
15. ոչ բարձրորակ, ոչ կատարյալ, ցածրորակ, անկատար ◆ թույլ ստեղծագործություն
16. անբավարար, վատ ◆ թույլ առաջադիմություն, կարգապահություն
17. նվազ ունակություն, գիտելիքներ ունեցող ◆ թույլ աշակերտ
18. որևէ բանի նկատմամբ մեծ հակում կիրք, ձկտում չունեցող, չցուցաբերող, չարտահայտող, ◆ թույլ հետաքրքրություն, ուշադրություն
19. որևէ բանի նկատմամբ թուլություն, մեծ հակում, մոլություն ունեցող ◆ Գինու նկատմամբ նա միշտ էլ թույլ է եղել
20. ոչ ձիգ, ոչ պիրկ ◆ գոտին թույլ է կապել
21. ոչ ամուր, ոչ կարծր, փափուկ փուխր ◆ թույլ հող, գետին
22. ոչ բուռն, ոչ ջերմ, ոչ հախուռն ◆ թույլ ձգտում, ուրախություն, ոգևորություն
23. կակուղ, լույծ, ոչ պինդ ◆ թույլ ձու, թույլ շաղախ
24. անհաստատ, ոչ ամուր, խախուտ ◆ թույլ հենարան
25. ոչ սերտ, ◆ թույլ կապ, մտերմություն
26. բնական վիճակը, շարժունակությունը կորցրած, թուլացկամ (մարմնի անդամների մասին)
27. տկար, վատառողջ, նվազ
28. հասարակական դիրքով, աստիճանով, ունեցվածքով ստորին խավերին պատկանող ◆ մարդկային աշխարհ, ուր թույլն հանցավոր, հզորն արդար (Ավետիք Իսահակյան)
29. հնչեղությամբ ոչ ուժեղ, ոչ ուժգին, խուլ ◆ թույլ ձայն
30. իր գործին լավ չտիրապետող, անհմուտ ◆ թույլ դասախոս
31. դիմադրելու, ընդդիմանալու կարողությամբ ոչ ուժեղ, հեշտությամբ ենթարկվող, անձնատուր եղող ◆ թույլ կին
32. սեռապես ոչ ուժեղ
33. անբավարար գնահատական, երկու, վատ, անբավարար

Հոմանիշներ

1. (նորբ․) անզոր, անուժ, անկարող, տկար, անարի, անջիղ, նենգ, հույլ, պղերգ, մեղկ, անատամ (փխբ․)
2. քեծ (հնց․)
3. քամ, խոթասիրտ, հեղգասիրտ, ծնկոտ, ծայրազեծ, նըվրժուկ (բրբ․)
4. ջրատ, տուկատ, լոշ-լոշ
5. տե′ս թուլակազմ
6. մեղմ, կակուղ
7. լույծ
8. վատ, անբավարար (թվանշան)
9. աղոտ, նսեմ, նվազ, տժգույն, տմույն, անպայծառ, հահանդ, նժվաղ (հզվդ․)

Արտահայտություններ

1. թույլ տալ - տե′ս թույլատրել
2. թույլ տրվել - տե′ս թույլատրվել
3. թույլ բերան - ոչ գաղտնապահ, գաղտնիք չպահող, թուլբերան
4. թույլ դամարը - (տամարը) տամարը բռնել, տե′ս թույլ ջիղը բռնել
5. թույլ դիմադրության դիմել - թույլ դիմադրության ուղին (ճանապարհը) բռնել - հարմարվողական, հաշտողական դիրք գրավել, դժվարություններից, անախորժություններից, գլխացավանքից խուսափելով զիճողականություն ցուցաբերոլ
6. թույլ երակը բռնել - նույնն է, թույլ ջիղը բռնել
7. թույլ կողմ - նույնն է թույլ տեղ
8. թույլ ջիղը բռնել - գտնել, իմանալ, որևէ մեկի թույլ կողմը, թուլությունն իմանալ և դրանից օգտվել
9. թույլ տալ - թույլատրել
10. թույլ տալ իրեն մի բան անել
    1. կարելի համարել, այս կամ այն հանգամանքը հաշվի չառնելով, անտեսելով մի բան անել
    2. հնարավորություն ունենալ մի բան անելու
11. թույլ տեղ
    1. մեկի մի բանի խոցելի տեղը, թուլություն
    2. մեկի ցավոտ, հիվանդոտ տեղը, մեկի հետաքրքրությունների, շահերի, մտահոգությունների առարկան
12. թույլ տեղին դիպչել, կպչել - մեկի ցավոտ, հիվանդոտ կողմը շոշափել
13. թույլ տեղը շոշափել - ձգտել իմանալու մեկի թույլ տեղը և այն օգտագործելու իր նպատակների համար
14. թույլ տուր, տվեք - հարգական արտահայտություն, զրուցակցին, ունկնդիրներին, հանդիսականներին դիմելու համար ◆ թույլ տվեք ժողովը հայտարարել բացված
15. թույլ գտնվել

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ weak, faint, dim հունարեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ слабый (ru) ‎(slabyj), слабо (ru) ‎(slabo), позволить (ru) ‎(pozvolitʹ) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։