ծուխ

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [t͡suχ]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ ծուխ

վանկեր՝ ծուխ 

Ստուգաբանություն

Թերևս թ/ծ հերթագայությամբ ծագում է խեթերեն tuhhu(uā)i «ծուխ» բառից։ Աճառյանը բխեցնում է «կովկասյան» (վրացերեն) աղբյուրից, բայց բերած օրինակները համոզիչ չեն (վրացերեն cuxva «ցավ, տրտմություն», mcuxri «աղջամուղջ, երեկո» (բուն «ծուխ» իմաստի համար կա վրացերեն kvamli):

Գոյական

1. որևէ բան այրվելիս առաջացող մանր պինդ մասնիկների և գազանման նյութերի զանգված, որ օդ է բարձրանում
2. (փխբ․) տնտեսություն, ընտանիք
3. (փխբ․) (պատմ․) տնտեսությունը որպես հարկման միավոր
4. եկեղեցական ստորին կազմակերպություն, որն ուներ իր եկեղեցին ու հոգևոր հովիվը և հավատացյալներին միավորում էր ըստ տարածական սկզբունքի
5. (եկեղ․) ընտանիք՝ տնտեսություն ծխատեր քա հանայի նկատմամբ
6. (փխբ․) սերունդ, շառավիղ
7. ծխախոտ ծխելը ◆ Ծուխն ու խումն թողեց։ (Ավետիք Իսահակյան)
8. (փխբ․) ցնորք, անիրական՝ ցնդական բան ◆ Ծուխ է և ունայնություն աշխարհը, Սաադի։ (Ակսել Բակունց)
9. (փխբ․) կրակ (որպես շենության և կենդանության խորհրդանիշ) ◆ Ամեն մարդ մեռնելիս ուզում

է մի ժառանգ թողնել, որ միշտ իր ծուխը մնա։

1. (փխբ․) գլորշի, շոգի ◆ Ծուխն էր ելնում ձիու ռունգերից։
2. (փխբ․) ծխախոտ, ծխելու նյութ ◆ Չիբուխը դատարկեց… նոր ծուխ լցնելու համար։ (Ավետիք Իսահակյան)
3. (փխբ․) մշուշ, մեգ ◆ Ծուխը պատել էր սարի կատարը։

Ածական

1. (փխբ․) մշուշապատ, ծխապատ, սքողված ◆ Ծուխ ու մութ է բանը։ (Վիգեն Խեչումյան)

Հոմանիշներ

1. մուխ, (գվռ․) մոլ, մուլ, բունց
2. (եկեղ․) ընտանիք, տնտեսություն, երդ, ծխերդիկ (գվռ․), ծխերդիս,
3. տե՛ս համայնք
4. տե՛ս շառավիղ, սերունդ
5. կրակ, կրակարան, ակութ, փուռակ
6. խավար, մութ, մռայլ
7. տե՛ս մեգ
8. գոլորշի, շոգի

Արտահայտություններ

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ smoke գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ дым (ru) ‎(dym) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝ fumée

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Մ․Խ․ Պողոսյան, Ֆրանսերեն-հայերեն ագրոէկոլոգիական և անտառագիտական տերմինների համառոտ բառարան (ՀԳԱ), Երևան, 2005 — 144 էջ։