կտուց
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ktut͡sʰ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ կտուց
վանկեր՝ կ(ը)•տուց
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Հավանաբար կազմված է բնիկ հնդեվրոպական *gu-d- նախաձևից (*geu- «ծռել, կամար կազմել» արմատից)՝ -ուց վերջածանցով. *gu-d-ի համար հմմտ. հին ֆրիզերեն kāte (< *kaut) «կոճ», միջին ներքին գերմաներեն kōte, küte «սմբակ, կճղակ, ճանկ», նորվեգերեն բարբառային kyta «ուռուցիկ ծալք, սապատ, ուռուցք», հայերեն կոճ։ Ավելի քիչ հավանական է համեմատությունը հնդեվրոպական *geid- «կծել, խայթել, խուտուտ ածել» (հայերեն կէտ) կամ կովկասյան (դարգ. qudqudi «կտուց») ձևերի հետ։
Գոյական
- թթռչունների բերանի դուրս ցցված եղջերային երկփեղկ վերջավորությունը
- նավի՝ նավակի և այլն առջևի դուրս ցցված մասը, քիթ
- (փխբ․) ջրածիկի՝ թեյնոցի և այլն երկար կտցաձև մասը, որտեղից ջուրը հոսում է
- (բսբ․) որոշ պտուղների կտցաձև մասը
- (փխբ․) առարկայի կտցաձև մասը կամ կտցաձև առարկա
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- (գվռ․) կնդիչ, ճակտկալ, ջավշակ
- տե՛ս ցռուկ
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- կտուց կտցի - իրար մոտ, կողք-կողքի
- կտուց կտցի տալ - իրար հետ քաղցր՝ մտերմորեն խոսել՝ զրուցել
- կտուցը կաթոտ անել - կերակրել, սնել
- կտուցը մեղր քսել
- կաշառել
- ուտել, անուշ անել
- կտուցը քաղցրացնել
- կաշառել
- ուտել, անուշ անել
- կտուցը քարին քսել - տվածը չվերադարձնել՝ ուրանալ
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | կտուց(ը) | կտուցներ(ը) |
| Սեռ. | կտուցի | կտուցների |
| Տր. | կտուցի(ն) | կտուցների(ն) |
| Հայց. | կտուց(ը) | կտուցներ(ը) |
| Բաց. | կտուցից | կտուցներից |
| Գործ. | կտուցով | կտուցներով |
| Ներգ. | կտուցում | կտուցներում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։