ուղեղ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

ուղեղ
ուղեղ

Դասական ուղղագրութեամբ՝ ուղեղ

վանկեր՝ ու•ղեղ 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *seu-lo-` *seu- «հյութ» արմատից. հմմտ. հունարեն ύλη «նստվածք», լիտվերեն sulà «ծառի հյութ, խեժ»։

Գոյական

  1. մարդու և կենդանիների գանգն ու ողնաշարի խողովակը լցնող նյութը, որ նյարդային համակարգությանկենտրոնական՝ գլխավոր մասն է հանդիսանում
  2. մասնավորապես՝ գլխուղեղ
  3. գլխուղեղը որպես մտածողության կենտրոն, մտածողություն, մտածելու կարողություն ◆ Քունը չէր տանում, ուղեղը բորբոքված էր։ (Ավետիք Իսահակյան)
  4. (խհրր․) մի քանի ընտանի կենդանիների ուղեղից պատրաստվող կերակրատեսակ
  5. (փխբ․) միտք, բանականություն ◆ Ապստամբ սիրտը չի հնազանդիլ ուղեղի հրամանին։ (Մուրացան)
  6. (փխբ․) որևէ բանի ղեկավարող և ուղղություն տվող կենտրոն ◆ Կուսակցությունը բանվոր դասակարգի ուղեղն է։ Մուշեղ Գալշոյան
  7. (խսկց․) ծուծ, ոսկրածուծ
  8. (խոհր․) պատրաստում են տապակած ուտելիքներ, պահածոներ, դյուրամարս մթերք է

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. գլխուղեղ, ուղ (բնստ․), (գվռ․) ղուղ, ծիմիտ
  2. տե՛ս մտածողություն
  3. տե՛ս միտք, խելք, բանականություն
  4. տե՛ս կենտրոն
  5. տե՛ս ծուծ, ոսկրածուծ

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. ուղեղը թափ տալ մեկի - մեկի գաղտնiքներն իմանալ
  2. ուղեղը խախտել - առողջ դատողություն զրկել, խենթացնել
  3. ուղեղը կրծել - միտքը հոգնեցնել՝ տանջել
  4. ուղեղը մաշել - միտքը հոգնեցնել, մի բանի վրա երկար ու լարված կերպով մտածել
  5. ուղեղը ջուր կտրել - խելքը թռչել
  6. ուղեղը տանել - գլուխը տանել
  7. ուղեղի ենթաճոն, (կզմխս․) - նույնն է՝ մակուղեղ
  8. ուղեղին փակչել - ուրիշի միտքն զբաղեցնել, գլուխը ցավեցնել

Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։