պաս

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ պաս 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Գոյական

  1. եկեղեցական օրենքներով սահմանված պահեցողություն ուտիսվա կերակուրներից
  2. այդպիսի պահեցողության ժամանակը
  3. այդ պահեցողության ժամանակ ուտելու համար արգելված կերակուր՝ ուտելիք
  4. (փխբ․) ժուժկալություն, ինքնազսպում
  5. (կրոն․) ընդհանրապես ուտելիքի կամ նրա որոշ տեսակների կրոնական արգելքներ կամ սահմանափակումներ

Ածական

  1. (փխբ․) արգելված, անթույլատրելի
  2. (գվռ․) ոսպապուր
  3. տե՛ս փաս

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. տե՛ս ոսպապուր
  2. տե՛ս թանապուր

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. պաս անել - Վան՝ իր վրա արգելք դնել ◆ Մկա իս իկեր իմ, իմ կնիկն պախս էրիր ի, չը թուղի էրթամ մոտ, ընձի տղա ըլնը։ Սասնա ծռեր
  2. պաս էնել - Վան՝ իր վրա արգելք դնել ◆ Մկա իս իկեր իմ, իմ կնիկն պախս էրիր ի, չը թուղի էրթամ մոտ, ընձի տղա ըլնը։ Սասնա ծռեր
  3. պախս էնել - Վան՝ իր վրա արգելք դնել ◆ Մկա իս իկեր իմ, իմ կնիկն պախս էրիր ի, չը թուղի էրթամ մոտ, ընձի տղա ըլնը։ Սասնա ծռեր
  4. պաս բռնել - Սեբաստիա՝ պաս պահել, մսեղեն՝ յուղեղեն՝ ձու չուտել
  5. պաք բռնել - Սեբաստիա՝ պաս պահել, մսեղեն՝ յուղեղեն՝ ձու չուտել
  6. պաս դառնալ - մի բան իր համար արգելված համարել ◆ Այսուհետև Շողիկն ինձ համար պաս դարձավ։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Խեչանի աղջիկն ինձ համար ըստուց ետը պաս էլավ։ (Պերճ Պռոշյան)
  7. պաս էլնել - մի բան իր համար արգելված համարել ◆ Այսուհետև Շողիկն ինձ համար պաս դարձավ։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Խեչանի աղջիկն ինձ համար ըստուց ետը պաս էլավ։ (Պերճ Պռոշյան)
  8. պաս դնել (իր վրա) - արգելք դնել իր վրա, որևէ բան անելը իր համար սրբապղծություն համարել ◆ Ինչ արած, Շահ-օղլի Շահ Աբասն էլ ժառանգ չուներ, հիրա վրին պաս էր դրել, որ ընչար հ' իրար ժառանգ չըլի, չէթա հ'իրան գյուլշան բախչեն։ (Հայ ժողովրդական հեքիաթներ)
  9. պաս եմ - ձեռնապահ եմ, չեմ խառնվում ◆ Ես այդ գործից պաս եմ։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
  10. պահս եմ - ձեռնապահ եմ, չեմ խառնվում ◆ Ես այդ գործից պաս եմ։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
  11. պաս էլնել - տե՛ս պաս դառնալ
  12. պաս մնալ - չմոտենալ, չմերձանալ, հաղորդակից չդառնալ
  13. պաս պահել
    1. Պաս համաձայն եկեղեցու սահմանած կարգի՝ տարվա որոշակի օրերի՝ շաբաթների մսեղենից՝ կաթնեղենից ու ձվից հրաժարվել ◆ Նա մինչև անգամ պաս է պահում, կատարում է հայկական եկեղեցու բոլոր տոները։ (Րաֆֆի)
    2. առողջական նպատակով որոշ բաներ գործածելուց հրաժարվել ◆ Բժիշկն արգելեց ծխել և գինի գործածել, ճարահատյալից պաս պիտի պահեմ։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
  14. պաք կենալ
    1. Պլ համաձայն եկեղեցու սահմանած կարգի՝ տարվա որոշակի օրերի՝ շաբաթների մսեղենից՝ կաթնեղենից ու ձվից հրաժարվել ◆ Նա մինչև անգամ պաս է պահում, կատարում է հայկական եկեղեցու բոլոր տոները։ (Րաֆֆի)
    2. առողջական նպատակով որոշ բաներ գործածելուց հրաժարվել ◆ Բժիշկն արգելեց ծխել և գինի գործածել, ճարահատյալից պաս պիտի պահեմ։ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
  15. պաս ուտել - պասը խախտել, պահոց օրերին սովորական օրերի ուտելիք ուտել ◆ - Հունոն պաս ուտո՞ւմ է, Նադո, - հանկարծ հարց տվի ես։ (Պերճ Պռոշյան)
  16. պաս ուտող - նա որ պահեցողության ժամանակ արգելված կերակուրներ է ուտում
  17. պաս օր - պաս, պահեցողության օր
  18. պաղս օր - պաս, պահեցողության օր
  19. պասը բանալ - Ղարաբաղ՝ պահեցողությունը վերջացնել, սկսել ոչ պահոց կերակուրներ ուտել
  20. պահքը բանալ - Պոլիս՝ պահեցողությունը վերջացնել, սկսել ոչ պահոց կերակուրներ ուտել
  21. պաքին էլել - Սեբաստիա՝ պահեցողությունը վերջացնել, սկսել ոչ պահոց կերակուրներ ուտել
  22. պասը գլխիս խռով կենա - իր ասածը հաստատելու երդման ձև․ թե ճիշտ չեմ ասում, իմ պասը ընդունելի չլինի
  23. պասը լուծել - պասը ախխտել ◆ Պասդ հենց խոռեմ, որ սառես ու պաղած մնաս։ (Էմինյան ազգագրական ժողովածու) ◆ Երբ պատահում էր նրան իր պասը լուծել, հավատացած էր, որ այդ մեղքը մի այլ ապաշխարությամբ չի կարող սրբել։ (Րաֆֆի)
  24. պասը խոռել - Արարատյան, Կարին՝ պասը ախխտել ◆ Պասդ հենց խոռեմ, որ սառես ու պաղած մնաս։ (Էմինյան ազգագրական ժողովածու) ◆ Երբ պատահում էր նրան իր պասը լուծել, հավատացած էր, որ այդ մեղքը մի այլ ապաշխարությամբ չի կարող սրբել։ (Րաֆֆի)
  25. պաքը ուտել - Սեբաստիա՝ պասը ախխտել ◆ Պասդ հենց խոռեմ, որ սառես ու պաղած մնաս։ (Էմինյան ազգագրական ժողովածու) ◆ Երբ պատահում էր նրան իր պասը լուծել, հավատացած էր, որ այդ մեղքը մի այլ ապաշխարությամբ չի կարող սրբել։ (Րաֆֆի)

Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Յու․ Ա․ Բախնիկին, Մ․ Ս․ Բելենկի, Ա․ Վ․ Բելով և ուրիշ․։ Մ․ Պ․ Նովիկովի խմբ․, Աթեիստի գրպանի բառարան («Հայաստան» հրատարակչություն), Երևան, 1983 — 308 էջ։