ցած
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [t͡sʰɑt͡s]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ ցած
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ *k՛adio-՝ *k՛ad- «ընկնել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն sad- «դուրս ընկնել», լատիներեն cadō «ընկնել»։
Ածական
- գետնի մակերեսից աննշան չափով կամ ոչ հարկ եղած չափով դեպի վեր ձգվող
- գետնից, հատակից ոչ բավականաչափ կամ ոչ շատ բարձր
- երկրի մակերևույթից ոչ շատ բարձր տեղի ունեցող, կատարվող, եղող
- ծովի մակերևույթից աննշան կամ համեմատաբար քիչ բարձրություն ունեցող
- ըստ աստիճանի, դիրքի, նշանակության և այլն ստորին, ոչ բարձր, ոչ պատասխանատու, ոչ շատ հարգի
- ըստ հաջորդականության, հերթականության սկզբնական, նախնական
- ոչ ուժգին, ոչ բարձր, թույլ
- թավ, բամբ, հաստ (ձայնի մասին)
- ոչ նպաստավոր, ոչ բարձր
- ազդեցությամբ, ուժով ոչ նշանակալից, աննշան
- չափով, քանակով քիչ, փոքր, նվազ, թույլ
- հարկ եղածից, նորմայից պակաս
- ոչ բավարար, ոչ գոհացուցիչ, հարկ եղած մակարդակը չներկայացնող
- ոչ բավականաչափ զարգացած, անզարգացած, հետամնաց
- որակով անբավարար, ստորին կարգի, ցածրորակ
- սովորական կամ անհրաժեշտ մակարդակից, բարձրությունից իջած, պակաս
- տատանումների ոչ մեծ քանակություն ունեցող, ոչ հաճախական
- դասակարգային հասարակությունների մեջ, ոչ արտոնյալ, որ իշխող խավերին պատկանող, ոչ ազնվական
- ստոր, անարգ (փխբ․)
- ստորությամբ բնութագրվող, ստորություն հանդիսացող
- վատոգի, ստոր, անարգ հոգի, բնավորություն ունեցող
- կարճ, կարճահասակ
- առարկայի՝ տեղի՝ տարածության ստորին կոմը՝ մասը
- ցույց է տալիս՝ դեպի ներքև ուղղված գործողություն, գործողության ուղվածությունը դեպի առարկայի ստորին կամ տակի մասը, տեղի տարածության և այլն ստորին մասը, տեղի՝ տարածության և այլն ցածրություն՝ համեմատական կերպով
- գործածվում է որպես հավելադրություն շատ բայերի հետ՝ գործողության դեպի ներքև ուղղվածությունը ցույց տալու համար, ինչպես՝ ցած իջնել, ցած ընկնել և այլն
- կազմում է բազմաթիվ հարադրական բայեր՝ ցույց տալով գործողության ուղղվածությունը դեպի ներքև
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- ցածակողմ, ներքնակողմ
- ցածր, կարճաբերձ, գետնահար, գետնամած, ցածրադիր, ցածիկ, ցածրիկ, ցածուն, ցածլիկ, ցածկիկ, ցածկուկուկ, ցածկլիկ, ցածուկ, քաշ, քաշլիկ (գետնից, գետնի մակերեսից աննշան չափով կամ ոչ հարկ եղած չափով բարձրացող) (գվռ.) (հզվդ․)
- ստորին (ըստ աստիճանի, դիրքի, նշանակության և այլն ոչ բարձր, ոչ շատ հարգի)
- նախնական, սկզբնական (ըստ հաջորդականության, հերթականւթյան)
- թույլ, մեղմ (ոչ ուժգի, ոչ բարձր)
- թավ, բամբհաստ (ձայնի մասին)
- աննպաստ, բացասական (կարծիք)
- աննշան, չնչին (ազդեցության ուժով)
- նվազ, քիչ, փոքր (չափով, քանակով)
- հետամնաց, անզարգացած
- տե՛ս ցածրորակ
- պակաս (սովորական կամ անհրաժեշտ մակարդակից, բարձրությունից իջած)
- տե՛ս ստոր, անարգ
- տե՛ս վատաբարո, ստորաբարո
- տե՛ս կարճահասակ
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- ցած առնել - նույնն է՝ ցած բերել
- ցած բերել -
- բարձր տեղից իջեցնել՝ ցածր տեղ բերել
- բարձր դիրքից՝ պաշտոնից իջեցնել
- տապալել
- հասցնել, հարվածել, խփել
- ցած դնել -
- վերևում գտնվող որևէ բան իջեցնել՝ ներքև դնել
- ձեռքում կամ վրան ունեցած մի բան գետնի կամ մի բանի վրա դնել
- տե՛ս զենքերը վայր դնել
- տե՛ս լիազորությունները ցած դնել
- ցած ընկնել
- վերևից ներքև ընկնել
- գետին ընկնել
- տապալվել
- գահավիժել
- ցած իջնել
- իջնել
- հասցվել, հարվածվել, զարկվել
- պաշտոնի՝ աստիճանի և այլնի մեջ իջեցվել
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։