բարի

Հայերեն

Արտասանություն

ՄՀԱ: [bari]

Վանկեր՝ բա•րի 

Ածական

• բնավորությամբ, էությամբ ոչ չար, բարեսիրտ, ուրիշներին լավություն անող, լավ վերաբերվող, կարեկցող ◆ Եղել է ձեզ նման մի թագավոր, ունեցել է երկու որդի, մինը բարի—մյուսը չար։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Ես քեզ շատ բարի էի կարծում, մինչդեռ ամենաանխիղճներից մեկն ես եղել։ (Նար-Դոս)
• լավություն սիրող, բարեսիրտ, գթոտ
• լավ, գովելի
• անվնաս, անվտանգ, լավ, ապահով ◆ Թագավորից ինչքան հեռու, այնքան բարի։ (Ավետիք Իսահակյան)
• անփորձանք, հաջող ◆ Աստված բարի ճամփա տա… գնաս բարով։ Հովհաննես Թումանյան
• բախտավոր, նպաստավոր
• օգտակար, բարենպատակ, նպաստավոր, հանրօգուտ ◆ Արա դու նույնը, ինչ որ ես էի անում և կտեսնես, որ մի բարի գործ կատարած կլինես։ (Նար-Դոս)
• անմեղ, անվնաս
• բարիք, հաջողություն, ուրախություն ավետող, նշող, ուրախալի, ուրախություն պատճառող ◆ բարի լուր ◆ բարի նշան
• ոչնչով չարատավորված, անարատ, անբիծ ◆ բարի անուն ◆ բարի հիշատակ ◆ բարի համբավ
• տե՛ս բարիք ◆ Խանութի ապրանքն թանկ էին ծախում, իսկ գյուղացու բարին համարյա ձրի էին առնում։ Ռափայել Պատկանյան ◆ Հարի՛, հարի՛ խնոցի՛, մեջդ բարի խնոցի՛։ Հովհաննես Թումանյան
• բարություն ◆ Աշխարհ լցվեց լուսն ու բարին, լուսն ու բարին անարատ։ Հովհաննես Թումանյան
• բարիք բաշխող ◆ Անհոգ խմեցին բարի աղբյուրից։ (Ավետիք Իսահակյան)
• բարեհոգի, միամիտ ◆ Նա բարի մարդ է, ամեն ինչի հավատում է։
• եղանակավորիչ բառ, որ արտահայտում է համաձայնություն՝ հավանություն—լավ, խնդրեմ, թող այդպես լինի ◆ Քեռի Մարտին… Այդ բոլորը բարի։ (Ակսել Բակունց)
• բարոյական օրենքներին համապատասխան, առաքինի

Հոմանիշներ

• բարեհոգի, բարեմիտ, բարեսիրտ, մեղմասիրտ, փափկասիրտ, անչար, գթոտ, ողորմած, գթասիրտ, գթասեր, ազնիվ, առաքինի, պարկեշտ, անհիշաչար, ներողամիտ

Արտահայտություններ

• բարի աչք -1. բարեգուշակ։ 2. բարեբեր, ոչ վնասակար
• բարի աչքով նայել -
  • բարյացակամ լինել մեկի նկատմամբ, լավ վերաբերվել, օգնել, նպաստել
  • հաջողություն ընձեռել
• բարի գալուստ - ջերմ ողջույնի և ուրախության արտահայտություն՝ մեկի գալստյան առթիվ, գալդ բարի ◆ Բարի գալուստ, –մրմնջաց տիկինը, շրթունքները կրծելով։ (Շիրվանզադե)
• բարի գիշեր - գիշերվա հրաժեշտի արտահայտությունը ◆ Նրանք բարի գիշեր մաղթեցին և դուրս եկան։ (Դերենիկ Դեմիրճյան)
• բարի երեկո - երեկոյի ողջույնի արտահայտությունը
• բարի լինել - բարեհաճել
• բարի լույս - առավոտյան ողջույնի արտահայտությունը
• բարի լույսը բացվել ― լուսանալ
• բարի հաջողում, բարի աջողում -
  • բարեմաղթության արտահայտություն՝ թող գործդ հաջող լինի
  • (ժղ․) ողջույնի արտահայտություն ◆ Բարի աջողում, ուստա փիսո, գլուխս մրսեց ի սեր աստծո։ Հովհաննես Թումանյան
• բարի ճանապարհ ― որևէ տեղ մեկնողին ուղղված հրաժեշտի ողջույն, ողջերթ ◆ Բարի ճանապարհ ձեզ, — բարեմաղթեց նա։ (Դերենիկ Դեմիրճյան)
• բարի եղեք - քաղաքավարական խնդրանքի ձև
• բարի կամքի մարդիկ - ժողովուրդներին բարիք և խաղաղություն ցանկացող ազնիվ մարդիկ
• (հեգն․) բարի պտուղ - անարժան, անպետք
• բարի վայելում - ուրախությամբ վայելես ◆ Բարի վայելում, —գոչում են երիտասարդները։ Սերո Խանզադյան
• բարի օր - ցերեկվա ողջույնի արտահայտությունը ◆ Բարի օր քեզ, ա՛յ խանութպան ։ Հովհաննես Թումանյան
• բարի օր տալ - ողջունել, բարի օր ասել
• բարի օրինակ - օրինակելի բան, գործ, մարդ ◆ Ընկերական ժողովներում հաճախ այն միտքն է արծարծվել, թե հայ գյուղացին զուրկ է մնում առաջնորդից, սրտացավ խորհրդատուից, բարի օրինակից։ (Մուրացան)
• բարին արևդ - բարին, բարությունը քեզ լինի (բարև, ողջույնի պատասխան), կյանքդ բարի լինի
• բարի կամեցողությունից, կամքից կախված լինել - վարվել ցանկացած ձևով

Գոյական

• այն, ինչ որ իր էությամբ լավ է՝ ազնիվ է՝ օգտակար է
• բարիք

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ добро վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Մակբայ

• հոժարության, համաձայնության արտահայտություն

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։