ձեռք գցել

ձեռք գցել 1

1. ((արևմտհ․), (հնց․)՝ ձգել) նվաճել ◆ Վիետնամի ժողովուրդը կը պայքարի արտաքին և ներքին բռնակալներու դեմ՝ ազատություն և անկախություն ձեռք ձգելու համար։ «ՍՀ» ◆ - Ասել է՝ եթե ես ձեռ գցեցի սերը՝ ձեռիցս չպետք է փախցնեմ։ Դերենիկ Դեմիրճյան
2. արձանագրել [հաջողություն...] ◆ Ինք չէր հուսար որ Փեքինի տալիք այցելության ընթացքին դիվանագիտական մեծ հաջողություններ ձեռք պիտի ձգեր: «Զարթոնք» ◆ Կը հաղորդեր կարմիր բանակի ձեռք ձգած հաղթանակները այս կամ այն ճակատին վրա։ «Զարթոնք»
3. գրավել ◆ - Եթե դրանք չսպանվեն հիմա, կերթան գիծը կքանդեն, ձեռք կգցեն զրահագնացքները։ Ստեփան Զորյան ◆ Ահագին ճիգեր թափել սկսան արտասահմանի հայ գաղութները ձեռք ձգելու, եկեղեցին գրավելու։ «Զարթոնք» ◆ Միայն համբերում էին նրանց վանքերին, որ մի անգամ ձեռք էին ձգել: (Րաֆֆի)
4. տիրանալ ◆ Ամերիկան ձեռք է գցել համաշխարհային շուկայի մեծ մասը։ Ալեքսանդր Բեկզադյան ◆ Նոր-Քաղաքին մեջ վարչական պաշտոն մը ձեռք ձգեց անիկա իր կնոջը շնորհիվ։ Հակոբ Օշական ◆ Հեռատեսիլի կայաններ կ՚աշխատին վեցվորյակները նկարելու մենաշնորհը ձեռք ձգել: «Ար.» ◆ Մյուս տեղ կալվածք կա ձեռք քցելու: (Պերճ Պռոշյան)
5. հափշտակել ◆ Որսորդական շների նման, հոտ քաշելով որոնում էին մի բան ձեռք ձգել: (Րաֆֆի)
6. ճարել, հայթայթել ◆ «Տեսնենք կարո՞ղ ենք մի դդում գինի ձեռք գցել»: Խաչիկ Դաշտենց ◆ - Քանի մը օր ետքը հաջողեցա շոգեկառքի դրամ մը ձեռք ձգել և շունչս Գահիրե առնել։ Եր ◆ Մի լուծ եզ ունեին, որով իրենց հողից կարողանում էին օրվա պարենը ձեռք քցել: Վրթանես Փափազյան Մեջտեղ կը դներ քել [«ճաղատ»] ◆ Պողոսին հորը և մեծ հորը... ճղճիմ և գետնաքարշ ստորնությունները «պատառ մը հաց ձեռք ձգելու համար»։ Զապել Եսայան
7. մի բանի հասնել ◆ Թրքական իշխանություններն ալ իրենք զիրենք պիտի խաբեն, կարծելով ձեռք ձգել ամբողջ հայության հրաժարումը իր սրբազան դատեն։ «Զարթոնք» ◆ Ասիկա էր նաև միակ ուղին, որ մեզի կընծայվեր ձեռք ձգելու համար մեր մարտիկներուն ազատ արձակումը։ «Զարթոնք»
8. կորզել ◆ Թրքական սահմանապահ իշխանությունները քիչ-մը ևս խստապահանջ դարձած են ճամբորդ հայերե անպայման ստորագրություններ ձեռք ձգելու իրենց մտադրության մեջ։ «Զարթոնք»
9. հաջողեցնել, դասավորել ◆ Տարիներով սպասելուց հետո, տախտակները մի կերպ ձեռք ձգելուց հետո, տես՝ որ փչացնում է։ Մուշեղ Գալշոյան ◆ Այդ առանձնաշնորհումը ձեռք ձգած են լրագրական միջազգային քանի մը գործակալություններ։ Վահրամ Մավյան
10. ձեռք բերել ◆ Ոսկրե կոթով, լայնշեղբ դանակ էր, հայրը նոր էր ձեռք գցել և պահում էր ծոցում։ (Մկրտիչ Պեշիկթաշլյան) ◆ - Այդ մատանին չեք կրնար բնավ նորեն ձեռք ձգել: Տիգրան Կամսարական ◆ Կառավարությունը ձեռք ձգեց կարգ մը փաստեր։ «Զարթոնք»
11. ստանալ ◆ Նա դիմեց այդ ձևին,- ձեռ գցել նախ շինականների համաձայնությունը։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Երիտասարդ տարիքիս սովետական քաղաքացի եղած եմ, ֆրանսական հպատակություն ձեռք ձգելե առաջ։ «Զարթոնք»
12. վաստակել ◆ - Ինչ որ վերաբերում է իմ մասնավոր դասատվություններին, այդ նրա համար է, որ մի քանի մանեթ ձեռք ձգեմ ճանապարհի ծախսի համար։ (Րաֆֆի) ◆ Ձեռք ձգած ստակին մեկ մասը իր ապրուստի կը գործածեր։ Եր ◆ Եթե ես կարենայի ինքզինքս կերտելու իրավասությունը ձեռք ձգած ըլլալ, որո՞ւն պես պիտի ուզեի ծնած ըլլալ։ Գազանճյան
13. շահել ◆ Քսան տարեկանին Լիզպոնի [Լիզբոնի] մեջ մասնակցեցավ միջազգային մրցույթի և դափնեկրի տիտղոս ձեռք ձգեց: «Զարթոնք» ◆ Անոր թոռները բարոյական հաղթանակ մը անգամ չկրցան ձեռք ձգել: «Եր. Հայ.»
14. գտնել, ձեռքում հայտնվել ◆ Զափաթան թակարդելու հնարը ձեռք ձգած զորահրամանատարը...դրավ ծանր ընտրության մը առաջ։ «Արև» ◆ Մյուսները կրցանք ձեռք ձգել երկար փնտռտուքներե ետք։ Հակոբ Օշական
15. յուրացնել (տիրապետել) ◆ Ան շատ կանուխ տարիքեն ձեռք ձգած է դանակ գործածելու արվեստը։ Շահան Շահնուր ◆ (Ճարտար ապտակներու) գաղտնիքը ինք ունի... ձեռք ձգած է երկարատև փորձերե վերջ։ Շահան Շահնուր
16. բռնել ◆ - Բան ա՝ թե որ պատահիք, աշխատեցե՛ք, ինչպես ըլի՝ սաղ բռնել, մինին էլ որ ձեռք քցեք, հերիք ա։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Իրեք ժուլիկնե օղում են էտ խալիփին ծըեռք քցին, կարում չեն։ (Հաստ ու պերակ մին կյին ա) ◆ Մաղեցին Իսթանպուլի [Իսթանբուլի]...տուները...ձեռք ձգելու համար բանտեն փախած թուրք 5 համալսարանականներ։ «Զարթոնք»

ձեռք գցել 2

1. ((արևմտհ․)՝ նետել, (բրբ․)՝ ձեռ թալել, (արևմտհ․) (հզվդ․)՝ թաթ նետել) դիպչել (վնաս հասցնել, տիրանալ ձգտել) ◆ Զոռբա էր, ոչ ոք չէր համարձակվի նրա ունեցվածքին ձեռք գցել: ◆ Զարմացավ որ դեռ ձեռք նետած չըլլար անոր, քանի որ աշխատողին համար, օտարի հողին, հացը տարբեր բան է քան սնունդը։ Հակոբ Օշական ◆ Էն չճըպրած [«չմեծացած»] Մհերն ձեռ իթալ մե: Սասնա ծռեր ◆ Բայց ոչ մեկը համարձակեցավ թաթ նետել անոր (Շահպազի տունին)։ Հակոբ Օշական
2. աղջիկ կամ կին պղծել, անմաքուր մոտենալ։ ◆ Թուրքերը ձեռք էին քցել: Ամատ ◆ Մինակ մնացած այրի, երիտասարդ ու բավականին սիրուն ու գրավիչ՝ հասնողը «ձեռք մը կը նետեր» ու տևական հալածյալն էր շվայտ անառակներու հետապնդումին։ Հակոբ Օշական ◆ Ամերիկայի սևամորթ նախկին գեղեցկուհի Ռոզի Ջոնսի հետույքին ձեռք գցելու համար ժամանակին տուգանվել է 100 հազար դոլարով։ «Ազգ»

ձեռք գցել 3

1. ծաղրել, վրան ծիծաղել ◆ - Ա տղա, մեզ ձե՞ռք ես գցում: ԱլՇ

Աղբյուրներ

1. Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։