Հայերեն

«պսակ» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

ՄՀԱ՝ [psɑk]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ պսակ

վանկեր՝ պ(ը)•սակ

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Փոխառություն իրանական աղբյուրից՝ *pusāk. հմմտ. ավեստերեն pusā-, պարթևերեն pwsg, սողդ. ‘psik:

Գոյական

թարմ ծաղիկներից ու ոստերից հյուսած շրջանակաձև զարդ ◆ Աղջիկները ծաղիկներից պսակներ հյուսեցին ու դրեցին գլխներին։
ոսկեձույլ կամ արծաթաձույլ գոհարազարդ ատամնաձև շրջանակ, որ թագավորները կրում էին իրենց գլխին, որպես իշխանության խորհրդանիշ, թագ
դափնե կամ ձիթենու ճյուղերից ու տերևներից հյուսված շրջանակ, որ տալիս էին հաղթողներին ի նշան հարգանքի՝ փառքի
ծաղկահյուս կամ մետաղյա ծաղկազարդ շրջանակ, որ իբրև հարգանքի նշան դնում են հանգուցյալի դագաղի վրա, ապա՝ գերեզմանին
ամուսնացողների գլխին եկեղեցական արարողության ժամանակ դրվող թագ
պսակադրության եկեղեցական ծեսը՝ արարողությունը
առհասարակ՝ պսակադրություն, ամուսնություն
լուսապսակ, արեգակի, լուսնի կամ պայծառ աստղերի շուրջը եղող վառ ծիածանային շրջանակ
առանձին կամ իրար միացած թերթիկներից կազմված ծաղկամասը, ծաղկի պսակ, ծաղկապսակ
ծառի պսականման մասը, ծառի ճյուղավորումների պսակաձև ամբողջությունը
(փխբ․) պսակաձև առարկա՝ իր՝ զանազան բաների կուտակություն, պսակաձև բան ◆ Մեջ առ մեջ լայն շերտերով ձգվել Էին բարեկազմ ցողուններով և դեղնավուն պսակներով գեղեցկացած արևածաղկի ցանքերը ։ Է. Զեդգինիձե
(փխբ․) պսակաձև ծածկույթ ◆ Լեռների գլխին բյուրեղյա պսակ, շուրջը ամպերի երամն է լողում։ (Ավետիք Իսահակյան)
(փխբ․) որևէ բանի բարձրագույն աստիճանը, կատարելություն ◆ Կկամենայի իմանալ ո՞վ Է եղել այն երևելի ծաղրածուն, որ մարդուն անվանել է «Ստեղծագործությունների պսակ»: (Նար-Դոս)
(փխբ․) որևէ բան զարդարող՝ նրա զարդը՝ պարծանքը հանդիսացող բան ◆ Քո այժմյան վարմունքը ես կհամարեմ այն բազմաթիվ զոհաբերությունների պսակը, որոնցով դու շատ անգամ ապացուցել ես քո բարձր արժանավորությունները։ (Րաֆֆի)
(փխբ․) արժանիքի՝ գեղեցկության՝ բարեմասնությունների արտաքին նշան ◆ Զուրկ էր արտաքին փայլի այդ պսակներից: (Նար-Դոս)
(փխբ․) զարդ, զարդարանք, պաճուճանք ◆ Ճակատիս աստղե պսակ ունիմ։ (Ավետիք Իսահակյան)
(շին․) փայտե կառուցվածքների յուրաքանչյուր գերանաշարքը
(կզմխս․) պսակաձև կազմություն ունեցող զանազան բաների բաղադրյալ անվանումների բաղադրիչ ◆ Ճաճանչավոր պսակ (ճաճանչապսակ), առնու ծեփուկի պսակ, Վեներայի պսակ, արտևանային պսակ:
(փխբ․) լույսի շրջանաձև փունջ՝ ցոլք ◆ Լուսինն սկգբում պսակի մեջ առավ ամբողջ ներուն։ (Հակոբ Մանանդյան)
(ջրբերկ․) ըստ Ե.Ա.Ֆերսմանի և Էլի դը Բոմոնի, բնական գործընթացի ազդեցության տարածման մարզ

Հոմանիշներ[խմբագրել]

ծաղկեպսակ, շափրակ, դրասանգ
տե՛ս թագ
մեռելապսակ, շիրմապսակ
դափնեպսակ, բրաբիոն (հնց․)
տե՛ս պսակադրություն, ամուսնություն, հարսանիք
լուսապսակ, բակ, կող
տե՛ս ծաղկապսակ
տե՛ս կատարելություն
զարդ, զարդարանք, արդուզարդ, պաճուճանք, պերճանք, պճնանք, պճնություն, սազք (ժղ․)
(արևմտհ․) զարդանախշ, զարդադրվագ, զարդանկար, զարդապատկեր, զարդաքանդակ
(եկեղ․) պահեղիկ, կուլակ
ծնոտ (կամրջի, դռան, պատուհանի)
տե՛ս քիվ

Արտահայտություններ[խմբագրել]

պսակ կապել
1. պսակ հյուսել՝ կազմել
2. պսակադրության ծեսը կատարել, պսակել

	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ի արտաքին հոլովում
Ուղղ.	պսակ(ը)	պսակներ(ը)
Սեռ.	պսակի	պսակների
Տր.	պսակի(ն)	պսակների(ն)
Հայց.	պսակ(ը)	պսակներ(ը)
Բաց.	պսակից	պսակներից
Գործ.	պսակով	պսակներով
Ներգ.	պսակում	պսակներում

Բաղադրյալ բառեր
պսակագեղ պսակադիր պսակադրել պսակադրվել պսակադրություն պսակադրում պսակազարդ պսակազարդել պսակազարդվել պսակազարդում պսակազերծ պսակազերծել պսակազերծվել պսակազերծում պսակազրկել պսակազրկվել պսակազրկում պսակազուրկ պսակազօծել պսակաթերթ պսակաթերթային պսակաթերթանման պսակալուծել պսակալուծվել պսակալուծում պսակալույծ պսակակալ պսակակապ պսակակատարություն պսակակարան պսակակերպ պսակակիր պսակակից պսակահանդես պսակահաս պսակահյուս պսակաձև պսակապակի պսակավոր պսակավորել պսակավորվել պսակավորություն պսակավորում պսակակատար պսակատուն պսակափող պսակագնացեք պսակադրել պսակել պսակվել պսակում նորապսակ խաչապսակ քարապսակ լուսապսակ աշտարակի ատամնապսակ գերանապատի պսակ

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ wreath, crown, laurel, olive wreath, marriage, halo, flower crown, crown (of a tree or plant), summit, ornament գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ венок (ru) ‎(venok), венец (ru) ‎(venec), венчание (ru) ‎(venčanije), венчик (ru) ‎(venčik), коронка (ru) ‎(koronka), венчик (ru) ‎(venčik), ореол (ru) ‎(oreol) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ[խմբագրել]

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
Հարությունյան Լ․ Վ․, Թանգամյան Տ․Վ, Զավարյան Է․ Լ․ և ուրիշներ, Բուսաբանական տերմինների ռուս-հայերեն բացատրական բառարան, Երևան, ««Հայբուսակ»», 2002 — 272 էջ։
Ավետիսյան Վ․Ա․ և ուրիշներ, Ջրաերկրաբանական և ինժեներաերկրաբանական ռուս-հայերեն բացատրական բառարան (Գիտություն), Երևան, 1995 — 351 էջ։