մարդ

Հայերեն

Լ. դա Վինչի. «Վիտրուվյան մարդ»

Արտասանություն

ՄՀԱ: []

• ՄՀԱ՝ [mɑɾd]

վանկեր՝ մարդ 

Ստուգաբանություն

Բնիկ հնդեվրոպական՝ *mŗ-to-՝ *mer- «մեռնել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն márta-, միջին պարսկերեն, սողդերեն mart, պարսկերեն mard, հունարեն μορτός` «մարդ» (Հեսիոքոս), βροτός` «մահկանացու», լատիներեն mors, -tis, լիտվերեն mirtis «մահ»:

Գոյական

1. մտածելու և խոսելու կարողությամբ օժտված և գործիքներ պատրաստող ու հասարակական աշխատանքի պրոցեսում դրանք գործադրող կենդանի էակ
2. տղամարդ, այր
3. չափահաս դարձած, արդյունքի հասած տղա
4. կնոջ ամուսին
5. բարոյական ու մտավոր բարձր հատկություններով օժտված անձնավորություն
6. աշխատող ձեռք, բանավորական ուժ
7. անձ, հոգի (որպես հաշվի միավոր)
8. գործածվում է որպես որոշյալ դերանուն, ամեն մեկը, յուրաքանչյուրը նշանակությամբ
9. իբրև անորոշ դերանուն, մեկը, որևէ մեկը, ոմն
10. իբրև անորոշ դերանուն, առհասարակ մարդկային էակ, առանց որևէ առանձին անհատի նկատի ունենալու ◆ Մարդ չի իմանում, թե ինչ երեսով դուրս գա ժողովրդի մեջ Սերո Խանզադյան
11. անձ, անձնավորություն որպես անհատ ◆ Դու այդ մարդով վաղուց ես հափշտակված (Նար-Դոս)
12. որևէ հիմնարկություն, կազմակերպություն ներկայացուցիչ, որևէ անձնակազմի պատկանող անձ ◆ Քաղաքային վարչության և ոստիկանության կողմից մարդիկ էին եկել (Նար-Դոս)
13. գործածվում է որպես կոչական բառ, խոսակցին դիմելու համար

Հոմանիշներ

1. մահկանացու, ադամորդի, ադամածին (հզվդ․), ադամածնունդ, մարմնավոր, երկրավոր, երկրածին, երկրաբնակ, հողածին, հողազգեստ, հողեղեն, եղծական (հնց․), եղծանելի, կանանցածին, դեմետրածին, մահավոր, մեռոտ, մեղաց որդի, մարդ արարած, հումկաթնակեր, լո
2. այր, տղամարդ, այրամարդ
3. ամուսին, էրիկ (արևմտհ․), էրիկմարդ
4. ոմն մեկ (ը), ոք (գրբ.), ոքմին (բրբ․), օքմին

Արտահայտություններ

1. մարդը մարդակից չի ջոկում - տգետ է, բան չի հասկանում
2. մարդ առնել - մարդու գնալ
3. մարդ դառնալ
   1. բարոյական ու մտավոր դրական հատկություններ ձեռք բերել
   2. ուղղվել
4. մարդու գնալ - ամուսնանալ (կնոջ մասին)
5. մարդուն մեկը - ինչ որ մարդ (արևմտհ․)
6. մարդ գլուխ - նույնն է մարդագլուխ
7. մարդու տեղ դնել - մարդ համարել, չարհամարել, հաշվի առնել
8. մարդու տալ - ամուսնացնել
9. մարդ մնալ - մարդկային բարձր հատկությունները պահպանել

Թարգմանություններ

ալբաներեն՝ անգլերեն՝ human, man, person արաբերեն՝ բասկերեն՝ բոսնիերեն՝ բելառուսերեն ՝ բուլղարերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ եբրայերեն՝ էսպերանտո՝ էստոներեն՝ թուրքերեն՝ իսլանդերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ իռլանդերեն՝ լատիներեն՝ լատվիերեն՝ լիտվերեն՝ խորվաթերեն՝ լեհերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ հունգարերեն՝ ճապոներեն՝ մալթերեն՝ մակեդոներեն՝ նորվեգերեն՝ շվեդերեն՝ չեխերեն՝ պարսկերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռումիներեն՝ ռուսերեն՝ человек (ru) ‎(čelovek), мужчина (ru) ‎(mužčina), муж (ru) ‎(muž) սլովակերեն՝ սլովեներեն՝ սուահիլի՝ վրացերեն՝ ուելսերեն՝ ուկրաիներեն՝ ֆիններեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։