Հայերեն

ՄՀԱ՝ [ɑʁɑvˈni]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ աղաւնի

վանկեր՝ ա•ղավ•նի

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Առաջացել է բնիկ հնդեվրոպական * aləbhniiā-` * albhõ` «սպիտակ» կամ թերևս * aləu-՝ «սպիտակ, փայլուն» արմատից։ Համեմատել հունարեն άλφος, άλωφος (Հեսիքիոսի բառարանում) «սպիտակ», լատիներեն albus` «սպիտակ», հին վերին գերմաներեն albiz՝ «կարապ» բառերի հետ։ Իմաստային զարգացման համար համեմատել լիտվերեն bal-añdis` «կարապ» (* «սպիտակ») բառի հետ։

Գոյական

հավերի ցեղին պատկանող փոքր թռչուն ◆ Մին էլ էն է տեսնում՝ խոհանոցի լուսամուտից երկու ճերմակ աղավնի ներս ընկան։ Հովհաննես Թումանյան
(փխբ․) քաղցրաբարո մարդ, քնքուշ բնավորության տեր ◆ Իսկ Արմենիերը անմեղ աղավնի է։ (Ակսել Բակունց)
(փխբ․) ամուսնասեր, սիրով կենակցող
(աստղգ․) հարավային համաստեղություններից մեկը
(փխբ․) քնքուշ, սիրունիկ, աղավնյակ
(բնստ․) մաքրության՝ անարատության ու ազնվության խորհրդանիշ
(խոհր․) վայրի և ընտանի բազմաթիվ ցեղերի, տեսակների թռչուններ, փետրածածկը՝ զանազան երանգավորումների, կան փոտային, մսացու և այլ ցեղեր

Հոմանիշներ[խմբագրել]

աղունակ, աղունիկ, հավփալ (վայրի), աղավնյակ, աղավնաձագ, (բրբ․)՝ դոխ, դոկդոկ (ձագը)

Արտահայտություններ[խմբագրել]

Նոյի (Նոյյան) աղավնի - ավետաբեր, բարի լուր բերող՝ հաղորդող (անձ, խոսք) ◆ Թաղ երգս… դառած Նոյյան աղավնի… թռնի երթա քո ծաղկումը աշխարհներին լուր տանի։ Հովհաննես Շիրազ
անմեղ աղավնի - անմեղ, ինչպես աղավնի
խաղաղության աղավնի - խաղաղություն բերող թռչունի խորհրդանիշ, խաղաղության լուր բերող աղավնի ◆ Կարծես թե բեմ էր բարձրացել Խաղաղության աղավնին: (Նաիրի Զարյան)

	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Հոլովում
Ուղղ.	աղավնի(ն)	աղավնիներ(ը)
Սեռ.	աղավնու	աղավնիների
Տր.	աղավնու(ն)	աղավնիների(ն)
Հայց.	աղավնի(ն)	աղավնիներ(ը)
Բաց.	աղավնուց	աղավնիներից
Գործ.	աղավնով	աղավնիներով
Ներգ.	աղավնում	աղավնիներում

Բաղադրյալ բառեր
աղավնաբեր աղավնաբուծական աղավնաբուծություն աղավնաբույլ աղավնաբույծ աղավնաբույն աղավնաբուն աղավնագիր աղավնազբաղ աղավնաթև աղավնախոտ աղավնական աղավնակերպ աղավնակերպվել աղավնակորեկ աղավնաձագ աղավնային աղավնանման աղավնանոց աղավնապահ աղավնապահություն աղավնապան աղավնասեր աղավնասիրտ աղավնատիպ աղավնատուն աղավնարոտ աղավնափոստ աղավնեկտուց աղավնեկուրծք աղավնեփոստ աղավնեփոստային աղավնիճ աղավնիճազգի աղավնիճային աղավնյակ աղավնորս աղավնոց

Թարգմանություններ
ադրբեջաներեն՝ göyərçin անգլերեն՝ dove, pigeon գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ güvercin իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ голубь (ru) ‎(golubʹ) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ[խմբագրել]

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Աղավնի:

Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։