գաղափար

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [ɡɑʁɑˈpʰɑɾ]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ գաղափար

վանկեր՝ գա•ղա•փար 

Ստուգաբանություն

Փոխառություն իրանական աղբյուրից՝ kal(a)pad, հունարեն καλαποδιον (g > գ անցմամբ, որ տեղի չի ունեցել նույն ծագումն ունեցող կաղապար բառի մեջ)։

Գոյական

1. իրականությունը մարդու գիտակցության մեջ արտացոլող հասկացություն, հասկացողություն, պատկերացում ◆ Խոսքը վերաբերում է գաղափարների փիլիսոփայական ճշգրիտ սահմանմանը։ Լենին
2. աշխարհայացքի հիմնական, էական սկզբունք
3. գործունեության գործողությունների գիտակցական նպատակադրում ◆ Վեհ գաղափարի համար ընկնելով, Չեն կորել անհետ պատվի զոհերը։ (Հակոբ Հակոբյան)
4. որևէ բանի հիմնական միտքը, իմաստը (իդեա), էություն ◆ «Ապրել» մի բառ է, մի անուն է լոկ… Եվ նրա անհայտ, մութ գաղափարը Ամեն մարդ մի կերպ է հասկանում։ Հովհաննես Թումանյան
5. համոզմունք, հայեցակետ, տեսակետ ◆ Այստեղ կռիվ է տեղի ունենում երկու գաղափարների միջև և ոչ թե երկու անձնավորության։ (Վահան Տերյան)
6. միտք, մտահղացում, մտադրություն ◆ Ահա այն աշխարհը, որին օգնելու ◆ գաղափարը դրվատել են իր ազգի ամենաընտիր հեղինակները։ (Շիրվանզադե)
7. կարծիք, պատկերացում ◆ Ես միայն զարմանում եմ, թե այդ ինչ հրեշավոր գաղափար ունիս իմ մասին։ (Նար-Դոս) ◆ Կամսարյանի գաղափարը հայ գյուղացու արժանիքների մասին արդեն փոխված էր։Մ
8. (խսկց․) խելք ◆ Ես, ախպեր ջան, գաղափարից հարուստ չեմ։ Հովհաննես Թումանյան
9. (հնց․) նախագաղափար
10. (փիլ․) տե՛ս իդեա

Հոմանիշներ

1. միտք, խուրհուրդ
2. համոզմունք, տեսակետ, հայացք, կարծիք
3. մտահղացում, մտադրություն (իդեա)
4. պատկերացում

Արտահայտություններ

1. գաղափար կազմել - ծանոթանալ, պատկերացում կազմել ◆ Նրանք հետաքրքրական երիտասարդներ են և ես առիթ կունենայի կենդանի օրինակներ տեսնելու և իրական գաղափար կազմելու բասկերի մտայնության և ձգտումների վերաբերմամբ։ (Ավետիք Իսահակյան)
2. գաղափար տալ - պատկերացում տալ, ծանոթացնել ◆ Գյուղատնտեսը դպրոցի դիրեկտորին բացատրում էր, ընդհանուր գաղափար էր տալիս նրան այգեգործական աշխատանքների… մասին։ Անահիտ Սեկոյան
3. գաղափար ունենալ - ծանոթ լինել, որոշ հասկացություն ունենալ ◆ Շահյանը ամենևին գաղափար չուներ ոչ գյուղացու և ոչ նրա տնտեսական կամ այլ դրության մասին։ (Նար-Դոս)

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	գաղափար(ը)	գաղափարներ(ը)
Սեռ.	գաղափարի	գաղափարների
Տր.	գաղափարի(ն)	գաղափարների(ն)
Հայց.	գաղափար(ը)	գաղափարներ(ը)
Բաց.	գաղափարից	գաղափարներից
Գործ.	գաղափարով	գաղափարներով
Ներգ.	գաղափարում	գաղափարներում

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ idea, concept, notion, premise, conviction, thought, opinion հունարեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ идея (ru) ‎(ideja), помятие (ru) ‎(pomjatije), представление (ru) ‎(predstavlenije) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Մ․Մ․ Ռոզենտալի, Փիլիսոփայական բառարան (Հայաստան), Երևան, 1975 — 468 էջ։
• Լ․ Տիմոֆեև, Ն․ Վենգրով, Գրականագիտական տերմինների համառոտ բառարան (Հայպետուսմանհրատ), Երևան, 1957 — 247 էջ։