անվտանգություն

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

  • ՄՀԱ՝ [ɑnvtɑŋɡutʰˈjun]

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ան•վ(ը)•տան•գութ•յուն 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Գոյական

  1. անվտանգ լինելը, վտանգի բացակայություն, վիճակ՝ երբ որևէ մեկին կամ բանի վտանգ չի սպառնում ◆ Ձեր պալատը տանող ճանապարհի վրա կամուրջ կառուցելիս նախ և առաջ պետք էր մտածել ձեր կյանքի անվտանգության մասին։ (Գարեգին Սևունց)

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. ապահովություն, անվնասություն, անվտանգավորություն, անշառություն

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. անհատի անվտանգություն - մարդկանց պաշտպանվածության վիճակ, վտանգավոր ներգործությունները զսպելու կամ հետ մղելու, ինչպես նաև հասցված վնասն արագ կերպով համակշռելու կարողություն, համակարգի կողմից կայունության, հաստատության և ինքնազարգացման հնարավորության պահպանում
  2. անվտանգության անբաժանելիություն
  3. անվտանգության ապահովման համակարգ
  4. անվտանգության ապահովման մեջ ներդրումների ՆԱՏՕ-ի ծրագիր
  5. անվտանգության ապահովման պաշտպանական հակամիջոցներ - պաշտպանական միջոցառումներ, որոնք անհրաժեշտ են լրտեսության և դիվերսիաների, գաղտնի կամ վերահսկվող տեղեկույթը և նյութերն ու համակարգերը կորզելու կամ չթույլատրված դեպքում օգտագործելու փորձերի կանխման համար
  6. անվտանգության գծով քաղաքացիական փորձագետներ
  7. անվտանգության ապահովում
    1. պետության և հասարակության կարողությունը՝ հաջողությամբ դիմագրավելու ներքին և արտաքին բռնություններին, որոնք կատարվում են պետության ինքնիշխանության, տարածքային ամբողջականության ու կայուն զարգացման խախտման, հասարակական-պետական կյանքի տարբեր ոլորտներում կայունության խաթարման, մարդու և քաղաքացու իրավունքների ու ազատությունների սահմանափակման նպատակով
    2. տրված օպերատիվ տարածքի սահմաններում և դրանցից դուրս ծավալված ու տեղաբաշխված զինվորական ու ոչ զինվորական անձնակզմի, տեխնիկայի, գույքի և ենթակառուցվածքի արդյունավետության ու գոյության պահպանում
  8. անվտանգության առումով թիրախային ազգային իրադարձություն - որոշակի իրադարձություն, որն իր քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական կամ կրոնական գաղափարական նշանակությամբ կարող է դառնալ ահաբեկչության կամ այլ հանցավոր ձեռնարկման թիրախ
  9. անվտանգության կղզյակ - ճանապարհի որևէ կերպ առանձնացված (նշագրմամբ, եզրաքարով և այլնով) հատված, որը հետիոտների համար ծառայում է որպես անվտանգ
  10. անվտանգության համադասման միացյալ կենտրոն
  11. անվտանգության միջոցառումներ - տե՛ս անվտանգության միջոցներ
  12. անվտանգության միջոցներ
  13. անվտանգության նորմեր
  14. անվտանգության չափանիշ - ցուցանիշներ, որոնք որակապես ու քանակապես բնութագրում են միջազգային անվտանգության ձեռք բերված մակարդակը
  15. անվտանգության պայմաններ
  16. անվտանգության տեխնիկայի կանոններ
  17. անվատանգության տեխնիկայի նորմեր - աշխատողների վարքին և նրանց աշխատանքային գործառույթների կատարմանը ներկայացվող պահանջների համախումբ՝ նպատակաուղղված նրանց ու նրանց շրջապատի կյանքի և առողջության համար վտանգավոր իրավիճակների ստեղծման կանխմանը
  18. անվտանգության ուժեր
  19. «անվտանգություն գիտության միջոցով»
  20. անվտանգություն համագործակցությամբ - անվտանգության բնագավառում գերիշխող հայեցակարգ, որը հատուկ ուշադրություն է դարձնում պետությունների միջև գործնական և որոշ դեպքերում հաստատութենական ձև ստացած համագործակցության վրա՝ որպես մի միջոցի, որվ հնարավոր է հաղթահարել նրանց միջև անվստահությունն ու թշնամանքը և ստեղծել նոր, փոխադարձ անվտանգությունն ապահովող ընկերակցություն
  21. անվտանգության ապահովում
  22. առողջապահական անվտանգություն - ազգային անվտանգության բաղադրիչ, որը բնութագրում է բնակչության և առողջության պահպանման վիճակը և ներառում է կյանքի, առողջության անձնական անձեռնմխելիության պաշտպանությունը, բնակչության պաշտպանությունը վարակիչ հիվանդություններից, անընդհատ բուժապահովումը, որակյալ անվճար բուժօգնության ցուցաբերումը, աշխատանքի, մոր և մանկան պաշտպանությունը, առողջ կենսակերպի քարոզումն ու տարծումը, քաղաքացիների մարմնական ու հոգեկան առողջության պահպանումը
  23. արտաքին անվտանգություն - ազգային անվտանգության բաղադրիչ, որը բնութագրում է արտաքին համաչափ և անհամաչափ սպառնալիքներից պետության, հասարակության, ընտանիքի, անձի պաշտպանվածության վիճակը
  24. բազմերաշխիք անվտանգության համակարգ
  25. բնապահպանական անվտանգության հայեցակարգ
  26. բնապահպանական անվտանգություն - ազգային անվտանգության բաղադրիչ, որը բնութագրում է հասարակության և անձի բնակության ու կենսագործունեության միջավայրի պաշտպանվածության վիճակը
  27. էթնիկական անվտանգություն - հասարակական կյանքի վիճակ, կայունություն, երբ գոյություն չունեն էթնիկական խտրականություն, իրավունքում որպես գերակայություն չի շեշտվում ազգային պատկանելությունը, և բոլոր ազգությունների նկատմամաբ այն կիրառվում է անկողմնակալ և արդարացի կերպով՝ օրենքի տառին ու ոգուն համապատասխան
  28. էներգետիկ անվտանգություն - տնտեսական անվտանգության կարևորագույն բաղադրիչ, որը բնութագրում է պետության պաշտպանվածությունը այլ պետությունների կողմից էներգակիրների մատակարարումը որպես քաղաքական, տնտեսակն և/կամ այլ բնույթի ճշտում գործադրելու միջոց կիրառելու հնարավորությունից
  29. թռիչքների անվտանգություն - պայմաններ, որոնց դեպքում թռիչքի կատարմանը չի սպառնում թռիչքային պատահար (թռչող ապարատի լրիվ կամ մասնակի քանդվելը, անձնակազմի անդամների կամ ուղևորների զոհվելը (վիրավորվելը))
  30. ինժեներաֆիզիկական անվտանգություն
  31. կենսաբանական անվտանգություն - ազգային անվտանգության բաղադրիչ, որը բնութագրում է կենսաբանական վնասակար ազդեցություն ունեցող գործոնների (սննդամթերք, դեղորայք, սննդային և դիետային հավելումներ, վիրուսներ, բակտերիաներ, պիոններ, ռադիոակտիվ ազդակներ և մահաբեր կամ առողջությունը քայքայող այլ գործոններ) ներազդումից պաշտպանվածության վիճակը
  32. կիբեռանվտանգություն - տե՛ս կիբեռնետիկական անվտանգություն
  33. կիբեռնետիկական անվտանգություն - այն միջոցների, ռազմավարությունների, անվտանգության սկզբունքների, անվտանգության երաշխիքների, ղեկավար սկզբունքների, ռիսկերի կառավարման նկատմամբ մոտեցումների, գործողությունների, մասնագիտական պատրաստման, առաջավոր փորձի, վստահության և տեխնոլոգիաների հավաքածուն է, որոնք կարող են օգտագործվել կիբեռմիջավայրի և կազմակերպության ու օգտագործողի ռեսուրսների պաշտպանության նպատակով
  34. կոլեկտիվ անվտանգություն - համաշխարհային կամ տարածաշրջանային մասշտաբով կամ որևէ միջպետական կազմակերպության շրջանակներում խաղաղության և անվտանգության պահպանման համակարգ, որն ապահովվում է մասնակից պետությունների համատեղ համաձայնեցված ջանքերով
  35. համայն հայության անվտանգություն - հայրենիքում, ինչպես նաև այլ պետություններում բնակվող բոլոր հայերի միասնական անվտանգություն
  36. համընդհանուր անվտանգություն - անվտանգության տեսակ, պաշտպանվածություն համաշխարհային մասշտաբի վտանգներից, որոնք սպառնում են մարդկության գոյությանը կամ կարող են հանգեցնել մոլորակի վրա կենսագործունեության պայմանների կտրուկ վատթարացմանը
  37. հոգևոր անվտանգություն - ազգային անվտանգության բաղադրիչ, որը բնութագրում է հասարակության կենսակերտվածքի, պատմության և մշակույթի ավանդույթները, հասարակության բարոյաքաղաքական միասնության մակարդակն արտացոլող ազգային ինքնագիտակցության պաշտպանվածությունը, ինչպես նաև առանց ազգային ինքնությանը վնաս պատճառելու իր առաջադիմական զարգացման համար անհրաժեշտ նոր արժեքներ և գաղափարներ ընդունելու ազգի կարողությունը
  38. ճառագայթային անվտանգություն
  39. միջազգային անվտանգության գործոն
  40. միջազգային անվտանգության համակարգ
  41. միջազգային անվտանգության ճարտարապետություն
  42. միջազգային անվտանգության շահ
  43. միջազգային անվտանգություն - միջազգային հարաբերությունների այնպիսի վիճակ, որի դեպքում ապահովվում են պետությունների ու դրանց բլոկների և ամբողջ համաշխարհային ընկերակցությունն ու փոխգործությունը՝ տարբեր վտանգներից նրանց կենսականորեն կարևոր շահերի երաշխավորված պաշտպանվածության պայմանով
  44. միջուկային անվտանգության
  45. նավահանգստի անվտանգություն ապահովում
  46. ներքին անվտանգության գործոն
  47. ներքին անվտանգություն - ազգային անվտանգության բաղադրիչ, որը բնութագրում է ներքին համաչափ և անհամաչափ սպառնալիքներից պետության, հասարակության, ընտանիքի, անձի պաշտպանվածության վիճակը
  48. պաշտպանական անվտանգություն
  49. պարենային անվտանգություն - ազգային անվտանգության կարևորագույն բաղադրիչ, որը բնութագրում է պետության տնտեսության այն վիճակը, երբ ապահովված է երկրի պարենային անկախությունը և բնակչության համար երաշխավորված է ֆիզիոլոգիական նորմերին համապատասխանող, սպառողների առողջության համար անվտանգ սննդամթերքի ֆիզիկական և տնտեսական մատչելիությունը
  50. պետական անվտանգություն - ազգային անվտանգության կարևորագույն բաղադրիչ, որը կապված է պետական ինքնիշխանության ու տարածքային ամբողջականության, սահմանադրական կարգի հիմքերի, իրավական և կառավարման համակարգերի պաշտպանության հետ
  51. ռազմական անվտանգություն - ազգային անվտանգության բաղադրիչ, որն ապահովվում է զինված ուժերի և հասարակության այն հաստատությունների վիճակով, որոնց շնորհիվ պետության պաշտպանական հզորությունը պահպանվում է այն անհրաժեշտ մակարդակում, որի դեպքում այլ պետությունների հետ հաստատվում են բարենպաստ հարաբերություններ, և բացառվում է առճակատումն ուժի կիրառմամբ
  52. սահմանային անվտանգություն - վիճակ, որը բնութագրվում է պետական սահմանի և սահմանամերձ տարածքի, անձի, հասարակության և պետության կենսականորեն կարևոր շահերի պաշտպանվածությամբ սահմանային ոլորտում հնարավոր և ռեալ արտաքին ու ներքին սպառնալիքներից
  53. սահմանների անվտանգության ապահովում - պետության կողմից իրագործվող միջոցառումների համալիր, որն ուղղված է սահմանների վերահսկման ու սահմանային ռեժիմի պահպանմանը
  54. սոցիալական անվտանգություն - ազգային անվտանգության բաղադրիչ, որը բնութագրում է մարդու և քաղաքացու սոցիալական իրավունքների ու ազատությունների երաշխավորված ապահովումը
  55. տարածաշրջանային անվտանգություն
  56. տարածաշրջանային անվտանգություն - միջազգային անվտանգության բաղադրիչ, որոշակի տարածաշրջանի սահմաններում գտնվող պետություննրի անվտանգության ապահովման նպատակով իրականացվող համաձայնեցված միջոցների համալիր
  57. տեխնիկաֆիզիկական անվտանգություն - տե՛ս ինժեներաֆիզիկական անվտանգություն
  58. տեղեկատվական անվտանգության հայեցակարգ
  59. տեղեկատվական անվտանգություն - սուբյեկտի (անհատի, հասարակության) այն վիճակը, որի դեպքում տեղեկույթի և սուբյեկտի փոխազդեցության հետևանքով սուբյեկտի մեջ առաջացած փոփոխությունը սպառնալիք չի հարուցում նրա ֆիզիկական ու հոգեկան առողջության, ինչպես նաև հասարակության ու պետության համար
  60. տեղեկության անվտանգություն - ազգային անվտանգության բաղադրիչ, որը բնութագրում է այն վիճակը, որի դեպքում ապահովվում են տեղեկատվության բնագավառում մարդու և քաղաքացու իրավունքների ու ազատությունների պահպանումը, տեղեկատվական միջոցների ու կապուղիների պաշտպանվածությունը, ինչպես նաև տեղեկատվական աղբյուրների մատչելիությունը
  61. փոխադարձ անվտանգություն
  62. քաղաքական անվտանգություն - ազգային անվտանգության բաղադրիչ, որը բնութագրում է անձի, ընտանիքի, հասարակության, ազգի ու պետության անվտանգությունը նրանց շահերի նկատմամբ արտաքին ու ներքին (ընտանիքի, հասարակության և պետության դեպքում) հակաիրավական ոտնձգություններից
  63. օդանավակայանի անվտանգության ապահովում - կազմակերպական և տեխնիկական միջոցառումների համալիր, որոնք ձեռնարկվում են ուղևորներին, օդանավակայանի շինությունները, ուղևորների սպասարկման համակարգերի, ինքնաթիռները և այլն հանցավոր նկրտումներից պաշտպանելու նպատակով
  64. ֆիզիկական անվտանգություն

Աղբյուրներ[խմբագրել]

  • Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
Ստացված է «https://hy.wiktionary.org/w/index.php?title=անվտանգություն&oldid=1735557» էջից