գաթա
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɡɑˈtʰɑ]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ գաթայ
վանկեր՝ գա•թա
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Բուն աղբյուրն անհայտ է։ Տարածված է նաև հայերենին տարածքով մոտ լեզուներում՝ թուրքերենում (kete), վրացերենում (kada), քրդերենում (kad), ուտիերենում (kata), որոնք Աճառյանը դնում է փոխառությունների շարքում՝ նշելով «բոլորի ծագումն ալ անհայտ»։ Ֆրանսերեն gāteau «կարկանդակ» բառի հետ (< gastel-ից) նմանությունը պետք է համարել պատահական։
Գոյական
- բաղարջի ձևով թխվածք՝ առատ յուղով, հայսով, մեծ մասամբ նաև շաքարով ◆ Մենք երեկ գաթա թխեցինք՝ տատիկս հիվանդացել է, թուլացել է, տանում եմ, որ գաթեն ուտի, գինին էլ խմի՝ ուժի գա։ Հովհաննես Թումանյան
- (խոհր․) հայկական ազգային համով և սննդարար խմորեղեն, կլոր երեսը ձվահարուցքով փայլեցրած, նախշազարդ, համեմունքներով, յուղով /մեղրով/ շաքարով և այլն խորիզով լցոնած ուտելիք, լինում Են տոնական և սովորական, խմորը հունցվում է կաթով, ձվով, թթվասերով և այլն
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- նազուկ, նողլիկ, լողլիկ, եղով
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- պապն ամեն օր գաթա չի ուտի, Տատն ամեն օր գաթա չի թխի - միշտ հաջողություն չի լինի։ ◆ Արևամանուկը մի քանի շաբաթ շատ լավ պահեց տավարը, այնպես որ ոչ մեկի քիթը չարնեց, բայց ասած է՝ «Տատն ամեն օր գաթա չի թխիլ» (Ղազարոս Աղայան)
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։