դիմակ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն


Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ դի•մակ 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Բուն հայկական, «դիմել» բառից + հայկական -ակ վերջածանցը։ Հմմտ. միջին պարսկերեն dēmak «կերպարանք, դեմք», հին լատ. mascus-ի հետ։

Գոյական

  1. ստվարաթղթից կամ այլ նյութերից շինած մարդու կամ կենդանու դիմապատկեր, որ մարդիկ դնում են իրենց երեսին ◆ Դու կարող ես առյուծին դիմակով վախեցնել, բայց քեռի Մարտինն առյուծ չէ, այլ մի հեզ գառ։ (Ակսել Բակունց)
  2. թղթից՝ ստվարաթղթից և այլնից պատրաստված մակադրակ՝ աչքերի համար բացած անցքերով, որ դնում են երեսին՝ չճանաչվելու համար ◆ Դահլիճում յուրաքանչյուր որ շրջում էր իր դիմակով և յուր տարազով։ (Ակսել Բակունց) ◆ Երբ մենք նժույգներ հեծած մոտեցանք անտառին՝ դիմակով, զինավառ մարդիկ հարձակվեցին Գնելի վրա։ Ստեփան Զորյան
  3. տե՛ս դիմակավոր
  4. (փխբ․) կեղծ երևույթ՝ արտաքին, կեղծիք, ձևացում ◆ Եվ դիմակ առած մեծ բարերարը մարդիկ է սպանում գաղտնի զենքերով։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Նրա անձնվեր հայրենասիրությունը, ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ մի դիմակ միայն, որի տակ ծածկված՝ հետամուտ է լինում զուտ անձնական շահերի։ (Նար-Դոս)
  5. նույնն է՝ դիադիմակ
  6. տե՛ս դիմաքանդակ
  7. տե՛ս դիմապանակ
  8. (փխբ․) ծածկող՝ թաքցնող հանգամանք՝ միջոց, ծածկույթ
  9. (թատր․) իտալական կոմեդիա դել` արտեի գործող անձ (ամպլուա)
  10. (պաշտանվ․) ստվարաթղթից կամ կտորից պատրաստված մակարդակ՝ չճանաչված լինելու նպատակով երեսը կամ դրա վերին մասը փակելու համար
  11. արտաքին շնչառական օրգանները տարբեր ախտահարումներից պաշտպանող՝ կտորից կամ թենզիֆից պատրաստված դիմակալ
  12. վոկալ մանկավարժության մեջ օգտագործվող տերմին, որը առնչվում է երգչի ձայնի հնչողությանը` դեմքի վերին մասում (կարծես` դիմակով ծածկված)
  13. 16-17-րդ դարերում անգլիական արքունիքում զվարճալի ներկայացում, որևէ հանդիսավոր տոնակատարության առթիվ, առասպելական կամ հովվերգական բնույթի սյուժեով

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. դիմապատկեր
  2. դիադիմակ
  3. տե՛ս դիմաքանդակ
  4. տե՛ս դիմապանակ
  5. տե՛ս ծածկույթ
  6. տե՛ս կեղծիք
  7. տե՛ս քող
  8. տե՛ս պատրվակ

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. դիմակ կրել՝ դնել՝ հագնել - (փխբ․) իր իսկական էությունը ծածկել, կեղծել, դիմակավորվել ◆ Մնաս բարյավ, շշնջում եմ ծնկաչոք… հագնում դիմակ, որ չհասկանա ինձ ոչ ոք։ (Շուշանիկ Կուրղինյան)
  2. դիմակը դեն գցել, դիմակը հանել - կեղծելուն վերջ տալ, իր իսկական դեմքով հանդես գալ
  3. պաշտպանական դիմակ
  4. պաշտպանիչ դիմակ

Բաղադրյալ բառեր[խմբագրել]