զայ

Հայերեն բարբառային բառ

վանկեր՝ զայ 

1. Նոր Ջուղա, Թբիլիսի, Ղարաբաղ, Հավարիկ, Ուրմիա, Կարին, Արաբկիր, Մուշ, Վան, Շատախ՝ գործ են ածվում կապակցությունների մեջ

Արտահայտություններ

1. զայ(ի) անել՝ էնել՝ ընել
   1. փչացնել, վնասել ◆ Ես քեզի չասի, թե էտ բմբուլը դու զայ չանես։ (Հայ ժողովրդական հեքիաթներ) ◆ Յիփ մեռանիմ վրես լացի։ ◆ Լացիս, աչկըտ զայի անիս, դաստա ռեհան փայի անիս։ (Սայաթ-Նովա)
   2. կորցնել ◆ Էմեկնիս զայ չընես, խայտառակ չըլլանք, բերնե բերան գեշ անունդ չիմանանք։ Փոլ
   3. սպանել, ոչնչացնել ◆ Արծիվ կիտի թե էն տղեն ի ուր ծաքեր զայ անող։ ◆ Կը խասնի որ զանի, ծաքեր կը պոռան. - Յամա՜ն, ի՞նչ կանես։ (Գարեգին Սրվանձտյան) ◆ Խան բողուն շատ փափկությամբ կծառայե աղջկան, ոչ չ'լինի թե զզվի և ինք զինքը զայ անե։ (Գարեգին Սրվանձտյան)
2. Ղարաբաղ՝ յուրացնել - տակով անել
3. զայ(ի) լինել՝ էղնել՝ լինել
   1. անպետքանալ, փչանալ ◆ Էս մարդը զայ էղածը կառնե, օր էրկու փարի տեղ մե փարամ տա (Ստեփանոս Մալխասյանց)
   2. մեռնել ◆ Տղեն գիգա, կըսա. - Էդա ձիուն սկի խալատ չկա, շատ աղեկ ձի է, մինակ մուզուգի թանոթի ձեն օր առնե, կը խըստըվստա, մարդ կզարկե գետնին։ ◆ Էդի մախսուս ին ճամբած օր դու հեծնաս, զայ էղնիս։ (Հայ ժողովրդական հեքիաթներ)
4. զայ զաբար անել - վնասել ◆ Իշթար պանի որ կըպնելի տալիս զայ ու զաբար անելի, ըսպանելի, դաշ քըցելի։ ՄԱս
5. սիրտը զայ անել - սիրտը կոտրել, նեղացնել ◆ Դուն իս ասի՝ նըհախ տիղ յարի սիրտըն զայ անին։ (Սայաթ-Նովա)

Աղբյուրներ

• Հրաչյա Աճառյանի Անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Հայոց լեզվի բարբառային բառարան («Նաիրի» հրատարակչություն), Երևան, «ՀՀ Գիտությունների Ազգային Ակադեմիա», 2001-2002 — 2792 էջ։