լիս
Հայերեն
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ լիս
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Բնիկ հնդեվրոպական *leuk՛o- `*leuk՛- «լուսավորել, լուսավոր» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն roká «լույս», հունարեն λευκος «լուսավոր, փայլուն, սպիտակ», լատիներեն lūx «լույս», կիմրերեն llug «փայլ», ռուսերեն луч «ճառագայթ», թոխարերեն luk, խեթերեն luk(k) «լուսավոր»։
Գոյական
- որևէ մարմնի արձակած ճառագայթային էներգիան, որ ընկալվում է աչքով և տեսանելի դարձնում շրջապատող աշխարհը ◆ Ու պատմում էր նա հուրի փերիներից, զմրուխտ զուշից, լիս ու մութ աշխարհից։ Հովհաննես Թումանյան
- ցերեկվա որևէ պահին հատուկ՝ բնորոշ լուսավորությունը ◆ 10-ական թվականներին Պոլսում տեղի էին ունենում սա ու լիսի հետաքրքրական երեկոներ, որտեղ կարդացված հրատարակությունները նույնպես անվանվում էին աս ու լիս:
- լուսաբաց, արևածագ, լուսանալու ժամանակը
- ցերեկ, օրվա լուսավոր ժամանակը
- լույսի աղբյուր, լուսավորության հարմարանք տներում ու փողոցներում
- լուսավորություն, լուսային էներգիա
- տեսողական կարողություն, տեսողություն
- լուսավորության թափանցելու տեղը
- պատկերի մեջ լուսավոր՝ պայծառ տեղ, որը արտացոլվում է պատկերված տարածության որևէ մասի առավել լուսավորությունը
- մտքի առաջադիմություն, քաղաքակրթութրուն
- ուսում, գիտություն
- այն, ինչ որ պարզ հասկանալի է դարձնում աշխարհը՝ կյանքը
- գործածվում է որպես ուրախության՝ երջանկության՝ գեղեցկության՝ լավի խորհրդանիշ
- լուսավոր
- պայծառ ու գեղեցիկ, լուսաշող ու չքնաղ
- սպիտակ, ճերմակ, ճերմակափայլ
- երջանիկ
- լույսով, լույս ժամանակ, ցերեկով
- հայեցակետով, որևէ հիմունքով
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- արևալույս, ճաճանչ, ճառագայթ, շող(ք), նշույլ, ուղփ (հին)
- տե՛ս լուսավորություն
- էլեկտրականություն, էլեկտրաէներգիա, էլեկտրալուսավորություն
- տե՛ս ճրագ
- ցերեկ, տիվ, այգ, (ժղ․)՝ օր, զօր
- տե՛ս լուսաբաց
- տե՛ս տեսողություն
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։