խրտնել
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [χɾtnɛl]
Դասական ուղղագրութեամբ՝
վանկեր՝ խ(ը)րտ•նել
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Բայ
- մի բանից վախենալով հանկարծ մի կողմ ցատկել կամ փախչել (կենդանիների մասին) ◆ Շները․․․ հալածում էին խրտնած պախրային։ (Ակսել Բակունց) ◆ Քուռակն սկսում էր կաքավել փռշտալով ու խրտնելով (Նաիրի Զարյան)
- (փխբ․) երկյուղից՝ անսպասելի ձայնից նաև ցնցվել, վեր թռչել կամ մի կողմ ցատկել (մարդկանց մասին)
- (փխբ․) վախենալ մի բանից, վախենալով ետ կանգնել մի բանից
- (փխբ․) խուսափել՝ խույս տալ մի բանից
- (փխբ․) ամաչել, քաշվել
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- խրտչել, փախչել, ընկրկել, (հնց․)՝ ընդոստնել, սարտչել (սարտնել) հարթչել, խռկալ, խրկալ, խնդկել, խրխշել, մոզռել, մազտել, հուշտ լինել, մոզ անել, մոզ լինել, խնդկի տալ, կետ անել (կենդանիների՝ մի բանից վախենալով հանկարծ մի կողմ ցատկել)
- ոստնել, թռչել, (փխբ․) ընդոստնել, ընդոստել, որցել, վերտել, լոքել, լոքլոքել, ապլալ, պոպոզալ, պոռթնալ, պոռթպոռթալ, պոռքալ, պոռքռտալ, ցայտել, տռտնգալ, տռտզտալ, տրտնգալ, ծլնգալ, լոք տալ, լոքլոք անել, թոնթռի տալ, խնդռուզի տալ, ծուլ գալ (ելնել, լինել), տռտինգ տալ, խաղս տալ, վրքիզի տալ, պոպռիկ անել, դռույթ տալ (ոստյուն գործել) , թռչկոտել, ցատկել, խայտալ, կայթել, կայթռել, կայթռննել, (հզվդ․) տռճկել, վեր-վեր թռչել, վեր-վեր խաղալ, տռճինկ տալ, տռճնկի տալ, տռտիկ տալ, տռտինգ տալ, տռճինկ անել, տռտիկ անել, տռճինկ զարկել, ծլոնգ անել, (գալ, լինել, տալ), ծլոնգ-ծլոնգ անել (լինել , գալ, տալ), խաղս առնել, խաղս գալ, խաղս անել, խնդռուզի տալ, ծուլ-ծուլ լինել (ուրախությունից), դողալ, դողդողալ (ջղաձիգ կծկումների ենթարկվել),
- երկյուղել, սարսափել, զարհուրել, սոսակալ, ահաբեկվել, ահագնել, երկնչել, սահմռկել, քստմնել, զահանդել (սաստիկ), (փխբ․) դողալ, սարսռալ, ցնցվել, փշաքաղվել, վախվորել, զարզանդել, (հզվդ․) դողահարվել, վեհերել, վեհերոտել, վախեի, ահանալ, վատսրտել, (հնց․) պախչել, պախնուլ, պակչել, զանգիտել, զայսայսել, ծլել (ժղ․) վախվխել, վախվըխորել, վախվտել, վախակալե,
զազանդել, լարզել, սրսգալ, սրսնգալ, խույոտվել, խիթալ, ցանել, կասկածել, վախ զգալ, վախ ունենալ, երկյուղ զգալ, երկյուղ կրել, ահ զգալ, սարսափ զգալ, սարսափահար լինել, լեղին ճաքել, լեղին պատռել, լեղին չորանալ (ցամաքել), պատռվել, լեղին փռթել, լեղին ջուր կտռել (ջուր դառնալ), լեղաճաք լինել, լեղապատառ լինել, սիրտ չանել, սիրտ չունենալ, սիրտը պատռվել, սիրը վախ ընկնել, սիրտը ահ ընկնել, սիրտը դողալ, դող անցնել, դող առնել, դող բռնել, դող գալ, դող ընկնել, դող ելնել, երեսը թան (թանաջուր դառնալ), երեսի գույննը գնալ(թռչել), զարզանք գալ (զգալ), զառզանդը բռնել (պատռել, գալ), սիրտը դող ընկնել, սիրտաճաք լինել, սռտապատառ լինել, սիրտը պոռտի գլուխը թռչել, սիրտը փորն ընկնել, սիրտը փորում(ը) ձիավոր դառնալ, սիրտը փորին վախենալ, սիրտը փրթել, սրտի թելը փրթել, սիրտը թելի վրա լինել, սրտապախ լինել, թուքը կպչել, թուքը սառչել, ահ ունենալ, ահ քաշել, ահը սիրտն առնել՝ ընկնել, ահուդողի մեջ ընկնել, ջանը դող ընկնել, այծ-այծ լինել, թուքը կատիկը թռչել, թուքը չորանալ, թուքը ցամաքել, լեզուն չորանալ, լեզուն ցամաքել, լերդն ու թոքը ջուր կտրել, ձայնը փորը գցել, ձայնը փորն ընկնել, ձայնը փորը քաշել, փոխանը կատու ընկնլ, փորը կատու ընկնել, կեռքը փակվել, փարտը պատռվել, վախը բռնել, վախից լեղին պայթել, վախից լեղին պատռվել, աչք ճպել, պռոշը ճաքել, պռոշը պատռվել, վերք ընկնել (հանկառծակի)արյունը սառչել, արյունը սրտում ցամաքել, թուքումուքը կպչել (սառչել, ցամաքել), լեզուն փորը գցել (փորը քաշել), (գռհկ․) տակը կեղտոտել, տակը շռել, շալվարը լցնել, շալվարը կեղտոտել (վաղով պատվել, երկյուղով լցվել, վախկոտ լինել)
- շրջանցել, խուսանավել (փխբ․), խորշել (հզվդ․) խուսել, խույս տալ, տեղի տալ, գլուխ պահել, գլուխը խնայել, գլուխը փախցնել, դուրս պրծնել, երես դարձնել (թեքել) (ժղ․)՝ պոչը թեքել, պոչը թեքել, փախցունկ տալ (ճարպկության), գլուխն ազատել (մի բանից՝ մեկից մի կողմ քաշվել)
- խպնել (արևմտհ․), ամոթահարվել, ամոթխածել (հզվդ․), ամոթ զգալ, անհարմար զգալ, ամոթ ունենալ, ամոթահար լինել, ամոթից (ամոթու) գետինն անցնել, ամոթից մեռնել, ամոթից չիմանալ ինչ անել, ամոթից չիմանալ որ գետինը մտնել, ամոթից փշրվել, ամոթից գետինը մտնել, ամոթով լինել, ամոթով մնալ, գետինը մտնել (խսկց․), երես չմնալ, երես չբռնել, աչքերը կախ գցել, աչք-ունքը կուչ ածել, գետինից գետին մտնել, աչքերը փախցնել, գլուխը կախել (կախ անել, կախ գցել, հակել, քաշանել, քաշ գցել), ամոթ անել, տափը մտնել, տափին կպչել (կպնել) (ամոթ զգալ)
Արտահայտություններ[խմբագրել]
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
- Ձայնային ֆայլ չունեցող հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն բայեր
- Քաղվածք/Ակսել Բակունց
- Քաղվածք/Նաիրի Զարյան
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Հայերեն բառեր հնացած իմաստով
- Հայերեն հազվադեպ գործածությամբ բառեր
- Հայերեն բառեր ժողովրդական իմաստով
- Հայերեն բառեր գռեհկաբանական իմաստով
- Հայերեն բառեր խոսակցական իմաստով
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից