ձեռքերը ծալել

Հայերեն դարձվածք

(թևերը ծալել՝ ծալած նստել) կրավորական պասիվ դիրք գրավել, այդպիսի վիճակում լինել ◆ Տգետ չէր Չիչակյանցը, նա ձեռքերը ծալած չէր սպասում գերբնական օգնության կամ երկնային մանանայի։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Դու քնում յա ձեռներդ խաչում, ղրաղին կանգնում, ծառն ինքն իրան քեզ ցախ կդառնա՞: (Խաչատուր Աբովյան) ◆ Հայ բոլշևիկների ձեռքով կործանեց մեր անկախությունը, ապա ինչ եք կարծում, հիմա խաչելու է ձեռքերն ու նստի։ «Հայք» ◆ Հարկավոր է... թևերը չծալել, այլ շարունակել խաղաղ գոյակցության համար համառ պայքարը։ «ՍՀ» ◆ -Սակայն մյուս կողմե՝ չենք կրնար ձեռքերնիս ծալլած նստիլ ու մարդոց ճանճերու պես կոտորվիլը դիտել։ Առ ◆ Ապահով՝ պիտի դիմեն իրենց աղտոտ զենքերուն, բայց զգո՜ւյշ, մենք ալ թևերնիս ծալլած չենք նստիր։ Երվանդ Օտյան ◆ «Հնչեց սակայն այն ճակատագրական րոպեն, ուր ո՛չ կարելի է, ո՛չ ալ ներելի է սպասել թևերը ծալլած. չափը լեցված էր այլևս»։ Մկրտիչ Կորյուն
(հնց. բազուկները ծալել նստել) անտարբերություն հանդես բերել, չարձագանքել ◆ Այդ նշանակում է ձեռները ծալած նստել տանը և որևէ մասնակցություն չունենալ ոչ նախընտրական ագիտացիային և ոչ էլ ընտրություններին։ Սուրեն Սպանդարյան ◆ Կամայականության լուծը կանացի տհաս հնազանդությամբ անտրտունջ տանող ասիացի կնոջ անտարբերությամբ, պիտի բազուկները ծալեր նստեր։ (Պերճ Պռոշյան)
(ձեռքերը կրծքի վրա ծալել, (արևմտհ․) + ձեռքերը կապած նստիլ) անմասն մնալ, մի կողմ քաշվել՝ կանգնել ◆ Այս յոթանասուն խաղաղ տարիների ընթացքում ձեռքերնին ծալած նստել են այստեղ և բավականացել միայն աղոթելով, կամ հսկումներ կատարելով։ (Մուրացան) ◆ Գոնե ջանանք կրցածնուս չափ բան մը ընել և բոլորովին ձեռքերնիս կապած չնստիլ, երբ Մակեդոնիա և Կրետե սկսին կռվիլ։ Երվանդ Օտյան ◆ Բայց մի՞թե այդ պատճառով մենք պիտի ծալենք մեր «հզոր ձեռքերը դատարկ կրծքի վրա»։ Սուրեն Սպանդարյան
(թևերը՝ բրբ. կռները ծալել՝ ծալած նստել) գործ չանել, պարապ մնալ ◆ -Հայտնում եմ ապա սրբազան անձիդ, / Որ մենք էլ, անշուշտ, չենք նստել այստեղ / Ձեռներս ծալած, / Այլ գիշեր ու զօր խստորեն տքնում, / Զենքեր ենք կռում։ Վահագն Դավթյան ◆ Ամբողջ կյանքում աշխատած մարդու համար դժվար է միանգամից ձեռքերը ծալած նստել։ Գևորգ Արշակյան ◆ Այժմ ի՞նչ անեմ։ Իհարկե, ձեռքերս խաչած չպիտի նստեմ։ Պետք է գործել։ Ն-Դ ◆ Թևերս ծալլած կը սպասեմ։ Համալսարան հաճախել անկարելի է։ ...Թևերս ծալլած կը սպասեմ։ (Դանիել Վարուժան) ◆ -Որ թևերդ ծալած նստես, հյալբաթ [«իհարկե»] քախցած կմնաս։ (Սիսիան) ◆ Խելքը հացի հե՞տ է կերել ուրեմն գործատերը, որ շոգից վախենա. կռները ծալի, պարապ նստի։ (Պերճ Պռոշյան)
ծուլություն հանդես բերել (առավելապես ժխտական) ◆ Աշխատում ենք առանց ձեռքներս ծալելու և երբեք կուշտ չենք լինում։ «Ավանգարդ» ◆ Եթե քեզ տաղանդ է պարգևված, ուրեմն առանց ձեռքերդ ծալելու աշխատիր։ «ՍՀ»
(ձեռքերը խաչել՝ կրծքին ծալել) խեղճանալ, խեղճացած վիճակի մեջ ընկնել ◆ Խեղճերը հույսերը կտրեցին, ձեռքերը խաչեցին, քթերը վայր թողին։ Ն-Դ ◆ Անճար այրի կինը գլուխը կոր և ձեռքերը խաչած վերադարձավ յուր խրճիթը։ Ն-Դ ◆ -Մնացի միայնակ,- հոգոց հանելով՝ ձեռքերը կրծքին ծալեց կինն... Վիկտոր Բալայան

Աղբյուրներ[խմբագրել]

Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։