ձեռքից գնալ

Հայերեն դարձվածք

1. կորչել (+ փոխաբերական) ◆ - Եթե տղա եղավ, Նոյեմ, բաղը գնալու է մեր ձեռից: Ստեփան Զորյան ◆ Պրոխորը չկա։ «Ձեռից գանաց մարդը, ասում են, ձեռից գնաց նժույգը»։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Գընա՜ց մեր անփորձ Դավիթը ձեռից: Հովհաննես Թումանյան ◆ - Ես ի՛նչ գիտնամ, մեր կոճա սյուրյուն [գոշա, «հսկա հոտը»] ձեռե գնաց: Հակոբ Օշական ◆ - Վաղը նրանք Երասխը կանցնեն ու ամեն բան ձեռից կերթա: (Պերճ Պռոշյան)
2. ◆ - Պահը թռավ, սերն էլ ձեռքիցդ կգնա: Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ - Օր մը էս տան ճրագը կը մարի, աղայի հողը կերթա ձեռքերնուս: Համ ◆ - Վազ անցանք հինգերորդ տունեն, մեկալ չորս տուներն ալ ծառվընուս չերթան: Եր ◆ Պզտիկ ախջիկն ի, կտիսնա, որ ուր [«իր»] իրիկ ուր ծեռնեն կնյաց:(Ամյուր-Յամար) ◆ Խըսմեթ [«բախտ»] ըլլա նը [«եթե»]՝ Հինդեն կուգա, չըլլա նը՝ ձեռքեդ կերթա: Արամ Ղանալանյան ◆ - Գնաց, էլի, ձեռներեմես, իժում ի՛նչ տղա էր։ (Սունդ)
3. ((բրբ․) ձեռնեմեն էհալ) փախչել (փխբ․) ◆ Երկիրը գնում է ձ եռից: ... Ազդեցիք նախարարները, փոխանակ վտանգի դեմ միասնական ճակատով հանդես գալու, երես թեքեցին իրենց թագավորից։ Պերճ Զեյթունցյան ◆ Ի վերջո նա ձեռքից գնաց, կորցրեց պատիվն ու աշխատանքը, քրեական հանցագործ դարձավ։ «Գրական թերթ» ◆ «Թուփ թալե [«սնանկացել է»]...ձեռքից գնացեր ի»: Գուրգեն Մահարի ◆ Գեղը ձեռաց գնում ա, տանուտերների մեջը համաձայնություն չի ըլնում։ (Պերճ Պռոշյան)
4. փչացնել (+ փոխաբերական) ◆ Ժողովրդի ունեցվածքը նվազում էր, ձեռքից գնում, փոխանակ խնայվելու։ Ֆրանց Վերֆել ◆ Մեր շենքը արդեն ձեռքից գնում է: Օրինակ, ասենք, ջրատար խողովակների խանգարում է լինում։ (Անահիտ Սահինյան) ◆ «Էմին ջան, հայ գրող ես, մի ճար արա, երեխաներս ձեռքիցս գնում են, հայությունից հեռանում են»։ (Գևորգ Էմին)
5. զրկել ◆ Ոչինչ պակաս չէև, բայց... ամեն բան էլ գնաց ձեռքիցս, ամեն բան, ոչինչ չմնաց։ Ն-Դ ◆ - Եթե այդպիսի բան մը «ժամանակ»ին մեջ գրես, թերթն ալ ձեռքեդ կ'երթա։ Երվանդ Օտյան ◆ Ապրանք-դովլաթ [«ունեցվածք»], տուն-տեղ ունէի, չիմն [«ամբողջն»] էլ ձեռիցս քյնյաց, քար ու քանդ լյավ:(Պուրթ կյզողը՝ թագավոր)
6. ուժից, կորղությունից ընկնել ◆ - Տեսնում ա տղեն օրեցօր հալվում, մաշվում ա, ձեռքից գնում: Մաթևոս Դարբինյան ◆ Ընդունիր ցավաքցությունս մորդ մահվան համար և մխիթարվիր նրանով, որ նա արդե ձեռից գնացած էր: Ն-Դ
7. ((բրբ․) ձեռաց գնալ) ուշաթափվել ◆ Ծերունի Աբրահամն ուշագնաց եղավ։ ... - Ա՜խ, Շահեն, պապս ձեռքից գնաց, օգնի՜ր։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ - Սմբա՛տ, ի՞նչ ես սպասում... երկուսն էլ ձեռաց գնացին, ետ քաշեք սրանց։ (Պերճ Պռոշյան)
8. ((բրբ․) ձեռաց գնալ) մեռնել. մեռնալու մոտ լինել ◆ - Բայց արուն շատ էկավ, շատ էկավ. իսկի հնար չեղավ կտրելու։ Էստեղ խողճ հարսը ձեռքե գնաց: (Ավետիք Իսահակյան) ◆ - Հասի՛ր, տեր բժի՛շկ, աղջիկս ձեռաց գնաց... նա այժմ անշունչ է։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ - Արևիդ մատաղ, բժի՛շկ ջան, խեղճ երեխաս ձեռքից գնում է, հասի՛ր։ դաս.

Աղբյուրներ

1. Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։