փակ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [pʰɑk]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ փակ
վանկեր՝ փակ
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Ծագումն անհայտ է։
Գոյական
- դուռ, արկղ և այլն փակելու հարմարանք, փականք
- դռան ետևից գցելու և փակելու ձող, նիգ և այլն
- բանալիով, կողպեքով և այլն փակած, փականքով փակված
- ծածկված, երկու փեղկերը միմյանց բերած
- նիգով, ձողով և այլն բացելն անկարելի դարձրած, նիդր և այլն գցած
- չորս բոլորը շրջափակված, պատված (պարսպով, պատնեշով և այլն) փակ պարտեզ, հրապարակ, ամրություն
- ծածկված որևէ բանով փաթաթված, պատված, կապված ◆ Փակ կապոց։
- վարագույր(ներ)ը ցած թողած, վարագուրած, վարագույրը չբացած ◆ Փակ պատուհաններ, բեմ, բեմահարթակ։
- չբացած, բաց չարած թերթերը դեպի տարբեր կողմեր չտարած ◆ Փակ գիրք, լրագիր։
- չբացված թերթիկների միմյանցից չհեռացված ◆ Փակ կոկոն։
- կնիքը, ծածկույթը չբացած, չպատռած ◆ Փակ ծրար։
- բերանը, անցքը փակած, կապած, խցանով, ծածկած ◆ Փակ տոպրակ, քսակ, շիշ։
- աշխատանքը, գործունեությունը դադարեցրած ◆ Այժմ թափուր է եկեղեցին, դպրոցը փակ: Հովհաննես Թումանյան
- աշխատանքը, գործունեությունը դադարեցրած, աշխատանքային օրվանից հետո գործելուց դադարած ◆ Խանութները արդեն փակ են։
- երթևեկությունը դադարեցված, դադարած, անցումը, երթևեկությունը ահնարին ◆ Ճանապարհի Սևաւն-Դիլիջան հատվածը փակ է։
- որտեղով մեքենաների անցումն արգելված է, մեքենաների երթևեկության համար արգելք ունեցող ◆ Փակ փողոց։
- ծածկ ունեցող, ծածկի, ծածկույթի մեջ առնված ◆ Փակ մեքենա:
- դռնփակ, ոչ բաց, միայն կազմակերպության, ընկերության, խորհրդի և այլն անդամների համար մասնակցությունը թույլատրելի, կողմնակի անձանց մասնակցությունը արգելված ◆ Փակ նիստ, ժողով
- ոչ մասսայական, ոչ բոլորի համար մատչելի ◆ Կինոնկարի փակ դիտում։
- խիստ սահմանափակումների տակ պահված, պահվող, գտնվող, ոչ ազատ, ոչ ինքնագլուխ ◆ Փակ մեծացած աղջկա հոգին…ամենափոքր ձայնին անգամ արձագանքում է որպես որոտ։ (Գ.Մահարի)
- ուրշներին անհաղորդ, իր մեջ գաղտնիքներ թաքցնող, պահող ◆ Ես ճանաչոււմ եմ ու գիտեմ մարդուն:Ի՜նչ ասես չկա նրա փակ որոտում։ Պարույր Սևակ
- ինքնամփոփ մեկուսացած կյանքի վարող, անմարդամոտ ◆ Հովվի գամփռը ժիր ու մտացի է լինում, որսկանի շունը ճարպիկ ու հնարագետ… Փակ անյուրասեր մարդու շունը` տխուր ու մռայլ։ Հովհաննես Թումանյան
- անհեռանկար, լավի հույսչներշնչող, մռայլ ◆ Այս ի՜նչ փակ վիճակի հասանք։ (փխբ․)
- տխուր, վշտահար ◆ Սիրտս էլ միշտ փակ, սիրտս էլ միշտ մութ, ի՞նչ կա, չգիտեմ իմ առջև պահված։ Հովհաննես Թումանյան (փխբ․)
- նայելն արգելված, առանց նայելու իրավունքի (զանազան խաղերի, առավել թղթախաղի մեջ)
- մուտքը, ներթափանցումը կողմնակի մարդկանց համար արգելված ◆ Փակ գործարան, գոտի։
- այնպիսին, որի երկու ծայրերն իրար են գալիս, իրար են միանում ◆ Փակ գիծ, օղակ, շրջան։
- ինքն իրենով սահմանափակված, ուրիշների համար անթափանցելի ◆ Փակ խմբակ, շրջանակ
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- փական, փականք, կողպեք, կողպեզ (կախ), աղխ, ախլանք, քլլան (դուռ և այլն փակելու հարմարանք) (գվռ.)
- տե՛ս նիգ
- տե՛ս բանտ
- տե՛ս ցուպ
Ածական
- գոց, գոցուկ, խփուկ, խուփ, կալ (փակած, կողպված) (գվռ.)
- ծածկաված, դրված (դուռը, լուսամուտը)
- վարագուրած (վարագույրները ցած թողած)
- դադարեցված (երթևեկություն)
- տե՛ս դռնփակ
- տե՛ս անթույլատրելի
- տե՛ս մեկուսի
- տե՛ս տխուր
- արգելված (Մուտքը ուրիշների, կողմնակի մարդկանց համար)
- սահմանափակված (ինքն իրենով) (փխբ․)
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- փակ անտառ - մուտքն արգելված, ներքին տարածությունը որևէ նպատակով օգտագործելու համար արգելքի տակ գտնվող անտառ
- փակ աչք(եր)ով - առանց երկար մտածելու, կշռադատելու, վտանգը, անհաջողությունը, դժվարություներն արհամարհելով
- փակ բաշխիչ - հատուկ խանութ կամ մատակարարող ձեռնարկություն, որ ապրանքներ է վաճառումկամ մատակարարում միայն իրեն կցված քաղաքացիներին կամ հիմնարկություններին, բաշխիչ (նոր.) (պատմ․)
- փակ բերան
- չխոսկան, լռակյաց, սակավախոս
- գաղտնապահ
- փակ դնել
- փականք դնել, փականով փակել
- արգելքի տակ դնել, արգելքի ենթարկել, ալգելել
- փակ դպրոց - դպրոց, որի աշակերտները սովորում են և ապրում պետության հաշվին, գիշերօթիկ դպրոց
- փակ դուռ (դռներ)
- մեկի համար անմատչելի, մուտքն արգելված տեղ
- ելումուտն արգելված
- փակ դռների ետև - գաղտնի, թաքուն, դռնփակ (արևմտհ․)
- փակ ծրար - տե՛ս փակ նամակ
- փակ կյանք - ինքնամփոփ, շրջապատից կտրված, մեկուսացած կյանք, ապրելակերպ
- փակ նամակ
- ծրարած և ծբարը փակած նամակ
- կուսակցական կամ կառավարական վերադաս մարմիններից ստորին կազմակերպություններին կամ ստորբադաս հիմնարկություններին ուղղված նամակ, որ ենթակա չէ հրապարակման
- իր մեջ որևէ գաղտնիք, անթափանցելի միտք, դիտավորություն և այլն ունեցող մարդ
- փակ շուկա - ծածկ ու պատեր ունեցող, շուկա, հատուկ ձևով կառուցված ընդարձակշենքի մեջ տեղավորված շուկա, ծածկած շուկա
- փակ (էլեկտրական) շղթա - երկու ծայրերով իրար միացած հաղորդալարելով անցնող էլեկտրահոսանք
- փակ վանկ - բաղաձայնով վերջացող վանկ (լեզվբ․)
- փակ տնտեսություն - միայն իր սպառման համար արտադրող և արտադրանքը կամ փոխանակելու չհանող տնտեսություն (տնտգ․)
- փակ քվերակություն - նույննէ՝ գաղտնի քվերակություն
- փակի տակ գտնվել, լինել
- նույնն է՝ փականքի տակ լինել
- որևէ բանի օգտագործումն արգելված լինել
- փակի տակ դնել
- կողպեքով փակել, կողպել
- պահել, թաքցնել
- որևէ բանի օգտագործումն արգելել
- բանտարկել
- փակ աչքերով
- փախուստի մատնել
- փակ աչքերով
- փակ բաշխիչ
- փակ բերան
- փակ դիտում
- փակ դնել
- փակ դպրոց
- փակ դռներով
- փակ դռան դեմ առնել
- փակ ծով
- փակ կյանք
- փակ նամակ
- փակ շուկա
- փակ վանկ
- փակ փողոց
- փակ քվեարկություն
- փակի տակ դնել
- յոթը փակի տակ դնել, փակել
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն գոյականներ
- Քաղվածք/Հովհաննես Թումանյան
- Քաղվածք/Պարույր Սևակ
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Հայերեն ածականներ
- Հայերեն բառեր պատմական իմաստով
- Հայերեն բառեր լեզվաբանական իմաստով
- Հայերեն բառեր տնտեսագիտական իմաստով
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից