գլուխը քարին տալ

Հայերեն դարձվածք

1. (այստեղ-այնտեղ) դիմել ◆ Տեղ հասնելու պես՝ գլուխս քարեքար տամ, պաշտոն ճարեմ։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ - Չորս տարի է, ինչ գլուխս հազար քարի եմ խփում, չի լինում։ Անդրանիկ Ծառուկյան ◆ Զարկեք ձեր գլուխը ձեր ուզած քարին: Պիտի դառնաք ձեր կրունկի վրա, իյնալու համար երկաթե բազուկին մեջ այդ աստվածության։ Հակոբ Օշական ◆ Հասույթի աղբյուր ճարելու համար գլուխը ամեն քարի կը զարնե: (Գրիգոր Զոհրապ) ◆ - Մեկ սենթ առնելիք չունիս, կ'ըսե, ո՛ւր կ'երթաս գնա, կ'ըսե, ո՛ր քարը որ մենծ է գլուխդ էնոր զարկ, կ'ըսե։ Վահե Հայկ ◆ Գլուխը քարին զարնելով, փայտին զարնելով, գործ պիտի ճարե։ (Գրիգոր Զոհրապ) ◆ Էսքով-էնքով ընկնելով, գլուխը քարին, քարը գլխուն տալով ամենն իրան հըմար մեկ գործ ճարեց։
2. ո՞ւր դիմեմ (դիմի...), ի՞նչ ճար անեմ (անի...) ◆ - Դե ես ի՞նչ անեմ, եղբայր, գլուխս ո՞ր քարովը տամ, մնացել եմ երկու կրակի մեջ այրվելիս։ (Ղազարոս Աղայան) ◆ - Բաս ես ո՞ր քարովը տամ իմ գլուխը, երկու-երեք կոլոր տարի ա ղուլ [«ստրուկ. ծառա] ես շինել։ (Պերճ Պռոշյան)
3. չարչարանք քաշել, մեծ ջանք թափել, գլուխը պատեպատ խփել ◆ - Գնա՛... գնա՛ գլուխդ քարին տուր, քարը գլխիդ, տե՛ս փող չե՞ս վաստակի, մարդ չե՞ս դառնա։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ամեն հնար գործ պիտի դնի, քարը գլխին տա, գլուխը՝ քարին ու ոնց որ է մի տեղից ալյուր ձեռք գցի բերի։ Արշակ Շահնազարյան ◆ Մինչդեռ ընտանիքին հայրը, առանձին, գլուխը քարին կը զարնե վճարելու համար բազմաթիվ ծաքեր։ «Զարթոնք» ◆ - Խազար տարի խա [«հա՛»] ասա՛, խա գլուխդ ի քարին զարկի: Մենք չընք կենա [կե՛նա], չընք գնա [գի՛նա, «չգիտենք»։ (Խաչատուր Աբովյան) ◆ Դրացին թեև գլուխն քարեքար տվեց, / Ձեռն ոչինչ չընկավ։ (Խաչատուր Աբովյան) ◆ - Ձեր քովերը մարդիկ պատառ մը հացի համար գլուխնին քարե քար կը զարնեն: (Թլկատինցի) ◆ - Մըր գեղ չենք, հորթա (որ) գլուխս ի քարեքար տինք (տայի), գտնեինք։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Ախպերս հո չի գլուխը քարին, երեսը սարին տվել, մանիշակ ճարել ղրկել քեզ։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ Կու լաց ըլիս, գլուխդ քարոքը կու տաս... վուր աշխարհքը խղճա քիզ։ Գաբրիել Սունդուկյան ◆ համեմատության համար՝ - Տո, դիփունքը գլուխը քարին ին տալի, յի՞ս էլ տա՜մ: Գաբրիել Սունդուկյան ◆ Անձրևներից հետո դեռ ամպերը երկար / Գլուխները սարին ու քարին են տալիս: Համո Սահյան
4. չմտածված, վատ հետևանքի հասցնող, զղջալ տվող քայլ կատարել ◆ - Ես մեղա Աստծու, ես գլուխս քարը տվի, էլ չեմ անիլ։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ - Նանդ գլուխը քարն էր տալիս, որ մի քիչ ժամանակ առաջ չէր քեզ ղրկում։ ն ◆ Ըսե՜, խելոք Հռիփս, ասո՞ր համար էր որ գլուխս քարե քար զարկի ու դուրս ընկա պապենի օճախես [օջախես]։ (Թլկատինցի) ◆ Շատ շուտով տեսա, որ գլուխս քարովն էի տվել, հանձն առնելով այդ բթամիտ տղայի հետ պարապելու տաժանակիր աշխատանքը։ Ն-Դ ◆ - Տո՛, գետինը մտնես... դու էդ ի՞նչ գլուխդ քարովն ես տալիս, ուզում ես քեռուդ թոռն ուզիլ տղիդ։ (Պերճ Պռոշյան) ◆ համեմատության համար՝ Բայց ուստա Սիմոնը գլուխը քարովը կտա ու էդ սխալը չի անիլ։ (Պերճ Պռոշյան)

Աղբյուրներ

1. Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։