գլուխ հանել

գլուխ հանել¹

1. հաջողեցնել, գլուխ բերել ◆ Մե՛կ մարդ ունենք, որ այս գործը գլուխ պիտի հանի. դա Սպարապետն է։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Ո՜վ գիտե գուցե հոս կրնաս հաջողիլ փաշաներեն մեկուն տամարը [դամարը] մտնել, նույնիսկ թերթիդ գործը գլուխ հանել: Երվանդ Օտյան ◆ - Ա՛յ տղա, ախր գլուխ չես հանի, թափ կտաս՝ կխրտեն, ուռկանի տակիցը կփախչեն։ ՎԱն. ◆ «Որ էս գործը գլոխ հանես, հաճի [հաջի), ես քեզ էլվել էվելոք կը վարձատրեմ»։ Համ.
2. իրագործել, ի կատար ածել. (հաջողությամբ) կատարել ◆ Մի հե՜շտ պաշտոն, բայց տես այն էլ / Կարենո՞ւմ է գլուխ հանել։ Հովհաննես Թումանյան ◆ - Երբ բանը մը միտքս դնեմ, պետք է որ գլուխ հանեմ: Երվանդ Օտյան ◆ Հետո, ինչո՞ւ Հակով աղան իրեն հանձնեց այդ ավազակությոնւը հաջող կերպով գլուխ հանելու պարտականությունը։ ԱվԱլ. ◆ Հակառակ իր երիտասարդության, այդքան դժվարին առաքելություն մը ի գլուխ կը հաներ: ՀրԱրմ. ◆ Պիտի կարողանա՞նք ի գլուխ տանել, թե պիտի մեր մտադրությունը ուրիշ հարուստներից կատարած տեսնելով հալվինք ու մաշվինք։ (Պերճ Պռոշյան)
3. (հաջողությամբ) ավարտել ◆ Ինչպես սկսել են, այնպես էլ քաջությամբ ու երկնավոր սիրով լի նույնը գլուխ հանեն վերջացնեն։ Եղիշե ◆ Նա այնքան հնարագետ և ճարպիկ էր, որ այդ տեսակ գործերից ամենադժվարին անգամ աներկյուղ ձեռնարկում էր և հաջողությամբ գլուխ հանում: (Մուրացան) ◆ Ո՜վ տառապողներուն և հուսահատողներուն Աստվածը, ո՛ւյժ տուր իմ հոգիս, որպեսզի կարենա ան գլուխ հանել այս հոսանքն ի վեր թիավարումը։ Մատթեոս Զարիֆյան
4. կողմնորոշվելով տակից դուրս գալ (առավ. ժխտ.) ◆ Այս էր անսպասելին, որից չէր կարողանում գլուխ հանել Նուսալավուրտը։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Ուսուցչի համար դժվար է մենակ գլուխ հանել այս բոլոր բարդ խնդիրներից: «Եր.» ◆ Այլ կերպ ասած, որպեսզի դրանից գլուխ հանեն կամ հաղթահարեն, փորձում են գլուխ չհանել կամ չհաղթահարել։ Պերճ Զեյթունցյան ◆ Եթե տպած գիրը որպես և իցե գզելով կարդում էր, ձեռագրից գլուխ երբեք չէր դուրս գալիս: (Պերճ Պռոշյան) բան հասկանալ. ըմբռնել (առավ. ժխտ) ◆ Նա «լավ է տեսնում գործերը» և պետական գործերից գլուխ է հանում ինչպես «իսկական արհեստավարժ»։ «Հայաստանի Հանրապետություն» ◆ Պարտադիր չէ՞, թե՞ անհրաժեշտ չէ, Մոսեն գլուխ չի հանում: Մուշեղ Գալշոյան ◆ Ինչպե՞ս կհասկանաս անցյալը, երբ չես կարողանում ներկայից գլուխ հանել: «Ավանգարդ» ◆ Այնուհետև հաջողվեց միանգամայն անտարբերություն ցուցաբերել, այնպես, իբր թե ինքը գներից գլուխ չի հանում: «Ավանգարդ» ◆ Արի ու էս կռվեն գլուխ հանե: Թնդանոթը կտրաքեցնեին, կերաթար կդպիչեր ապառաժներուն։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Շատ է դժվար գլուխ դուրս բերել այս քաոսից։ Հովհաննես Թումանյան

գլուխ հանել²

1. ազատվել, պրծնել ◆ Կամակոր, դյուրագրգիռ դասալիքներից գլուխ չէր հանում: «Գրական թերթ»
2. (արևմտհ․) (հիվանդությունից) դուրս պրծնել (առավ. ժխտ) ◆ - Ես արդեն եկած ատեն զրուցեցի. ասիկա (հիվանդը) գլուխ չի հաներ: Լևոն Բաշալյան

գլուխ հանել³

1. (արևմտհ․) աճեցնել, մեջտեղ բերել ◆ Իրավ ալ Աստված Մարգարին ու իր կնկան, և բոլոր զավակներուն ալ՝ առատ հաց և ջուր տվավ, մեծցուց և գլուխ հանեց ամենքն ալ։ Վահե Հայկ

Աղբյուրներ

1. Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։