կամուրջ

Հայերեն

Play media

«կամուրջ» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

Կամուրջ

• ՄՀԱ՝ [kɑˈmuɾd͡ʒ]

Վանկատում՝ կա‧մուրջ

Գոյական

1. կառուցվածք գետի, ձորի, երկաթուղագծի և այլնի վրայով, երթևեկության համար:
2. (փխբ․) երկու երևույթներ, կետեր միացնող, իրար կապող բան:
3. մարմնի այն դիրքը, երբ կուրծքը ձգված է դեպի վեր՝ հենվելով ծոծրակի (գլխի, ձեռքի ափերի) և ոտքի թաթերի վրա:
4. (բժշկ․) ձողիկ, որի վրա ամրացվում է արհեստական ատամների շարքը:
5. (կզմխս․) երկարավուն ուղեղի այն մասը, որ ողնուղեղը միացնում է գլխուղեղին:
6. (մրմն․) մարմնամարզիկի աղեղնաձև, առավելագույն չափով արտակոր դիրքն է մեջքով դեպի հենման մակերեսը, ոտքերի և ձեռքերի հենումով

Բացատրություն

1. (նորբ․) ջրանցույց

Ծագում

Բնիկ հայկական բառ է, հմմտ.՝ հունարեն γέφυρα՝ «պողոտա, նաև կամուրջ», որն այլ լեզուներում ժողովրդական ստուգաբանությամբ ստացել է διφούρα, δίφουρα, δέφουρα, βέφουρα, βουφόρας, βλέφυραν ձևերը: Այս արմատը հնդեվրոպական այլ լեզուներում հավանաբար կրոնական նախապաշարմունքի պատճառով չի պահպանվել: Հայկական և հունական բառերն ունեն նույն հիմքը, որը, սակայն, վերականգնել հնարավոր չէ:

Յակոբսոնը հունարեն ձևը կապում է լատիներեն vibia՝ «գերան» բառի հետ՝ բխեցնելով *g^webhia ձևից: Սակայն այդ դեպքում, ըստ հնչյունական օրենքների, հայերենում պիտի տար *կաւուրջ ձևը:

Մեյեն առաջին հնչյունը վստահորեն g^w է համարում, ինչը երևում է կրետական δέφουρα, բեովտական βέφουρα և հոնատտիկյան γέφυρα ձևերի համեմատությունից: Իսկ հայերենի ա-ն առաջացել է սկզբնապես e>ե ձևից, ապա հաջորդ վանկի ու-ի ազդեցությամբ հնչյունափոխվել ա-ի, հմմտ.՝ վեց և վաթսուն (փոխանակ՝ *վեթսուն):

Հոմանիշներ

• (հնց․) կանդարա
• (բրբ․) կենտերե

Արտահայտություններ

1. կամուրջ գցել
   1. կամուրջ կառուցել
   2. կամրջել, երկու բան իրար կապել, շաղկապել
   3. իրար մոտեցնել, հաշտության, համագործակցության հնարավորություն ստեղծել
2. ժամանակավոր կամուրջ
3. կամուրջ չորահովիտի վրայով - տե՛ս ուղանցույց
4. հետիոտն կամուրջ - փոքր կամուրջ միայն հետիոտների համար
5. օդային կամուրջ

Թարգմանություններ

Թարգմանություն

• ադրբեջաներեն: körpü (az)
• անգլերեն: bridge (en)
• արաբերեն: جِسْر ար ‎(jisr), قَنْطَرَة իգ ‎(qanṭara)

  եգիպտական արաբերեն: كوبري ար ‎(kōbrī)

• բիրմաներեն: တံတား (my) ‎(tamta:)
• գալիսերեն: ponte (gl) իգ
• գերմաներեն: Brücke (de) իգ
• դանիերեն: bro (da) ը
• էսպերանտո: ponto (eo)
• էստոներեն: sild (et)
• թուրքերեն: köprü (tr)
• թուրքմեներեն: köpri
• իսլանդերեն: brú (is) իգ
• իսպաներեն: puente (es) ար
• իտալերեն: ponte (it) ար
• լատվիերեն: tilts (lv) ար
• լեհերեն: most (pl) ար
• լիտվերեն: tiltas (lt) ար
• լյուքսեմբուրգերեն: Bréck (lb) իգ
• կատալաներեն: pont (ca) ար
• հոլանդերեն: brug (nl) ար, իգ

• հունարեն: γέφυρα (el) իգ ‎(géfyra)
• հունգարերեն: híd (hu)
• ճապոներեն: 橋 (ja) ‎(はし, hashi), 橋梁 (ja) ‎(きょうりょう, kyōryō)
• շվեդերեն: bro (sv) ը
• ուզբեկերեն: koʻprik (uz)
• ույղուրերեն: كۆۋرۈك (ug) ‎(köwrük)
• չեխերեն: most (cs) ար
• չինարեն:

  հյուսիսային չինարեն: 橋 (zh), 桥 (zh) ‎(qiáo), 橋樑 (zh), 桥梁 (zh) ‎(qiáoliáng)

• պարսկերեն: پل (fa) ‎(pol)
• պորտուգալերեն: ponte (pt) իգ
• ռուսերեն: мост (ru) ար ‎(most)
• սլովակերեն: most (sk) ար
• սլովեներեն: most (sl) ար
• սուահիլի: daraja (sw) class 5/6
• վրացերեն: ხიდი ‎(xidi)
• տիբեթերեն: ཟམ་པ ‎(zam pa)
• ֆարյորերեն: brúgv իգ
• ֆիններեն: silta (fi)
• ֆրանսերեն: pont (fr) ար

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Կ․ Կ․ Բաբայան, Մարմնամարզական տերմինների տեղեկատու բառարան («Հայաստան» հրատարակչություն), Երևան, 1985 — 184 էջ։
• Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
• Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
• Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։