հոգեկան, զգացական ընկալումներով ◆ Կույր աշուղը հոգու աչքով / Նկատում է ամեն բան, / Պատմում է ձեզ խաղ ու երգով / Մարդու գործերն ու ճամբան։ Հովհաննես Թումանյան◆ Նրա (Մեծարենցի) բնության անձնավորված, կենդանացած բնություն է՝ դիպված հոգու աչքերով: («Սև»)
մտածողության պատկերացումով ◆ Պատերազմ վարագուրել է...աչքերը։ Բայց հոգին լույս է տալիս։ Իգորը տեսնում է հոգու աչքերով, տեսնում էու ճի մոռանում։ («ՍՀ») ◆ Հոգուս աչքերով տեսնում էի մարդկության ապագան։ (Գարեգին Սևունց)◆ Տեսարաններ են բացվում նրա հոգեկան աչքերի առջև, որ առաջ չկային։ ԱլՇ ◆ Խուժում են հոգևոր հայացքիս առջև սև, մրուրե, այրունալի դեպքեր ու դեմքեր։ Զ
