ձեռքն ընկնել

Հայերեն դարձվածք

1. ((արևմտհ․) մեկուն ձեռքը իյնալ) մեկի ձեռքում հայտնվել ◆ -Եթե սա ընկավ նրանց ձեռքը՝ մեր դրությունը կվատանա։ Ստեփան Զորյան ◆ Բայց նամակս Քալիի ծնողների ձեռքն ընկնելուց ես չէի վախենում։ Ն-Դ ◆ Դեռ անցյալ օր՝ գիրք մ’ընկավ ձեռքս: (Մաթևոս Մամուրյան) ◆ -Արդեն քու ձեռքդ իյնողը ազատում չունի։ Լևոն Շանթ ◆ Նրանց ձեռին վուր բան ննգնի, դե՛դի ծծիր՝ դո՜ւն բարեխոսիս։ Գաբրիել Սունդուկյան
2. (մեկի ձեռք ընկնել) մեկի մոտ՝ առաջ հայտնվել ◆ Աղա Գրիգոր Մոսեիչի ամուսնանալուց հետո անցել էր ամբողջ քսանևմի տարի, երբ նրա ձեռքն ընկավ Բարսեղը։ Ն-Դ ◆ -Իմ ցուցմունքներում և արձանագրություններում ամեն ինչ ապացուցված է։ Շատ լավ և հմուտ քննիչի ձեռք ընկա: Գուրգեն Մահարի ◆ Իրենց չա՛ր բախտեն, հայ բժիշկի մը ձեռքը կ՚իյնային հանկարծ։ (Ռուբեն Սևակ)
3. (մեկի ձեռք՝ (խսկց․) ձեռքովն ընկնել) մեկի բաժին դառնալ ◆ Այդ կերևա երկու փոր ծնունդից և վատ ամուսնու ձեռք ընկնելուց հետո։ (Հրանտ Մաթևոսյան) ◆ Տառերի պես շարեց ու քանդեց կյանքը ուրիշների համար, և կյանքից միայն տառերն ընկան ձեռքը: Եվ կոշտեր մարմնի վրա։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Ընկեր եմ ձեռնովն անգետին. / Ֆալակ [«ճակատագիրը»] շուտով զարկեց գետին։ (Իմ խորոտիկ նազլու Դիլբար — Վան)
4. նվաճվել, գրավվել ◆ Լաոս այսօր շատ դյուրությամբ կրնա հյուսիսայիններուն ձեռքը իյնալ, իսկ Քամպոճի [Քամբոջի] կեսը արդեն վիեթքոնկներու [վիեթքոնգներու] ձեռքն է։ «Զարթոնք» ◆ Անոնց օգնության շնորհիվ Արևմտյան Փաքիստան ազատեցավ Հնդկաստանի ուժերուն ձեռքը իյնալե: «Զարթոնք» ◆ Մե յիրգիր, քաղաք թե գիղ... մե ուրիշ զուրիզ, մարթասեր, արթար տերութենի ձեռն է ննգնում: Գաբրիել Սունդուկյան
5. ((հզվդ․) մեկի ափն ընկնել) տիրանալ ◆ -Բա լավ տղեն կթողնի, որ ոսկու պես հողն ուրիշի ձեռն ընկնի, հը՞: Ստեփան Զորյան ◆ -Վերջապես Թուրքիայի առևտուրը պիտի ընկնի՞ թուրքերի ափը: (Ստեփան Ալաջաջյան)
6. (ձեռք՝ ափն ընկնել, (արևմտհ․) թաթը իյնալ) բռնվել ◆ -Ա՜խ, Միհրան, թե ձեռքս ես ընկել, մեծ կտորդ ականջդ կանեմ, սպասիր։ Սերո Խանզադյան ◆ Ա՛լ կարելի չ'ըլլար... հետապնդողին ձեռքը չ'իյնար: (Թլկատինցի) ◆ -Ճարպիկ կ՚ըլլամ որ ձեռվընին չեմ իյնար: (Թլկատինցի) ◆ Երբ որևիցե հանցավոր փախչում է, ձեռք չէ ընկնում, այն ժամանակ կալանավորում են նրա մերձավորներին։ (Րաֆֆի) ◆ -Աստծով՝ քիչ ժամանակից լուր կունենանք, որ կինն ու երեխայքը ձեռք են ընկել: (Պերճ Պռոշյան) ◆ Կը զղջա՞ր թուրքին թաթը ինկած ըլլալուն։ Հակոբ Օշական ◆ Կատաղում էր Նազարը, երկայն մահակով հարվածում էր ափն ընկած չարաճճիներին։ (Ավետիք Իսահակյան)

Աղբյուրներ

1. Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։