ոտքի կանգնել

Հայերեն դարձվածք

ոտքի կանգնել 1

զարթնել (նաև փոխաբերական) ◆ Ինքը՝ առավոտ վաղ, աշխատավորներից առաջ, կանգնում է ոտքի՝ հսկելու համար աշխատանքը։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Մասսա ճակատեն մեգը հեռացավ... / Մանուկ-Հայաստանն ոտքի կայնեցավ: Ռափայել Պատկանյան
իրեն վերագտնել ◆ Երեկվա ավերակ ու հետամնաց մի երկիր այսօր բուժում է իր վերքերն ու ոտքի կանգնում: (Նաիրի Զարյան) ◆ Այսօր ոտքի կանգնած է իր դժվարություններեն, զորացած է ու բարգավաճած։ «Զարթոնք» ◆ «Յոթը գյուղացու չափ ուտում է։ Եթե մի տարի մնար մոտս, այլևս երբեք ոտքի չէի կանգնի»: (Ավետիք Իսահակյան)
ամրանալ-բարձրանալ ◆ Գյուղատնտեսությունը պետք է ոտքի կանգնի. ոռոգման սիստեմը ամբողջությամբ քանդված է։ «Յառ» ◆ Հաստատված էին Նյու Յորք, ձեռնարկած նոր գործի և տնտեսապես ոտքի կանգնած դարձյալ։ Վահրամ Մավյան ◆ Եվ մենք այժմ ունենք մի լեզու, հարուստ լեզու, որը հնարավուրություն ունի ոտքի կանգնելու, և շատ շուտով ոտքի կկանգնի: (Ակսել Բակունց)
վերակենդանանալ, կենդանություն ստանալ ◆ Տասը տարվա ընթացքում ակտիվորեն օգնել է, որպեսզի ոտքի կանգնի նորելուկ արևմտագերմանական լրտեսական գերատեսչությունը։ Երեկոյան Երևան ◆ Հետո... հետո գաղութը սկսավ ոտքի կանգնիլ, որբերը մեծցան, շինեցին դպրոց ու եկեղեցի։ «Նաիրի» ◆ Վաղվան գրականության գաղափարը կը սկսի ահա այնքան իսկ շուտ ոտքի վրա կանգնիլ: Արտաշես Հարությունյան
կայանալ ◆ Կարծես ընդամենը մի քանի ժամ առաջ եմ ավարտել համալսարանը և նոր-նոր, աստված գիտե ինչպես, պետք է ոտքի կանգնեմ: ՆԱդ ◆ Կամենում ես, որ մենք ոտքի կանգնենք, պետություն դառնանք։ «Հայաստանի Հանրապետություն» ◆ Նոր խորհրդարանը տակավին ոտքի չկեցած՝ կ՛ուզեն իշխել անոր վրա։ «Զարթոնք»
նկուն վիճակից դուրս գալ ◆ Գյուղի քյասիբն էլ... երբեք ոտի չի կանգնի: Ագ ◆ Քանդված տունը պետք է սեփական ձեռքերով կառուցել... պետք է կարողանալ ծնկածալ վիճակից սեփական ջանքերով ոտքի կանգնել: Երեկոյան Երևան ◆ Հայ-Սփյուռքը պե՛տք ունի խաղաղության, պե՛տք ունի ներքին անդրորրության... որպեսզի մեկ սրտի, մեկ մարմնի ոտքի կանգնի: «Սփ»
իրեն գտնել ◆ Տևական անհաջողություններից հետո «Արարատը» ոտքի կանգնեց, մրցաշարային աղյուսակի «հրաշալի յոթնյակի» անդամ դարձավ։ «Հայաստանի ֆիզկուլտուրնիկ» ◆ Չէր դիմանա այդ կյանքին ու չէր կարողանա նորից ոտքի կանգնել։ Ֆորսայթ
հասունաանալ-ամրանալ, ինքնուրույնություն ձեռք բերել ◆ Տղան դեռ չի մտածում ամուսնության մասին՝ պետք է ոտքի կանգնել, աղջիկը նույնպես կյանքում դեռ տեղ չի գտել։ «Ավանգարդ» ◆ - Ատրյադը թույլ է։ Հները հին են, նորերը նոր են ոտի կանգնում: Գուրգեն Մահարի
գործելու պատրաստվել ◆ Բոլորը ինքնակամ էին ոտքի կանգնել կռվի գնալու։ Ֆ. Պողոսյան ◆ -Հայերը անվախ ոտքի կանգնա՞ծ են՝ հրացան ուսերին։ Նշան Պեշիկթաշլյան ◆ Ոտքի՛ կեցիր, երազներդ կոխոտելով և աչքերդ հրավառելեն, ոտքի, / Ու ձեռքովդ հափշտակե բոլոր շղթաներն այդ սև գանկերուն։ Սիամ
միամուռ հանդես գալ ◆ Այժմ ժողովուրդը ոտքի էր կանգնել իր գոյության, իր ապրելու իրավունքը պաշտպանելու։ Ֆ ◆ Ժողովուրդը մեկ անձի նման ոտքի կանգնելով խնդրեց, որ իշխանության գլուխ մնար։ «Զարթոնք»
ծառս լինել, ընդդիմանալ ◆ Ոտքի կը կանգնին մեր որդիքնել էլ, / Կուզենան ազատ մարդոց կարգ մըտնել։ Ռափայել Պատկանյան ◆ Մի անգամ վճռել է, պետք է կատարի, թեկուզ ամբողջ ընտանիքը նրա դեմ ոտքի կկանգնի: ԱլՇ ◆ Պետք է ոտքի կանգնել և այդ վատերուն անարգ գլուխները ջախջախել։ Երվանդ Օտյան
գլուխ բարձրացնել ◆ Սրտում զայրույթը ոտքի կանգնեց: Ուզեց Լիլիթին խիստ կշտամբել։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ղազար աղայի հոգում կրկին ոտքի կանգնեց զինվորականը՝ կապիտանի սուրը ձեռքին։ (Ավետիք Իսահակյան)

ոտքի կանգնել 2

ապաքինվել ◆ Որ առողջանա, ոտքի կանգնի, պիտի երկիրը ման գա։ (Հրաչյա Քոչար) ◆ - Օսան ջան, վախում եմ Համազասպն է՛լ ոտքի չկանգնի: (Խաժակ Գյուլնազարյան) ◆ Անկողնին մեջ պառկեցուցին, կռնակը տաքցուցին... Ու դարձյալ ոտք կանգնեցավ աժտահար գյուղացին Շավարշ Նարդունի ◆ Մի քանի օր անց... հիվանդ եզը ոտի կանգնեց: (Ակսել Բակունց)
կազդուրվել ◆ Նոր-նոր ոտքի էր կանգնում, ամրանում։ Գրիգոր Բալասանյան ◆ Ինքն էլ իր ձեռքով խաշլամա պատրաստեց ու ասաց՝ վիրավոր սալդատներս որ սա ուտեն, շուտ ոտքի կկանգնեն: «Հայաստանի Հանրապետություն»

ոտքի կանգնել 3

(ժղ․) ծննդաբերելու պատրաստվել ◆ Էկավ վախտը թամամեց, Ասսու հրամանով պուճուր քիրը կաննեց ոտի: Դրա էրկու քիրը արաբին ղրկեցին որ մի տատմեր բերի։ (Ոսկե քաքուլ տղի...)

Աղբյուրներ

Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։