վրա հասնել

Հայերեն դարձվածք

1. հարձակվել ◆ Վրա են հասնում կայսր մարդիկ ու, ձերբակալելով Սմբատ Բագրատունուն...տանում են բյուզանդական մայրաքաղաք։ Ստեփան Զորյան ◆ Ծառան անմիջապես վրա կը կհասնի և այնքան բիրդ կերպով դուրս կը հրե օտարականը։ Համ. ◆ Եվ ահա վրա են հասնում շնաձկները. Նրանք հարձակվում են նավակին կապված ձկան վրա, պատառոտում և խժռում։ Հեմինգուեյ
2. հասնել բռնեցնել ◆ Երբ ջոկատի մարդիկ ցանկապատի ձողեր էին հանել վառարանի համար՝ վրա հասավ միջին տարքի մի կին։ Ստեփան Զորյան ◆ Օր մը սակայն վրա հասա երբոր [երբօր]...կը սիրաբաներ մեկու մը հետ։ (Գրիգոր Զոհրապ) ◆ - Անիրավը, Տեփան ամին, հազար աչքով կաշե [«նայում է»] բոստանին։ Էն է՝ պտի վրա հասներ, ես՝ պո՜ւկ։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Էն մարթը մեբաշ [«հանկարծ»] վրա է հասնում կնգան ու բարեկմին ղային [«պինդ»] փաթթած մեկ-մեկու հիդ։ Սունդ.
3. ժամանակին, կարևոր պահին հասնել ◆ Քյոխվեն իր նոքարին թակում էր, Սիմոնը վրա հասավ, քյոխվի ձեռիցը խլեց մտրակը։ Մաթևոս Դարբինյան ◆ - Տրեխները հանում էր, թե գետն անցնի, վրա հասանք ու բռնեցինք։ ն ◆ Թերևս կռիվը ավելի տաքնար, եթե դրացիները վրա չհասնեին: Համ.
4. հասնել, չփխցնել (առավ. ժխտ.) ◆ Մին պառկած է, հանակարծ երկաթուղին գալիս է ու անցնում, վրա չի հասնում: Հովհաննես Թումանյան ◆ Երբ բաժանում էին թաղի հողերը, Արշակը ուշ էր վրա հասել՝ մշակված հողեր այլևս չկային։ Հովսեփյան ◆ - Փուղիրը էս էրկու օրումը պիտի տան. ամա ի՛նչ փայդա [«ի՞նչ օգոտ»] վուր իր վուխտը չվրա հասավ: Սունդ.
5. հանկարծ գալ ◆ Ի՞նչ պատասխան տա Սոլոմոնին, եթե հանկարծ վրա հասնի: Մաթևոս Դարբինյան ◆ - Անձրևը վրա հասավ, նրանց տանն էլ մնաց։ ն ◆ Բայց երբ ցավը վրա է հասնում...քար սիրտն էլ է փափկանում։ Աշոտ Հովհաննիսյան ◆ Ճիշդ այդ պահին էր, որ մուխթարը [«թաղապետը»], հաշվով թե դիպածով, չեմ գիտեր, վրա հասավ: Աշոտ Հովհաննիսյան ◆ Արաբական մայրաքաղաքները հազիվ սկսծ էին սփոփանքի շունչ քաշել, երբ վրա հասավ շանթահարիչ լուրը։ («Զ»)
6. այսինչի պահը գալ հասնել ◆ Գիշերը վրա էր հասնում, և շինականաը կարոտ էր քնի։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Գնում է, գնում, մի տեղ մութը վրա է հասնում: Հովհաննես Թումանյան ◆ Հրակավոր էր միայն մի առիթ, մի շփումն, որ ցոլային վրա լուսափայլ ճառանգայթները. այդ առիթը շուտով վրա հասավ: (Ղազարոս Աղայան)
7. սկսվել ◆ Իմպերիալիստական պատերազմը վրա հասավ և խորտակեց այնքան լավ գործ ու ձեռնարկ։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Կ'արձակվի բանակեն, արդե վրա հասած ըլլալով Զինադադարը։ Անդրանիկ Ծառուկյան
8. տեղի ունենալ. պատահել ◆ Դրանից ընդամենը երկու տարի հետո, վրա հասավ աղետների աղետը՝ 1915 թվականի եղեռնը։ (Գևորգ Էմին) ◆ Վրա հասան պատմական բախտորոշ դեպքեր։ Լևոն Հախվերդյան ◆ Ո՞վ իմանա, երկու ին ֆարկտից հետո երրորդը առավոտյա՞ն վրա կհասնի, թե՞ երեկոյան։ ԳԱրչ ◆ Մենք զգացինք թե վտան մը կրնար վրա հասնել: Վահե Հայկ
9. համակել ◆ Վրա հասավ մի քաղցր հոգնածություն, և նա քնեց։ Դերենիկ Դեմիրճյան ◆ Կամաց կամաց քուը վրա կը հասներ, լեզուներ կը թանձրանային։ Վահե Հայկ

Աղբյուրներ

1. Պետրոս Սարգսի Բեդիրյան, Հայերեն դարձվածքների ընդարձակ բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարանի Հրատարակչություն», 2011։