Հայերեն

«կամուրջ» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

ՄՀԱ՝ [kɑˈmuɾd͡ʒ]

Վանկատում՝ կա‧մուրջ

Գոյական

կառուցվածք գետի, ձորի, երկաթուղագծի և այլնի վրայով, երթևեկության համար։
(փխբ․) երկու երևույթներ, կետեր միացնող, իրար կապող բան։
մարմնի այն դիրքը, երբ կուրծքը ձգված է դեպի վեր՝ հենվելով ծոծրակի (գլխի, ձեռքի ափերի) և ոտքի թաթերի վրա։
(բժշկ․) ձողիկ, որի վրա ամրացվում է արհեստական ատամների շարքը։
(կզմխս․) երկարավուն ուղեղի այն մասը, որ ողնուղեղը միացնում է գլխուղեղին։
(մրմն․) մարմնամարզիկի աղեղնաձև, առավելագույն չափով արտակոր դիրքն է մեջքով դեպի հենման մակերեսը, ոտքերի և ձեռքերի հենումով

Բացատրություն

(նորբ․) ջրանցույց

Ծագում[խմբագրել]

Բնիկ հայկական բառ է, հմմտ.՝ հունարեն γέφυρα՝ «պողոտա, նաև կամուրջ», որն այլ լեզուներում ժողովրդական ստուգաբանությամբ ստացել է διφούρα, δίφουρα, δέφουρα, βέφουρα, βουφόρας, βλέφυραν ձևերը։ Այս արմատը հնդեվրոպական այլ լեզուներում հավանաբար կրոնական նախապաշարմունքի պատճառով չի պահպանվել։ Հայկական և հունական բառերն ունեն նույն հիմքը, որը, սակայն, վերականգնել հնարավոր չէ։

Յակոբսոնը հունարեն ձևը կապում է լատիներեն vibia՝ «գերան» բառի հետ՝ բխեցնելով *g^webhia ձևից։ Սակայն այդ դեպքում, ըստ հնչյունական օրենքների, հայերենում պիտի տար *կաւուրջ ձևը։

Մեյեն առաջին հնչյունը վստահորեն g^w է համարում, ինչը երևում է կրետական δέφουρα, բեովտական βέφουρα և հոնատտիկյան γέφυρα ձևերի համեմատությունից։ Իսկ հայերենի ա-ն առաջացել է սկզբնապես e>ե ձևից, ապա հաջորդ վանկի ու-ի ազդեցությամբ հնչյունափոխվել ա-ի, հմմտ.՝ վեց և վաթսուն (փոխանակ՝ *վեթսուն)։

Հոմանիշներ[խմբագրել]

(հնց․) կանդարա
(բրբ․) կենտերե

Արտահայտություններ[խմբագրել]

կամուրջ գցել
1. կամուրջ կառուցել
2. կամրջել, երկու բան իրար կապել, շաղկապել
3. իրար մոտեցնել, հաշտության, համագործակցության հնարավորություն ստեղծել
ժամանակավոր կամուրջ
կամուրջ չորահովիտի վրայով - տե՛ս ուղանցույց
հետիոտն կամուրջ - փոքր կամուրջ միայն հետիոտների համար
օդային կամուրջ

Բաղադրյալ բառեր
կամրջախել կամրջել նավակամուրջ ավտոճանապարհային կամուրջ ջրանցույցի կամուրջ կամարավոր կամուրջ հեծանա-դիմկալավոր կամուրջ հեծանային կամուրջ Բեյլիի կամուրջ ուղղաձիգ-ամբարձիչ կամուրջ կախովի կամուրջ ջրատար կամուրջ ժամանակավոր կամուրջ օժանդակ կամուրջ երկթև բացովի կամուրջ երկուղի կամուրջ երկհարկանի կամուրջ երկաթուղային կամուրջ քարե կամուրջ բարձակային կամուրջ շեղ կամուրջ ծածկված կամուրջ բազմաթռիչք կամուրջ կոշտ հենարանով կամուրջ կորագիծ կամուրջ գերանավանդակավոր կամուրջ ցցաշեն կամուրջ նավակամուրջ չբացվող կամուրջ ցածրանիստ կամուրջ միաթռիչք կամուրջ երկհենարան կամուրջ մենուղի կամուրջ հետիոտնային կամուրջ լողուն կամուրջ շարժական կամուրջ ամբարձիչ կամուրջ մշտական կամուրջ բացովի կամուրջ շրջանակահեծանային կամուրջ շրջանավոր կամուրջ շեղմույթային կամուրջ վանդակավոր կամուրջ շրջանակավոր հենարաններով կամուրջ կենտրոնական կրունկով կամուրջ հավաքովի կամուրջ ցցաշեն կամուրջ վանդակավոր ֆերմայով կամուրջ հոծ հեծանային կամուրջ ամբողջաեռակցված կամուրջ շղթայավոր կամուրջ չորհովտի կամուրջ շպրենգելային կամուրջ ցցաթմբավոր կամուրջ

Թարգմանություններ[խմբագրել]

Թարգմանություն

ադրբեջաներեն։ körpü (az)
անգլերեն։ bridge (en)
արաբերեն։ جِسْر ար ‎(jisr), قَنْطَرَة իգ ‎(qanṭara)
եգիպտական արաբերեն։ كوبري ար ‎(kōbrī)
բիրմաներեն։ တံတား (my) ‎(tamta:)
գալիսերեն։ ponte (gl) իգ
գերմաներեն։ Brücke (de) իգ
դանիերեն։ bro (da) ը
էսպերանտո։ ponto (eo)
էստոներեն։ sild (et)
թուրքերեն։ köprü (tr)
թուրքմեներեն։ köpri
իսլանդերեն։ brú (is) իգ
իսպաներեն։ puente (es) ար
իտալերեն։ ponte (it) ար
լատվիերեն։ tilts (lv) ար
լեհերեն։ most (pl) ար
լիտվերեն։ tiltas (lt) ար
լյուքսեմբուրգերեն։ Bréck (lb) իգ
կատալաներեն։ pont (ca) ար
հոլանդերեն։ brug (nl) ար, իգ

հունարեն։ γέφυρα (el) իգ ‎(géfyra)
հունգարերեն։ híd (hu)
ճապոներեն։ 橋 (ja) ‎(はし, hashi), 橋梁 (ja) ‎(きょうりょう, kyōryō)
շվեդերեն։ bro (sv) ը
ուզբեկերեն։ koʻprik (uz)
ույղուրերեն։ كۆۋرۈك (ug) ‎(köwrük)
չեխերեն։ most (cs) ար
չինարեն։
հյուսիսային չինարեն։ 橋 (zh), 桥 (zh) ‎(qiáo), 橋樑 (zh), 桥梁 (zh) ‎(qiáoliáng)
պարսկերեն։ پل (fa) ‎(pol)
պորտուգալերեն։ ponte (pt) իգ
ռուսերեն։ мост (ru) ար ‎(most)
սլովակերեն։ most (sk) ար
սլովեներեն։ most (sl) ար
սուահիլի։ daraja (sw) class 5/6
վրացերեն։ ხიდი ‎(xidi)
տիբեթերեն։ ཟམ་པ ‎(zam pa)
ֆարյորերեն։ brúgv իգ
ֆիններեն։ silta (fi)
ֆրանսերեն։ pont (fr) ար

Աղբյուրներ[խմբագրել]

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

Կ․ Կ․ Բաբայան, Մարմնամարզական տերմինների տեղեկատու բառարան («Հայաստան» հրատարակչություն), Երևան, 1985 — 184 էջ։
Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
Ալինա Մուրադյան, Նորածանոթ բառերի բացատրական բառարան (Իմաստասեր Անանիա Շիրակացի համալսարան), Երևան, 2006 — 60 էջ։