լինել

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

«կլինի» ժեստը հայերեն ժեստերի լեզվով

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ լի•նել 

Ստուգաբանություն[խմբագրել]

Բնիկ հնդեվրոպական՝ *k՛lei-n-` *k՛lei- «հենել, հակել, թեքել» արմատից. հմմտ. հունարեն κλινω՝ «թեք(վ)ել, խոնարհ(վ)ել, հենել, իջնել, ապրել, բնակվել», լատիներեն clinō «թեքել, հենել», հին վերին գերմաներեն hlinēn «հենել»։

Բայ

  1. գոյություն ունենալ ◆ Լինել էե չլինել այս է խնդիրը։ Շեքսպիր ◆ Նա դատարկեց այդ նահանգի նույնիսկ իր սահմանի մոտ եղող բերդերը։ (Մուրացան)
  2. գտնվել մի տեղում, կենալ, բնակվել, ապրել ◆ Ու տարիներ անցան մութ ու աղետներ եղան մեծ։ Եղիշե Չարենց ◆ Լավ կամքդ թող լինի։ (Նաիրի Զարյան)
  3. պատահել, տեղի ունենալ ◆ Բոլոր սրտով վշտահարված են եղածի վրա։
  4. գործվել, կատարվել ◆ Ահից եղան ցիր ու ցան, ու հանձնվեց հաղթողին։ Եղիշե Չարենց
  5. գտնվել մի դրության մեջ ◆ Մի թողնիր Դանիո թագավորական վեհ անկողինը քնանոց լինի Արմավիրի արքայական այգին։ (Նաիրի Զարյան)
  6. դառնալ մի բան, վերածվել մի բանի ◆ Քո կյանքը քեզ լինի։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Ով էլ հանդիպեր, ումն էլ լիներ… միայն թե քաղցից չոռնար։ Եղիշե Չարենց
  7. ծագել, առաջ գալ ◆ Երանի Երևանում լինեի։ ◆ Պետք է որ լեղի չլինի իմ մեջ։ ◆ Բոլորը միասին հաշված՝ քառասուն տարի կլինի, որ Երևանում եմ։ ◆ Ես նրանց մոտ հաճախ եմ լինում։
  8. ծնվել, ստեղծվել ◆ Մաղթում եմ սրտանց, որ շնորհալի գեղեցկությունդ լինի Համլետի մտացնորության պատճառը։ ◆ երկրորդ կնոջից լինում է մի արու զավակ։
  9. հաճախել՝ այցելել մի տեղ ◆ Մի պարտեզ է դա, որ քաղհան չեղած սերմ է հասել։ ◆ Բույսը հողից է լինում։
  10. հաջողվել, գլուխ գալ, հարմարվել ◆ Մեկ ամիս չեղած, նախքան բորբոքված, նրա աչքերից իր ամնեակեղծ արտասունքների աղը սրբվեր, արդեն պսակված։ ◆ Ես ժողովներին լինում եմ։ ◆ Ինձ հետ էս ինչ է լինում, գլուխս պտտվում է, քիչ է մնում ընկնեմ
  11. կազմում է հարադրական բայեր՝ չեզոք սեռի՝
    1. լինելության, վերածման նշանակությամբ. աշակերտ լինել մեկին (աշակերտել), ընկեր լինել մեկին կամ մեկի հետ (ընկերանալ, ընկեր դառնալ) ◆ Լինում են չեն լինում, լինում են մի պառավ մարդ ու կնիկ։ Հովհաննես Թումանյան
    2. մի բանի ենթարկվել նշանակությամբ ◆ Խեղդամահ լինել, ամոթահար լինել և այլն։ (այս կարգի հարադրությունների ներգործականը կազմվում է անել բայով, օրինակ՝ խեղդամահ անել, ամոթահար անել և այլն)
  12. կազմում է բայի երկրորդական բաղադրյալ ձևեր, օրինակ՝ գնացած լինել, գալիս լինել և այլն ◆ Չլինեմ չիմանամ առանց ինձ հարցնելու որևէ բան անես։

Հոմանիշներ[խմբագրել]

  1. գոյել, ըլլալ (արևմտհ․)
  2. գտնվել, կենալ, բնակվել
  3. պատահել, կատարվել
  4. դառնալ (մի բան), վերածվել (մի բանի)
  5. տե՛ս ծագել
  6. տե՛ս ծնվել, ստեղծվել
  7. տե՛ս այցելել

Արտահայտություններ[խմբագրել]

  1. լինում է չի լինում - հայկական ժողովրդական հեքիաթներն սկսելու բանաձև՝ հայտնի չի եղել է թե ոչ
  2. չլինի՞ թե
    1. գուցե, թերևս
    2. մտադիր չե՞ս, կարո՞ղ է պատահել
  3. արտահայտում է խստագույն արգելք, երբեք չը, բացարձակապես արգելում եմ
  4. չլինի՞ թե որ - որպեսզի չը
  5. չլինեմ-չիմանամ - արտահայտում է խստագույն արգելք, երբեք չը, բացարձակապես արգելում եմ
  6. դու լինես քո արևը - քո արևը վկա
  7. լինել պրծնել - ավարտվել, վերջանալ

Աղբյուրներ[խմբագրել]