դավի

Հայերեն բարբառային բառ

վանկեր՝ դա•վի 

1. Արարատյան, Թբիլիսի, Ղարաբաղ, Կարին, Բասեն՝
   1. վեճ, խոսքակռիվ ◆ Մարթ հինչի օղի կհասնի, կռվավ ա, դավավ ա, սերավ ա։ ՀժՀք ◆ Հավը թռավ թառնը ելավ, իմ բանս դավով էլավ։ Ահ ◆ Մատիդ մատնիք մավի է, Աղջի, Էս ի՞նչ դավի է։ Բնս
   2. գանգատ, բողոք
   3. Ուրմիա՝ կռիվ, պատերազմ ◆ Մե սհաթ չըքաշեց դավին, Ղազար-Ալու զորքը ախտավ։ (Ջավախեցի)

Արտահայտություններ

1. դավի՝ դավա անել՝ էնել
   1. վիճել, կռվել ◆ Մըզանմ օղտերը թողած՝ մուծակին փաչին յրա ըն դավին տամ։ Տխ ◆ Գնա ու հիդը դավի արա, ինչ կու դուրս գա։ Գս
   2. կռվել՝ վիճելով պահանջել ◆ Իր ախպուրմեն փուղ էր դավի անում… քանի տարի քաշից էն դավեն Գս ◆ Ազգար կայնան ու դավա էրեցին, թե «լազմ» է, որ մինակ դուք երկուս կռվեք,որն զոր կ', եղնի, թող՝ կռիվ էնոր եղնի (Գարեգին Սրվանձտյան)
2. դավի բաց ըլիլ, կռվի՝ վեճ սկսվել։ ◆ Դավի է բաց ըլում, թե ով ղոչաղ ջաջ էկավ Գս
3. դավի բռնել, վիճել,վեճի մեջ մտնել։ ◆ «Մշակի» հիդ դավի բռնիլը լավ չէ, նա բայղուշ բերան ունե, մեբաշ ձեր գլուխն էլ չուտե՞ (Խաթաբալա)
4. դավի դառաբա, դավ դառաբա դավի դրաբա, վեճ, կռիվ։ ◆ Եկեղեցական գուրձերու մինձ դավի դարաբա էր (Խաթաբալա) ◆ Խո գիդիս իմ խասիաթը, դավի դառաբեքի գլուխ չունիմ (Խաթաբալա) ◆ Նուր դավի դառաբա չսարքիս Գս
5. դավի դառաբա՝ դարաբա՝ դավդառաբա շինել՝ սարքել
   1. փորձանք՝ պատուհաս դարձնել ◆ Էտ թավուր… վարդապիտներուն վունց կուլի, վուր ասկի գլխին դավի դարաբա ին շինում։ ◆ Դրանց ինչ խիլքի բանն ա սինոթն ու առաչնուրթարանը (Խաթաբալա)
   2. կռիվ գցել, աղմուկ բարձրացնել։ ◆ Հիմի իմ կասկածուտ ու խանդուտ Պարունս վուր իմանա, նուր դավի դարաբա կու սարքե գլխիս։ Գս ◆ Քանիմ օր եըև էս էրկու ախպերն էկան ու դավի դառաբա սարքեցին պզտի ախպոր հետ։ Հջհք
6. դավի դառաբա՝ դարաբա՝ դավդառաբա շինել՝ սարքել
   1. փորձանք՝ պատուհաս դարձնել։ ◆ Հիմի իմ կասկածուտ ու խանդուտ Պարունս վուր իմանա, նուր դավի դարաբա կու սարքե գլխիս։ Գս ◆ Քնի մօր ետև էս էրկու ախպերն էկան ու դավի դառաբա սարքեցին պզտի ախպոր հետ։ Հժհք
7. դավի տալ, նույնն է Դավի անել։ ◆ Մի շաբաթն ետը… Դվի տվավ, թա վեսկի սհաթ յա թոխկա չըս տվալ։ Տխ
8. դավի ունենալ
   1. գանգատվելու՝ կռվելու՝ բողոքելու բան ունենալ, հաշվի ունենալ
9. դավի չունենալ, գորխ չունենալ։ ◆ Էս բարաթի մոդ դուն ի՞նչ դավի ունիս։ Գս
   1. գործ է ածվում առաջին դեմքով և ժխտականով կամ հարցականով։ Գլուխ չունեմ, զահլա չումեն։ ◆ Դիփ չափով մսխե, թե չէ յիս դավի չունիմ։ Գս ◆ Մտիկ արա, թե մեկ էլ դու ինձ հակառակվիլ իս, թե մեկ էլ խոսք, մե ծպտուն իս հանի, վայ քու միչկը… ես ել դավի չունիմ։ Նդ
   2. գործ է ածվում առաջին դեմքով և ժխտականով։ ◆ Էլ ասելիք չունիմ, ավելին չեմ կարող պատկերացնել։ ◆ Էս անդեր քաղաքը ի շոգ ա, որ էլ դավի չունեմ․ ճաշադեմին լեզուներս կես գազ քաշ ենք անում Հթ ◆ Մե գինի իմ բերի, Պեպո, մե գի՜նի, վուր է՜, դավի չունիմ։ Գս
10. դավին կտրել
    1. կռիվը՝ վեճը՝ բողոքը վերջանալ։ ◆ Դե արի էրթանք, հուքմաթ մեր դավին (դատը) կտրի։ Ահ
11. դավին փողով առնել, վեճի՝ կռիվների մեջ մտնելը սիրել։ ◆ Դավին փողով է առնում։ Գտա
12. քիզ ի՞նչ դավի, Կաղապար:Թբ քո գործը չէ, քե՞զ ինչ, քեզ չի վերաբերում։
13. ումը ի՞նչ դավի, ոչ մեկի գործը չէ, ոչ ոքի չի վերաբերում։

Աղբյուրներ

• Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ, Հայոց լեզվի բարբառային բառարան («Նաիրի» հրատարակչություն), Երևան, «ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա», 2001-2002 — 2792 էջ։