ջան գյուլում
Հայերեն բարբառային բառ
վանկեր՝ ջան գյու•լում
- ծաղիկ գովելու ժողովրդական երգերի ընդհանուր անվանում, ծաղիկ գովելու երգ, ջան ծաղիկ ◆ Նանի, թողգնամ քաղեմ ու հյուսեմ, էն տարի սարի լանջին «ջան գյուլում» ասեմ Հովհաննես Թումանյան ◆ - Քա, խիզան, ինչ եք բուլիճ արել ու իրար յաղից ձավար հավաքում... մի քիչ էլ ջանգյուլում ու խաղեր ասացեք, ուրախացեք (Պերճ Պռոշյան)
- համբարձման տոնին ծաղիկ գովելու արարողություն, որի ժամանակ աղջիկները դաշտային ծաղիկների փունջը ձեռքերին խաղացնում են «ջանգյուլումի» երգեր ասում ◆ Ջահիլ ըխճկենքյն էլ ուրանց հավան կացած հնգերունցը եհետը քյիս ըն ծաղեգյ քըղես ջանգյուլումի հետի Հժհք
- ջանգյուլումի՝ վիճակահանության քառյակ, երգի քառատող, որի առաջին և երրորդ տողերի վերջում կրկնվում է «ջան գյուլում, ջան, ջան» արտահայտությունը, իսկ երկրորդ ու չորրորդ տողերի վերջում «ջան, ծաղիկ, ջան, ջան» արտահայտությունը.օր. ◆ «Խնձոր ունիմ կծած ա. ջան գյուլում, ջան, ջան, Չորեք կողմն էրած ա, ջան, ջան, ծաղիկ, ջան, ջան, Ախպերս ուզեց՝ չի տվի, ջան գյուլում, ջան, ջան, Ասի յարի ղրկած ա, ջան, ծաղիկ, ջան» Ժող․երգ
- համբարձման տոնին ջանգյուլումով վիճակահանություն, ամեն մեկը մի բան է գցում ծաղկի սափորի մեջ, ապա նստեցնում են մի փոքր աղջկա, գլխին քող գցում ու սափորը դնում են առաջը, ամեն մի վիճակ հանելիս՝ աղջիկները երգում ենջանգյուլումից մի տուն, որից հետո սափորի մոտ նստած քողավոր փոքր աղջիկը հանում է վիճակը, ում վիճակը որ հանվում է՝ նրան էլ վերաբերում է երգված ջանգյուլումը ◆ Ջանգյուլումի համար աղջիկները դաշտում ծաղիկներ են հավաքում (Ստեփանոս Մալխասյանց) ◆ Ջանգյուլումի գեղեցիկ նկարագրություն կա Հովհ. Թումանյանի «Անուշի» մեջ (Ստեփանոս Մալխասյանց)
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- Ջանգյուլումի ծաղիկ - վայրի ռեհան՝ մանուշակագույն ծաղիկներով. աճում է արտերում ու խոնավ տեղերում
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Հրաչյա Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ, Հայոց լեզվի բարբառային բառարան («Նաիրի» հրատարակչություն), Երևան, «ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիա», 2001-2002 — 2792 էջ։