սեղան
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [sɛˈʁɑn]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ սեղան վանկեր՝ սե•ղան
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Ծագումն անհայտ է։ Հազիվ թե բնիկ հնդեվրոպական՝ *k՛el- «ծածկել, պատել» կամ *k՛el- «թեքել, հակել» արմատից։
Գոյական
- սովորաբար չորս ոտքերի կամ որևէ կարգի հենարանի վրա ամրացված տախտակյա (մետաղյա, պլաստմասսայի ևն) հարթ մակերեսով կարասի՝ զանազան գործածությունների համար ◆ Հացի՝ հանդեսների՝ թղթախաղի սեղան:
- (փխբ․) ուտելեղեններ, այն, ինչ որ դրվում է սեղանին՝ ճաշի, ընթրիքի, հյուրասիրության ևն ժամանակ ◆ Ի՜նչ համեղ սեղաններ ունեինք (Ավետիք Իսահակյան)
- (փխբ․) հացկերույթ, ճաշկերույթ, հրավերք ◆ Երկու նրան սիրելի անձնավորություններ… չմասնակցեցին սեղանին (Րաֆֆի)
- (փխբ․) սննդամթերք, ուտեստ, ուտելիքի պաշար ◆ Նրանք բոլորը կերակրվում էին խոջայի հարուստ սեղանից (Ակսել Բակունց) ◆ Ապրուստ էլ կերեք իմ լի սեղանից, երբ որ դադարգուն եղաք ձեր տանից Հովհաննես Թումանյան
- (փխբ․) բարիք, նյութական բարիքների ամբողջություն ◆ Հարուստ մարդիկ կուտեն-խմեն աշխարհի նոխ սեղանից, մենք աշխարհի խորթ տղերքն ենք, մեզ փայ չկա աշխարհից (Ավետիք Իսահակյան)
- (փխբ․) զոհասեղան, որևէ վեհ գաղափար՝ գործ ևն, որին մարդիկ զոհաբերում են իրենց կյանքը ◆ Հայոց ուսանողությունը կամավոր ողջակեզի գառն է ազգային սեղանի համար Ռափայել Պատկանյան
- (եկեղ․) քրիստոնեական տաճարներում՝ բեմի վրա կառուցված սեղանաձև պատվանդան, որի վրա քահանան պատարագ է մատուցում
- (պատմ․) հեթանոսական մեհյաններում՝ զոհ մատուցելու տեղ, զոհարան
- (փխբ․) արհեստավորի սեղանանման հարմարանք, որի վրա աշխատելու ժամանակ դնում են զանազան պիտույքներ ◆ Հյուսնի՝ դերձակի սեղան:
- նույնն է՝ վաճառասեղան
- (փխբ․) սննդի տեսակ, սնվելու ռեժիմ ◆ Մանկական՝ դիետիկ սեղան:
- (փխբ․) ուտելը, սնվելը, սնունդ ստանալը ◆ Ընդհանուր սեղան:
- (երկրչ․)հիմնարկություն կամ հիմնարկության բաժին, որ զբաղվում է գործերի որոշ հատուկ բնագավառով ◆ Անձնագրային՝ հաշվարկային՝ բանվորական սեղան:
- երկու զուգահեռ կողմեր ունեցող քառանկյունի (տրապեցիա)
- (խոհր․) կերակուրներ և այլն ընդունելու, մթերքներ վերամշակելու և այլն օգտագործման համար
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- բանկար, կարկահ, գործասեղան (աշխատասեղան)։ գրասեղան։ նյուգր (փոքր ու ցածր)
- զահարան, բագին, զոհ (կրոն․)
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- աշակերտական սեղանին նստել - սկսել դպրոցում սովորել, աշակերտ դառնալ ◆ Ի՞նչ է, նորի՞ց պիտի նստի աշակերտական սեղանին։ (Բոգդան Վերդյան)
- հասցեների սեղան - քաղաքներում մի հիմնարկություն, ուր պահվում են բնակիչների ցուցակն ու հասցեները
- սեղան բազմել - ճաշի՝ ճաշկերույթի նստել ◆ Աղջիկն իր հոր պալատականների հետ միասին ◆ սեղան է բազմում ու սկսում է ուտել իր ոսկե ամանով։ Հովհաննես Թումանյան
- կանաչ սեղան - կանաչ մահուդով ծածկված՝ թուղթ խաղալու սեղան (որի վրա հաշիվները կավիճով գրում են)
- կլոր սեղան - սեղան, որի շուրջը նստում՝ բանակցում՝ խորհրդակցում են
- սեղան բանալ՝ բաց անել - սեղան բացել, սեղան՝ ճաշկերույթ պատրաստել ◆ Նա․․․ կարգադրեց սեղան բանալ։ Սերո Խանզադյան ◆ Մի լավ ընթրիք է պատրաստում, բերում է ծերունու առաջ լիքը սեղան է բաց անում։ Հովհաննես Թումանյան
- սեղան գցել - սեղան բացել՝ պատրաստել ◆ Սեղան գցեցին, և եկվորները սկսեցին ագահությամբ ուտել։ Դերենիկ Դեմիրճյան
- սեղանը հավաքել - ամանեղենը և կերակուրի մնացորդները սեղանի վրայից վերցնել
- սեղան պատրաստել - սեղան բացել ◆ Կանայք ներս մտան և սկսեցին սեղանը պատրաստել։ (Նաիրի Զարյան)
- սեղանը վեր քաղել - նույնն է՝ սեղանը հավաքել
- սեղանը տաքացավ - խնջույքը աշխուժացավ ◆ Դարձյալ քանի մի ընդհանուր կամ պաշտոնական կենացներ, և սեղանը տաքացավ։ (Շիրվանզադե)
- սեղան նստել
- նստել ճաշելու կամ ընթրելու ◆ Հյուրերը նրան էին սպասում, որ սեղան նստեն։ Հովհաննես Թումանյան
- մեկի հետ ուտել-խմել, ընկերություն անել, սեղանակից լինել
- սեղան սարքել - նույնն է՝ սեղան պատրաստել ◆ Տիկինները ճոխ սեղան էին սարքել։ (Ղազարոս Աղայան)
- սեղանի աղ - մաքուր՝ սպիտակ ու շատ մանր ծեծած աղ ◆ Ավանը արդյունաբերում է սեղանի ընտիր աղ։ (Մամուլ)
- սեղանի գինի - ճաշի ժամանակ գործածվող սպիտակ գինի
- սեղանի թենիս (սպորտ․) - սեղանի վրա կատարվող հատուկ խաղ մանր գնդակներով
- կորագիծ սեղան (մաթ․) - քառանկյուն պատկեր, որի երկու կողմերը զուգահեռ են, իսկ մյուս կողմերից մեկը կոր գիծ է
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | սեղան(ը) | սեղաններ(ը) |
| Սեռ. | սեղանի | սեղանների |
| Տր. | սեղանի(ն) | սեղանների(ն) |
| Հայց. | սեղան(ը) | սեղաններ(ը) |
| Բաց. | սեղանից | սեղաններից |
| Գործ. | սեղանով | սեղաններով |
| Ներգ. | սեղանում | սեղաններում |
Թարգմանություններ
[խմբագրել]| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
| |
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն գոյականներ
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Քաղվածք/Ավետիք Իսահակյան
- Քաղվածք/Րաֆֆի
- Քաղվածք/Ակսել Բակունց
- Քաղվածք/Հովհաննես Թումանյան
- Քաղվածք/Ռափայել Պատկանյան
- Հայերեն բառեր եկեղեցական իմաստով
- Հայերեն բառեր պատմական իմաստով
- Հայերեն բառեր երկրաչափական իմաստով
- Հայերեն բառեր խոհարարական իմաստով
- Հայերեն բառեր կրոնական իմաստով
- Քաղվածք/Բոգդան Վերդյան
- Քաղվածք/Սերո Խանզադյան
- Քաղվածք/Դերենիկ Դեմիրճյան
- Քաղվածք/Նաիրի Զարյան
- Քաղվածք/Շիրվանզադե
- Քաղվածք/Ղազարոս Աղայան
- Քաղվածք/Մամուլ
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից
- Բառեր «Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան» գրքից