սեղան

Հայերեն

• ՄՀԱ^(key): [sɛˈʁɑn]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ սեղան

վանկեր՝ սե•ղան 

Ստուգաբանություն

Ծագումն անհայտ է: Հազիվ թե բնիկ հնդեվրոպական՝ *k՛el- «ծածկել, պատել» կամ *k՛el- «թեքել, հակել» արմատից:

Գոյական

1. սովորաբար չորս ոտքերի կամ որևէ կարգի հենարանի վրա ամրացված տախտակյա (մետաղյա, պլաստմասսայի ևն) հարթ մակերեսով կարասի՝ զանազան գործածությունների համար ◆ Հացի՝ հանդեսների՝ թղթախաղի սեղան:
2. (փխբ․) ուտելեղեններ, այն, ինչ որ դրվում է սեղանին՝ ճաշի, ընթրիքի, հյուրասիրության ևն ժամանակ ◆ Ի՜նչ համեղ սեղաններ ունեինք (Ավետիք Իսահակյան)
3. (փխբ․) հացկերույթ, ճաշկերույթ, հրավերք ◆ Երկու նրան սիրելի անձնավորություններ… չմասնակցեցին սեղանին (Րաֆֆի)
4. (փխբ․) սննդամթերք, ուտեստ, ուտելիքի պաշար ◆ Նրանք բոլորը կերակրվում էին խոջայի հարուստ սեղանից (Ակսել Բակունց) ◆ Ապրուստ էլ կերեք իմ լի սեղանից, երբ որ դադարգուն եղաք ձեր տանից Հովհաննես Թումանյան
5. (փխբ․) բարիք, նյութական բարիքների ամբողջություն ◆ Հարուստ մարդիկ կուտեն-խմեն աշխարհի նոխ սեղանից, մենք աշխարհի խորթ տղերքն ենք, մեզ փայ չկա աշխարհից (Ավետիք Իսահակյան)
6. (փխբ․) զոհասեղան, որևէ վեհ գաղափար՝ գործ ևն, որին մարդիկ զոհաբերում են իրենց կյանքը ◆ Հայոց ուսանողությունը կամավոր ողջակեզի գառն է ազգային սեղանի համար Ռափայել Պատկանյան
7. (եկեղ․) քրիստոնեական տաճարներում՝ բեմի վրա կառուցված սեղանաձև պատվանդան, որի վրա քահանան պատարագ է մատուցում
8. (պատմ․) հեթանոսական մեհյաններում՝ զոհ մատուցելու տեղ, զոհարան
9. (փխբ․) արհեստավորի սեղանանման հարմարանք, որի վրա աշխատելու ժամանակ դնում են զանազան պիտույքներ ◆ Հյուսնի՝ դերձակի սեղան:
10. նույնն է՝ վաճառասեղան
11. (փխբ․) սննդի տեսակ, սնվելու ռեժիմ ◆ Մանկական՝ դիետիկ սեղան:
12. (փխբ․) ուտելը, սնվելը, սնունդ ստանալը ◆ Ընդհանուր սեղան:
13. (երկրչ․)հիմնարկություն կամ հիմնարկության բաժին, որ զբաղվում է գործերի որոշ հատուկ բնագավառով ◆ Անձնագրային՝ հաշվարկային՝ բանվորական սեղան:
14. երկու զուգահեռ կողմեր ունեցող քառանկյունի (տրապեցիա)
15. (խոհր․) կերակուրներ և այլն ընդունելու, մթերքներ վերամշակելու և այլն օգտագործման

Հոմանիշներ

• բանկար, կարկահ, գործասեղան (աշխատասեղան): գրասեղան: նյուգր (փոքր ու ցածր)
• զահարան, բագին, զոհ (կրոն․)

Արտահայտություններ

1. աշակերտական սեղանին նստել - սկսել դպրոցում սովորել, աշակերտ դառնալ ◆ Ի՞նչ է, նորի՞ց պիտի նստի աշակերտական սեղանին։ (Բոգդան Վերդյան)
2. հասցեների սեղան - քաղաքներում մի հիմնարկություն, ուր պահվում են բնակիչների ցուցակն ու հասցեները
3. սեղան բազմել - ճաշի՝ ճաշկերույթի նստել ◆ Աղջիկն իր հոր պալատականների հետ միասին ◆ սեղան է բազմում ու սկսում է ուտել իր ոսկե ամանով։ Հովհաննես Թումանյան
4. կանաչ սեղան - կանաչ մահուդով ծածկված՝ թուղթ խաղալու սեղան (որի վրա հաշիվները կավիճով գրում են)
5. կլոր սեղան - սեղան, որի շուրջը նստում՝ բանակցում՝ խորհրդակցում են
6. սեղան բանալ՝ բաց անել - սեղան բացել, սեղան՝ ճաշկերույթ պատրաստել ◆ Նա․․․ կարգադրեց սեղան բանալ։ Սերո Խանզադյան ◆ Մի լավ ընթրիք է պատրաստում, բերում է ծերունու առաջ լիքը սեղան է բաց անում։ Հովհաննես Թումանյան
7. սեղան գցել - սեղան բացել՝ պատրաստել ◆ Սեղան գցեցին, և եկվորները սկսեցին ագահությամբ ուտել։ (Դերենիկ Դեմիրճյան)
8. սեղանը հավաքել - ամանեղենը և կերակուրի մնացորդները սեղանի վրայից վերցնել
9. սեղան պատրաստել - սեղան բացել ◆ Կանայք ներս մտան և սկսեցին սեղանը պատրաստել։ (Նաիրի Զարյան)
10. սեղանը վեր քաղել - նույնն է՝ սեղանը հավաքել
11. սեղանը տաքացավ - խնջույքը աշխուժացավ ◆ Դարձյալ քանի մի ընդհանուր կամ պաշտոնական կենացներ, և սեղանը տաքացավ։ (Շիրվանզադե)
12. սեղան նստել
    1. նստել ճաշելու կամ ընթրելու ◆ Հյուրերը նրան էին սպասում, որ սեղան նստեն։ Հովհաննես Թումանյան
    2. մեկի հետ ուտել-խմել, ընկերություն անել, սեղանակից լինել
13. սեղան սարքել - նույնն է՝ սեղան պատրաստել ◆ Տիկինները ճոխ սեղան էին սարքել։ (Ղազարոս Աղայան)
14. սեղանի աղ - մաքուր՝ սպիտակ ու շատ մանր ծեծած աղ ◆ Ավանը արդյունաբերում է սեղանի ընտիր աղ։ (Մամուլ)
15. սեղանի գինի - ճաշի ժամանակ գործածվող սպիտակ գինի
16. սեղանի թենիս (սպորտ․) - սեղանի վրա կատարվող հատուկ խաղ մանր գնդակներով
17. կորագիծ սեղան (մաթ․) - քառանկյուն պատկեր, որի երկու կողմերը զուգահեռ են, իսկ մյուս կողմերից մեկը կոր գիծ է

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	սեղան(ը)	սեղաններ(ը)
Սեռ.	սեղանի	սեղանների
Տր.	սեղանի(ն)	սեղանների(ն)
Հայց.	սեղան(ը)	սեղաններ(ը)
Բաց.	սեղանից	սեղաններից
Գործ.	սեղանով	սեղաններով
Ներգ.	սեղանում	սեղաններում

Թարգմանություններ

Թարգմանություններ

ռուսերեն՝ стол անգլերեն՝ table անգլերեն՝ table Աղբյուրներ Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։ Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։ Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։ Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։ Սերգեյ Ավագյան, Հայերեն-անգլերեն-ռուսերեն խոհարարական բացատրական բառարան, Երևան, «ԴԱԼԼ», 2009 — 240 էջ։