դեզ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [dɛz]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ դէզ
վանկեր՝ դեզ
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Բնիկ հնդեվրոպական՝ *dheig՛h- «(կավ, խմոր) հունցել, շաղախել, ձևավորել, քսել» արմատից. հմմտ. հին հնդկերեն dēhī «թումբ, պատնեշ, ամբարտակ», ավեստերեն duēzayeiti «դիզում է, կանգնեցնում է, բարձրացնում է», հունարեն τεïχος` «պատ, պարիսպ»։
Գոյական
- իրար վրա դրսված` կուտակված իրեր` առարկաներ, կույտ, շեղջ ◆ Սենյակի մեջտեղը... ոսկու դեզերի վրա հանգիստ թիկը տված մի ջահել գեղեցկուհի, հովհարը ձեռին իրեն հով է անում: Հովհաննես Թումանյան ◆ Նամակների դեզում կային խստաբարո գրություններ: Եղիշե Չարենց
- խոտի՝ հնձած հացաբույսերի և այլն, շեղջ՝ կույտ, բարդ ◆ Սալբին նայեց ու թիկն տվավ խոտի դեզին: (Ակսել Բակունց)
- տե՜ս ամբրոց ◆ Առաջին բանը, որ աչքին զարկավ, աթարի դեզն էր, որի շուրջ անձրևը գոյացրել էր տիղմը ընդարձակ ճահիճ: (Մուրացան)
- (փխբ․) որևէ բանի մեծ քանակություն՝ զանգված
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- շեղջ, շեղջակույտ, կիտուկ, կույտ, կուտակ, դեզակույտ, բուրգ, դարս, դարսվածք
- շեղջ, բարդոց, բարդ, թեղ, կապեճ, գաղիշ, օրան, կոպաղ
- քարակույտ, քարակարկառ, կարկառ, կաշկառ
- զանգված, կույտ
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- դեզ առ դեզ - կույտ-կույտ ◆ Բույսերը դեզ առ դեզ կախվել են կամար կապած ժայռերից դեպի վար: Վրթանես Փափազյան
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։