իրադրություն

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [iɾɑdɾutʰˈjun]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ իրադրութիւն

վանկեր՝ ի•րադ•րութ•յուն 

Ստուգաբանություն

լատ. situs-տեղադրություն

Գոյական

1. պայմանների ու հանգամանքների ամբողջություն, հանգամանքներ, մարդուն տվյալ պահին շրջապատող առարկաների և երևույթների համակցությունը, որը գիտակցորեն կամ (և) ենթագիտակցորեն ընկալվում է նրա կողմից և դետերմինավորում է նրա վարքը, նրանից որոշակի գործողություններ («հակազդումներ») է պահանջում ◆ Ռշտունյաց նախարարը, որ աչքերը քնեած, անխոս ականջ էր դնում, կարծես դժվրանալով ըմբռնել նորօրինակ իրադրությունը, միայն մի խոսք ասաց։ Դերենիկ Դեմիրճյան
2. մարտական ուժերի, նրանց դասավորության ու գրաված դիրքերի հարաբերությամբ պայմանավորված դրությունը ռազմական գործողությունների վայրում
3. դրություն, վիճակ ◆ Պատմական իրադարձությունները չեն կրկնվում, բայց իրադրությունները կրկնվում են հաճախ։ (Մամուլ)

Հոմանիշներ

1. հանգամանք, պարագա, իրավիճակ, վիճակ, դրություն, պայման

Արտահայտություններ

1. անորոշ իրադրություն
2. անվտանգ իրադրություն
3. բարենպաստ իրադրություն - տե՛ս պայման՝ բարենպաստ պայմաններ
4. էլեկտրամագնիսական իրադրություն
5. իրադրության գնահատում - մարտական գործողությունների նախապատրաստման ու վարման վրա ազդող գործոնների ու պայմանների ուսումնասիրություն ու վերլուծություն
6. իրադրության ռազմավարական գնահատում
7. իրադրության սխեմա - հակառակորդի պազրված կամ ենթադրյալ տեղաբշխման պատկեր
8. իրադրության ստրատեգիական գնահատում - տե՛ս իրադրություն՝ իրադրության ռազմավարական գնահատում
9. իրադրության քարտեզ
10. կենսաբանական իրադրություն
11. հետախուզական իրադրություն
12. հորիզոնական իրադրության արտացոլում - էլեկտրոնային ցուցասարքով առաջադրանքին առնչվող ուղեվարական տեղեկույթի, ընթացքային տվյալների արտացոլում, ընդսմին ռադարից ստացվող տեղեկույթն ու պատկերը կա՛մ վրադրվում են քարտեզին, կա՛մ ներկայացվում որպես առանձին պատկեր
13. հրամանատարի կողմից իրադրության գնահատում - հրամանատարն այս գնահատումը կատարում է նախքան մարտական գործողությունների նախնական պլանի կազմումը
14. ճառագայթաբանական իրադրություն - այն միջավայրի վիճակը, որում կան ռադիոակտիվ նյութերի տրոհման արգասիքներ
15. մարտական իրադրության անորոշություն - խառնաշփոթ մարտադաշտում, որը ծագում է ծխամածության, աղմուկի, տեղեկույթի պակասի հետևանքով
16. մարտական իրադրություն
17. մարտավարական իրադրություն
18. որոշարկված նշանակետերով իրադրության արտացոլում
19. ռադիոէլեկտրոնային իրադրություն
20. ռազմաքաղաքական իրադրություն
21. քիմիական իրադրություն
22. քիմիական, կենսաբանական, ճառագայթաբանական և միջուկային իրադրություն
23. օպերատիվ իրադրության միասնական պատկեր
24. օպերատիվ իրադրություն

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ situation, conjuncture, juncture, ambience գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ обстановка (ru) ‎(obstanovka), ситуация (ru) ‎(situacija), конъюнктура (ru) ‎(konʺjunktura) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Ա․ Ա․ Նալչաջյան, Հոգեբանական բառարան («Լույս» հրատարակչություն), Երևան, 1984 — 240 էջ։
• Ջրբաշյան Է․Մ․, Մախչանյան Հ․Մ․, Գրականագիտական բառարան (2-րդ լրաց․ և վերամշ․ հրատ․) (Լույս), Երևան, 1980 — 352 էջ։
• Ֆարիդ Գրիգորյան, Ռազմագիտական տերմինների դպրոցական հայերեն-ռուսերեն թարգմանական-բացատրական բառարան (Մակմիլան-Արմենիա), Երևան, 2006 — 144 էջ։
• Լ․ Տիմոֆեև, Ն․ Վենգրով, Գրականագիտական տերմինների համառոտ բառարան (Հայպետուսմանհրատ), Երևան, 1957 — 247 էջ։