Jump to content

ուժ

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Դասական ուղղագրութեամբ՝

վանկեր՝ ուժ 

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Փոխառություն իրանական աղբյուրից. հմմտ. պարթևերեն, միջին պարսկերեն ōž (ուժգին < ōžgin):

Գոյական

  1. կենդանի օրգանիզմների կարողությունը` մկանների լարումով շարժումներ գործողություններ կատարելու
  2. որևէ բան անելու ֆիզիկական կարողություն` հզորություն
  3. ֆիզիկական ներգործության ճնշում` բռնություն, ֆիզիկական զորության գործադրություն որևէ նպատակի հասնելու` որևէ մեկին իր կամքը թելադրելու համար
  4. մարդու հոգեկան գործունեություն կատարելու, մտավոր ու հոգեկան կարողություններ երևան բերելու` կամք, խելք ուժեղ բնավորություն դրսևորելու ներքին ունակություն ◆ Մերեսևը իր կամքի ամբողջ ուժով ձգտում էր մեկ նպատակի քայլել սովորելու։ (Բ. Պոլևոյ)
  5. որևէ բան անելու որևէ ձևով իրեն դրսեվորելու բարույական հնարավորություն` կարողություն◆ այդ բոլորը անդիմադրելի հմայքի ուժ էին տալիս նրան (Նար-Դոս)
  6. որևէ կարգի աշխատանք կատարելու կարողություն, հզորություն, էներգիա ◆ Ծանրության ուժ: Ձգողական ուժ:
  7. իրավական զորություն, գործունեություն իրավազորություն ◆ Այդ դեկրետով նախկին օրենքները կորցնում էին իրենց ուժը: (Սովետական Հայաստան)
  8. հզորություն, իշխանություն, ազդելու` իրեն ենթարկելու իշխելու կարողություն պետության տերությոան` կոլեկտիվի ուժ
  9. ներգործություն, ազդեցություն, ներազդող` ներգործող` այս կամ այն կարգի գործունեությունը դիրքավորումը` վերաբերմունքը պայմանվորող հանգամանք ավանդության սովորության ուժ
  10. տպավորություն գործելու` ազդեցություն թողնելու կարողություն, համոզելու` ենթարկելու` որևէ տրամադրություն գործելու կարողություն իր խոսքի ուժով նա գերազանցում էր բոլորին
  11. որևէ բանի դրսևորման աստիճանը` չափը, հզորություն, լարվածություն, ինտենսիվություն ◆ Քամու ուժ, հնչյունի` ձայնի` ալիքի ուժ:
  12. մեծություն, կարողություն, զորություն խելքի ձիրքի ուժ սիրո` ատելության ուժ
  13. որևէ կարգի էներգիայի աղբյուր հանդիսացող նյութական մարմին երևույթ մատերիան որպես էներգիայի աղբյուր
  14. որևէ կարգի գործունեության` որևէ նպատակի իրականացման ևն համար անհրաժեշտ միջոց` հնարավորություն ◆ մենք բարձր ուսում ու կրթություն ստանալով, ձեռք ենք բերում այն ուժը, որով պիտի կարենանք յուր կարիքները լցնենք։ (Մուրացան)
  15. որևէ բանի մղող` որևէ բան առաջ բերող հանգամանք` երևույթ ◆ այս առևտուրն էր կազմում այդ կնոջ անդիմադրելի ուժը (Լեո)
  16. ժողովրդի` պետության երկրի հզորությունը
  17. զորքեր ◆ թշնամին շարունակում է առաջ խցկվել, ռազմաճակատ նետելով նոր ուժեր (Հրաչյա Քոչար)
  18. որևէ բնորոշ հատկանիշով կամ գործունեության որոշակի ուղղվածությամբ բնութագրվող հասարակական խավ` խումբ` դասակարգ ևն
  19. արտադրական զբաղմունքային կամ մասնագիտական ընդհանրություն կազմող մարդկանց խումբ` կոլեկտիվ` ամբողջություն
  20. նախատեսվում է գիտական ուժերի… կենտրոնացում (ՍՀ)
  21. որևէ բանի համար գործադրվող ֆիզիկական զորություն, ճիգ, ջանք ◆ նա հետևում էր նկատելի ուժով և դժվարությամբ Դերենիկ Դեմիրճյան
  22. կենսունակություն, զարգացման ապրելու հնարավորություն, կարողություն ◆ հին ծառը այլևս ուժ չունի իր արմատների մեջ Վրթ. Փափազյան
  23. եռանդ, ավյուն, կորով ◆ Էլ ինչով մխիթարվի ինչով նոր եռանդ, ուժ ստանա։ (Նար-Դոս)
  24. գործունեության` կենսունակության ևն աղբյուր հանդիսացող հանգամանք հատկություն հանրագումարը ցույց տվեց ◆ Մարքսիզմ-լենինիզմի գաղափարների ստեղծագործական մեծ ուժը: (Սովետական Հայաստան)
  25. սաստկության թափ◆ Անսպասելի ուժով հանկարծ առաջ վազեց մեծ տիկինը։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  26. խանդավառություն, ոգևորություն ◆ մարտական փողից ուժ կառնե գերին (Շուշանիկ Կուրղինյան)
  27. բռնություն ֆիզիկական կամ բարոյական զորություն ինչպես և դրա գործադրությունը որևէ նպատակով ◆ Ուժի սպառնալիքի ժամանակներն արդեն անցել են դա պետք է լավ հասկանան որոշ երկրների ղեկավարներ։ (Սովետական Հայաստան)
  28. բռնադատություն, հարկադրանք ◆ ես թեև հակառակ եմ քո ցանկության, բայց չեմ կարող ուժով բռնել եթե ուզում ես հեռանալ Հ. Թումանյան
  29. մարքսիզմ-լենինիզմի գաղափարները… դարձել են հասարակությանը կոմունիստական հիմունքներով վերափոխող նյութական մեծ ուժ (ՍՀ)
  30. արժեք, արշեքայնություն, արժութայնություն ◆ փողը հիմա ուժ ունի որ
  31. որևէ բանի ներքին հնարավորություն` ունակություն` զորություն ◆ (նկարչուհուն) հաջողվել է ավելի շեշտել և կենտրոնացնել վրձինի ուժը մի քանի կետերի վրա Վ. Փափազյան
  32. նյութական և ֆիզիկական միջոցներ հնարավորություններ ◆ Գյուղական վայրերում կոլտնտեսականների ու գյուղական ինտելիգենցիայի ուժերով կկառուցվի մոտ 7 միլիոն բնակելի տուն (Սովետական Հայաստան)
  33. որևէ հանրության` կոլեկտիվի` վայրի մարդիկ որպես որևէ կարգի գործունեության կատարողներ
  34. թունդություն

Մակբայ

  1. ուժ գործադրելով, ճիգ ջանք գործադրելով ◆ Արզումանը ուժով հենվում էր ծանր լինգին և մեծ քարերը տեղահան անում (Ակսել Բակունց)
  2. բռնությամբ, բռնություն գործադրելով ◆ Ուժով լռեցնում են խեղճերին։
  3. հարկադրանքով հարկադրելով, ստիպելով
  4. ուժգնորեն ուժեղ կերպով ◆ Սիրելիս, խելոք կեց` իր ուժով մի համբուրիր շրթունքներուս ներկը կհանես։ Վազգեն Շուշանյան
  5. (պաշտանվ․) առարկայի, երևույթի, դաշտի ևն ազդեցությունը այլ առարկայի վրա, ինչի հետևանքթվ տեղի է ունենում մեխանիկական շարժում, ձևախախտում, ներքին էներգիայի փոփոխություն և այլն

Հոմանիշներ

[խմբագրել]
  1. զորություն, կարուղություն, կորով, զոռ, հարաքյաթ
  2. բռնություն, ճնշում
  3. կամք, խելք (փխբ․)
  4. հզորություն, էներգիա
  5. իրավազորություն
  6. հզորություն, իշխանություն
  7. ազդեցություն, ներգործություն
  8. հզորություն, ինտենսիվություն, լարվածություն
  9. մեծություն, կարուղություն, զորություն
  10. միջոց, հնարավորություն (փխբ․)
  11. հանգամանք, երևույթ (փխբ․)
  12. հզորություն
  13. ճիգ, ջանք
  14. կենսունակություն
  15. եռանդ, ավյուն, կորով
  16. սաստկություն, թափ, ուժգնություն

Արտահայտություններ

[խմբագրել]
  1. ուժ անել - ուժ ճիգ գործադրել
  2. ուժ առնել - հզորանալ
  3. ուժ տալ - հզորություն ներշնչել
  4. ուժերը ներածին չափ(ով) - հնարավորությունների սահմաններում
  5. ուժերը ներել - հնարավորությունները թույլ տալ
  6. ուժերը չափել - որևէ դժվարին գործ հաղթահարելու փորձ
  7. ուժը կորցնել - թուլանալ
  8. ուժերը տեղը գալ - ուժը` զորությունը վերականգնվել
  9. ուժի գալ - ուժերը վերականգնել
  10. ուժի դիրքի քաղաքականություն - բռնության` զենքի ուժ գործադրելու սպառնալիքի կամ գործադրության վրա հիմնված քաղաքականություն
  11. ուժի դիրքերից խոսել - ուժ գործադրելու` պատերազմի դիմելու սպառնալիքով խոսել, զենքի ուժով սպառնալ
  12. ուժից ընկնել - ուժը կորցնել

Գոյական

  1. խանդավառություն, ոգևորություն, ոգևորվածություն, ոգեշնչություն, ոգեշնչվածություն, խանդալիցություն, պաթոս
  2. տե՛ս բռնություն
  3. տե՛ս գործոն

Աղբյուրներ

[խմբագրել]
  • Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
Ստացված է «https://hy.wiktionary.org/w/index.php?title=ուժ&oldid=1782081» էջից