ագի
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɑˈɡi]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ ագի վանկեր՝ ա•գի
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Ծագումն անհայտ է։
Գոյական
- Վան՝ (հնց․) պոչ ◆ Աղվեսն եկել, նստել դեզին, Երկար ագին ծռել վզին։ Հովհաննես Թումանյան
- Ակն, Վան՝ (փխբ․) կանանց զգեստի ետևի երկար քղանցք ◆ Ի՞նչ ես ագիդ քաշ տալով գնում, վեր հավաքի։ (Առաքել Քեչյան)
- Պարտիզակ՝ (փխբ․) անբաժան ընկեր ◆ Ագիս ինձմե չի զատվեր։ Գուրգեն Մահարի
- Ակն՝ մաճի հետևի մասը
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- պոչ, ձետ (թավամազ կամ ձարավոր), տուտ, տտուն (հանդերձի)
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- ագի շարժել, ագի խաղացնել - տե՛ս պոչ շարժել
- Ղարաբաղ՝ ագին կշկռել (հնց․) -
- Ագուլիս՝ վանել, հեռացնել, վռնդել
- թողնել գնալ, հեռանալ
- Մալաթիա՝ ագեցը ծերը նախշուն - խորամանկ, կեղծավոր
- Ղարաբաղ, Սեբաստիա՝ ագի դառնալ - հետևից քարշ գալ
- ագի լինել - մեկից անբաժան լինել, պոչից քարշ գալ ◆ Ի՞նչ ես ետևից ման գալիս, հաքի՞ ես, ի՞նչ է։ (Հրաչյա Աճառյան)
- Ղարաբաղ, Սեբաստիա՝ ագի թակել, ծեծել - շողոքորթել, քծնել
- Պարտիզակ՝ ագի կախել - մականուն կպցնել
- Սեբաստիա՝ ագի փարտել - տե՛ս ագի ծեծել
- ագիին հետ խաղալ -
- հիմարություններ անել
- տե՛ս ագուն հետ խաղալ
- Մալաթիա՝ ագին ագուն փաթաթել - դավադրությանը մասնակից լինել
- Ղարաբաղ՝ ագին բուլի-բուլի անել -
- ագին՝ պոչը շարժել (շան մասին)
- (փխբ․) քծնել, շողոքորթել, պոչ խաղացնել ◆ Ի՞նչ ես ագիդ բուլի-բուլի անում։ (Հրաչյա Աճառյան)
- Սեբաստիա՝ ագին դռան արանքը թողնել - հանցանքի մեջ բռնվել, պատիժ կրել
- Սեբաստիա՝ ագին թավի կոթ դարձնել - չարաչար ծեծել, խոշտանգել
- Եվդոկիա՝ (փխբ․) ագին թեթև - ուլ
- ագին ժողվել -
- պոչը իրեն քաշել, հավաքել
- (փխբ․) սնանկանալ
- Սեբաստիա՝ ագին իրեն քաշել -
- խելոքանալ, խելքը գլուխը հավանել
- զգուշավոր կյանք վարել
- Ղարաբաղ՝ պարտությունից հետո մի կողմ քաշվել
- Ղարաբաղ՝ ագին խոր թաղել, հաքին խըլըվզտ անել -
- իրեն ծանր պահել՝ ծանր ծախել ◆ Մենք քեզ բանի տեղ ենք դնում, դու էլ ագիդ խոր ես թաղում։ (Հրաչյա Աճառյան)
- զգացածը՝ մտածածը չարտահայտել՝ մութ, չբացահայտված, հեռուն գնացող գաղտնիքներ և արմատներ ունենալ
- ագին ծալել՝ կտրել - ձեռք քաշել, պաշտոնից հրաժարվել
- Ղարաբաղ՝ ագին ծաղիկ - չմահավան, քաղքենի, երևակայող
- ագին կծկել -
- դուրս վռնդել, դուրս անել
- մեռցնել, սպանել
- Ղարաբաղ՝ ագին կտրած, Հաքին հռծածուտ - իրեն չվերաբերող գործի մեջ քիթը խոթող
- Սեբաստիա՝ ագին հանկուշտել -
- պաշտոնանկ անել
- տե՛ս ագին կշկռել
- Մալաթիա՝ ագին ճերմակ - խորամանկ, կեղծավոր
- ագին նի քաշել - մեղմանալ, հանդարտվել
- ագին սառնումը մնալ - հակառակ ջանքերին, նպատակին չհասնել, իղձը չիրագործվել, պարտվել ◆ Ուզում էր խաղը ինքը տանել, հաքին սառնումը մնաց։ (Հրաչյա Աճառյան)
- ագին տափերը թակել - քծնել, շողոքորթել
- ագին տնկել - մեռնել, սատկել ◆ Չոփուռ Ղանդոն ագին տնկել ա։
- ագին ցից, ցեց -
- պոչը վեր տնկած
- (փխբ․) հպարտ, մեծամիտ, ինքնահավան ◆ Հաքին ցից գնում ա։ (Հրաչյա Աճառյան)
- ոչ հոժարակամ, հարկադրված ◆ Սաղ օրը հաքին ցեց լվանում, թափում ա։ (Ձեռագիր)
- ագին քաշ տալ - թույլ-թույլ քայլել ◆ Հաքին քաշ տալով եկավ։ (Հրաչյա Աճառյան)
- Սեբաստիա՝ ագուն հետ խաղալ - իր հասակին անվայել և անհարմար կատակներ անել
- Սեբաստիա՝ ագուն ներքև փուշ դնել - անհանգիստ դարձնելու պատճառներ ստեղծել, մտատանջություն պատճառել
- Խարբերդ՝ ագուն տալ - ծեքծեքվելով, կոտրատվելով քայլել
| Հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ագի(ն) | ագիներ(ը) |
| Սեռ. | ագու | ագիների |
| Տր. | ագու(ն) | ագիների(ն) |
| Հայց. | ագի(ն) | ագիներ(ը) |
| Բաց. | ագուց | ագիներից |
| Գործ. | ագով | ագիներով |
| Ներգ. | ագում | ագիներում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն գոյականներ
- Վանի բարբառային բառեր
- Հայերեն բառեր հնացած իմաստով
- Քաղվածք/Հովհաննես Թումանյան
- Ակնի բարբառային բառեր
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Քաղվածք/Առաքել Քեչյան
- Պարտիզակի բարբառային բառեր
- Քաղվածք/Գուրգեն Մահարի
- Ղարաբաղի բարբառային բառեր
- Ագուլիսի բարբառային բառեր
- Մալաթիայի բարբառային բառեր
- Սեբաստիայի բարբառային բառեր
- Քաղվածք/Հրաչյա Աճառյան
- Եվդոկիայի բարբառային բառեր
- Քաղվածք/Ձեռագիր
- Խարբերդի բարբառային բառեր
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից