ազգային
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɑzɡɑˈjin]
վանկեր՝ ազ•գա•յին
Ծագում
[խմբագրել]Ազգ արմատը փոխառված է պահլավերեն` azg ճյուղ բառից, որ ծագում է հնդևրոպական նախալեզվի azgho ճյուղ ձևից, որի ժառանգներն են հունարեն՝ ὄσχος, ὄσχη, ωσχη ճյուղ, ծիլ, ընձյուղ, պահլավերեն բառի շարունակությունն է պարսկերեն՝ ٱذغ āzaγ կամ azaγ, ٱذخ āzax բառը։
Ածական
- ազգին հատուկ
- տվյալ ազգին (նաև ժողովրդին) հատուկ ◆ Բժիշկը զբաղվում էր հրապարակախոսությամբ, գլխովին տարված էր ազգային գործերով։ (Անահիտ Սահինյան) ◆ Մեծ մասը ազգային տարազով էին հագնված։ (Ավետիք Իսահակյան)
- պետական ◆ Ազգային հիմն։
- համապետական՝ համազգային մասշտաբի
- ազգերի հասարակական-քաղաքական կյանքին ու նրանց փոխհարաբերություններին վերաբերող ◆ Ազգային հարց։ ◆ Ազգային քաղաքականություն։
- ներազգային
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- համազգային, ժողովրդական, համաժողովրդական
- ներազգային
- պետական, համապետական
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- ազգային եկամուտ (տնտգ․) - հասարակական ամբողջական եկամուտի այն մասը, որի մեջ մարմնացած է նոր ստեղծված արժեքը
- Ազգային ժողով - պատմագավորների օրենսդիր ժողով
- ազգային հարստություն - հասարակության տրամադրության տակ գտնվող բոլոր նյութական բարիքները
- ազգային տարածքային ինքնավարություն - որևէ կարգի ազգային-տարածքային միավորի (նահանգի, գավառի և այլն) իրավունքը՝ պետական իշխանությունն ինքնուրույն կերպով վարելու
- ազգային փոքրամասնություն - իր թվով տվյալ երկրի հիմնական բնակչության համեմատությամբ փոքրամասնություն կազմող ազգություն
- ազգային-ազատագրական շարժում՝ պայքար - ազգի ազատագրման համար մղվող պայքար
- ազգային գաղափարախոսություն - գաղափարների և տեսակետների համակարգ, որն արտահայտում է քաղաքականության և հասարարական գործունեության սուբյեկտների վերաբերմունքը տվյալ ազգին բնորոծ ընդհանրական հոգեկերտվածքի, մշակույթի, լեզվի, ավանդույթների ու սովորույթների, կենցաղի, ինքնության ու ինքնագիտակցության պահպանման և հարատև զարգացման նկատմամբ
- ազգային բաղադրատարր
- ազգային գերակայություն - այն ինչ ազգային շահերի տեսակետից համարվում է կարևոր և առաջնային
- ազգային ենթակառուցվածք
- ազգային ինքնություն - տես ազգային ազգային գերակայություն
- ազգային նույնականություն - անհատի կողմից որոշակի ազգի պատկանելու գիտակցումն ու մշտական նույնացումը նրա հետ՝ տվյալ ազգին բնորոշ հատկանիշների ամբողջության մեջ
- ազգային փոքրամասնություն
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
| |
Գոյական
- ազգակից, յուրային, նույն ազգին պատկանող ◆ Զարմանալին այն է, որ չէին խնայում մինչև անգամ իրենց ազգայիններին: (Րաֆֆի)
- իր ազգի շահերը մյուսների շահերին հակադրող ու նրանցից գերադասող, ազգայնական
- (արևմտհ․) ազգի գործերով զբաղվող անձ ◆ Իբրև ողջամիտ ազգային մը բաժանորդ գրվեցաք։ Հակոբ Պարոնյան
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- ազգայնական, նացիոնալիստ
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | ազգային(ը) | ազգայիններ(ը) |
| Սեռ. | ազգայինի | ազգայինների |
| Տր. | ազգայինին | ազգայիններին |
| Հայց. | ազգայինի(ն) | ազգայինների(ն) |
| Բաց. | ազգայինից | ազգայիններից |
| Գործ. | ազգայինով | ազգայիններով |
| Ներգ. | (ազգայինում) | (ազգայիններում) |
| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։