աղեղ

Հայերեն

• ՄՀԱ՝ [ɑˈʁɛʁ]

Դասական ուղղագրութեամբ՝ աղեղ

վանկեր՝ ա•ղեղ 

Ստուգաբանություն

Բնիկ հնդեվրոպական կրկնավոր ձև՝ * el- «ծռել, թեքել» արմատից. հմմտ. հայերեն ողն, ուլն, ոլոք, իլ, իլիկ, հունարեն ωλένη, լատիներեն ulna, բրետոներեն ilin «արմունկ», կիմրերեն olwyn «անիվ»:

Գոյական

1. (պատմ․) զենք, որը բաղկացած է փայտե կամ մետաղե կիսաշրջանակից ու դրա երկու ծայրերն իրար կապող պինդ ձգված լարից ◆ Նետեր ունեն սայրասուր և աղեղներ լայնալիճ: (Ավետիք Իսահակյան)
2. այդ զենքի փայտյա կամ մետաղյա շրջանակը
3. բամբակ գզելու աղեղնաձև գործիք
4. (երկրչ․) շրջանագծի որևէ հատված
5. (փխբ․) աղեղի ձև ունեցող բան
6. աղեղնաձև առարկաների կամարը՝ կորությունը ◆ Կրակն եմ սիրում աչերի խանդոտ ու սև ունքերի սրաձև աղեղը: (Շուշանիկ Կուրղինյան) ◆ Նայում էր, բայց ո՛չ պայծառ երկինքը, ո՛չ լուսնի հազիվ նկատելի աղեղը, ո՛չ էլ անտառից փչող հովը չէին գրավում նրան: Սերո Խանզադյան ◆ Գերանդու կոթին հուպ տուր… այնպես արա, որ խոտն ընկնի աղեղի մեջ: Սերո Խանզադյան
7. (ճրտրպ․) շենքի՝ կառույցի աղեղնաձև կամար
8. (երժշտ․) կնտնտոց ◆ Աղեղն է հպում արծաթե լարերին, ճգնում է Միրկոն շարժել լարերը: (Ավետիք Իսահակյան)
9. (կզմխս․) մարմնի զանազան մասերի ու գործարանների աղեղնաձև հատված
10. (փխբ․) աղեղի ձևով գիծ (երկաթուղու, ռազմաճակատի և այլն)
11. աղեղնաձև լուծ ձիեր լծելու համար, լծաղեղ
12. (մրմն․) շրջանի (շրջանագծի) կեսն է
13. (մրմն․) շարժում, որը կատարվում է 360° պակաս շրջագծով։ Նման շարժումներ նշելիս կիրառվում է «աղեղով» բառը, նշվում է շարժման ուղղությունը և վերջնադիրքը։
14. (երաժշտ․) փայտե ձողիկի երկու ծայրերին (գլխիկին և կոճղիկին) ամրացված սինթետիկ նյութերից կամ ձիու մազերի փունջ, որը լարերին քսվելով, հնչեցնում է դրանք

Հոմանիշներ

1. անեղ
2. կնտնտոց, կնկնտոց
3. ծիածան, աղեղնակ, աղեղնավոր, (ժղ․)` աստվածակամար, նշանակ, անանակ, տերունյան, տիրական, չաչագոտի, գոտի, կանաչ-կարմիր, կանաչ ու կարմիր, կանաչ-կարմիր գոտի, Աստծու գոտի, Արամազդա (Արամազդի) գոտի, ծիրանի գոտի, սիրական գոտի, երկնքի յոթ կամար, երկնքի աղեղ, չաչչա գոտի (գվռ․)
4. լծաղեղ, կամար

Արտահայտություններ

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	աղեղ(ը)	աղեղներ(ը)
Սեռ.	աղեղի	աղեղների
Տր.	աղեղի(ն)	աղեղների(ն)
Հայց.	աղեղ(ը)	աղեղներ(ը)
Բաց.	աղեղից	աղեղներից
Գործ.	աղեղով	աղեղներով
Ներգ.	աղեղում	աղեղներում

Թարգմանություններ

շրջանագծի հատված
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ дуга վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Գոյական

1. Արարատյան՝ կարմրավուն ակ, մատանու քար ◆ Աղեղն կարմիր լինի՝ բաց կարմիր, և ալ լինի, լավն մեկ գոցն լինի և առանց տամարի։ Դվր

Արտահայտություններ

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	աղեղ(ը)	աղեղներ(ը)
Սեռ.	աղեղի	աղեղների
Տր.	աղեղի(ն)	աղեղների(ն)
Հայց.	աղեղ(ը)	աղեղներ(ը)
Բաց.	աղեղից	աղեղներից
Գործ.	աղեղով	աղեղներով
Ներգ.	աղեղում	աղեղներում

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Գոյական

1. Նոր Բայազետ, Սեբաստիա, Մուշ՝ ծիածան

Արտահայտություններ

Ի արտաքին հոլովում
	Եզակի թիվ	Հոգնակի թիվ
Ուղղ.	աղեղ(ը)	աղեղներ(ը)
Սեռ.	աղեղի	աղեղների
Տր.	աղեղի(ն)	աղեղների(ն)
Հայց.	աղեղ(ը)	աղեղներ(ը)
Բաց.	աղեղից	աղեղներից
Գործ.	աղեղով	աղեղներով
Ներգ.	աղեղում	աղեղներում

Բաղադրյալ բառեր

Թարգմանություններ

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ թուրքերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

• Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
• Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
• Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
• Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

• Կ․ Կ․ Բաբայան, Մարմնամարզական տերմինների տեղեկատու բառարան («Հայաստան» հրատարակչություն), Երևան, 1985 — 184 էջ։
• Կ․Ե․ Մելիք-Վրթանեսյան, Մ․ Ա․ Տոնյան, Երաժշտական բացատրական բառարան, Երևան, «Խորհրդային գրող», 1989 — 270 էջ։

Վիքիպեդիայում հոդված կա հետևյալ թեմայով՝ Աղեղ (զենք):