աճյուն
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [ɑt͡ʃˈjun]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ աճիւն
վանկեր՝ աճ•յուն
Ստուգաբանություն[խմբագրել]
Առաջացել է բնիկ հնդեվրոպական azgi(՞)` as- «վառ(վ)ել» արմատից։ Ձևով (-g- աճականով) և իմաստով մոտ են հ․ բ․ գ․ asca, թերևս նաև հին իսլանդերեն aska, հին անգլերեն aesce, գերմաներեն Asche՝ «մոխիր», այլև՝ հին հունարեն άσβολος (ασφ-βολος)՝ «մոխրաթափոն»։
Գոյական
- մարդու մարմնի փտելուց կամ այրելուց առաջացած մնացորդը ◆ Սուրբ աճյունիդ սափորն է այդ ծովն ահա։ (Դանիել Վարուժան)
- մարդու դիակ ◆ Քեզ, քեզ կընդունի այնպես հար Հայրենի հողը քո ջերմ Եվ քո աճյունը արդար Եվ սիրտը քո հրաջերմ։ Եղիշե Չարենց ◆ Մարմինը ո՞ւր ես թաքցրել, վերադարձրու ի տեր, վերադարձրու, որ աճյունի վրա ես լամ։ (Նաիրի Զարյան)
- (հնց․) մոխիր ◆ Պիտ մնա Հայաստան՝ մինչև արևը հանգչի և ցուրտ աճյունը նրա ձյունե համայն ազգերի հայրենիքների վրա։ (Ավետիք Իսահակյան)
- (փխբ․) շիրիմ, գերեզման ◆ Պապը գլխարկը հանեց, գլուխը խոնարհեց իր մեծ նախնիի աճյունին: Սերո Խանզադյան
Հոմանիշներ[խմբագրել]
- դիակ, դի (գրք․)
- մեռելոտի (հզվդ․)
- մեռել (բրբ․) (խսկց․)
- մոխիր, անթեղ (կրակախառն), գազաղ (հողախառն) (հնց․)
- շլան (հզվդ․)
Արտահայտություններ[խմբագրել]
- աճյուն կտրել - փոշիանալ, մոխրանալ ◆ Պերճ պալատներս ցնդեցին օդում, վեհապանծ լեռներն աճյուն կտրեցին: Հովհաննես Թումանյան
| Ի արտաքին հոլովում | ||
| Եզակի թիվ | Հոգնակի թիվ | |
| Ուղղ. | աճյուն(ը) | աճյուններ(ը) |
| Սեռ. | աճյունի | աճյունների |
| Տր. | աճյունի(ն) | աճյունների(ն) |
| Հայց. | աճյուն(ը) | աճյուններ(ը) |
| Բաց. | աճյունից | աճյուններից |
| Գործ. | աճյունով | աճյուններով |
| Ներգ. | աճյունում | աճյուններում |
| Բաղադրյալ բառեր | |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ[խմբագրել]
- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։
Կատեգորիաներ:
- Ձայնային ֆայլերով հայերեն բառահոդվածներ
- Հայերեն բառեր
- Հայերեն գոյականներ
- Քաղվածք/Դանիել Վարուժան
- Քաղվածք/Եղիշե Չարենց
- Քաղվածք/Նաիրի Զարյան
- Հայերեն բառեր հնացած իմաստով
- Քաղվածք/Ավետիք Իսահակյան
- Հայերեն բառեր փոխաբերական իմաստով
- Քաղվածք/Սերո Խանզադյան
- Հայերեն բառեր գրքային իմաստով
- Հայերեն հազվադեպ գործածությամբ բառեր
- Հայերեն բարբառային բառեր
- Հայերեն բառեր խոսակցական իմաստով
- Քաղվածք/Հովհաննես Թումանյան
- Բառեր «Արդի հայերենի բացատրական բառարան» գրքից