Հայերեն

Արտասանություն

ՄՀԱ: [ayg]

Ստուգաբանություն

Առաջացել է թերևս բնիկ հնդեվրոպական՝ ai-õ- կամ ai-gh-` ai- «այրել, լուսավորել» արմատից՝ տարբեր աճականներով, համեմատել ավեստերեն՝ ayarə` «օր», գոթերեն՝ air` «վաղ», հունարեն՝ άινω՝ «այրել», άιθων՝ «բոցավառ, փայլուն, շողշողուն»։ Ավելի քիչ հավանական է կապը aus-՝ «լուսավորել» արմատի հետ։

Գոյական

վանկեր՝ այգ

առավոտյան պահը՝ արևածագից առաջ, վաղ առավոտ ◆ Լուսաբերը մինչև այգ ջրիս միջին էր լողում։ Ռափայել Պատկանյան
լուսեղեն երևույթ, որ նկատվում է բևեռների մոտ (հնց․)
հաջորդ որվա առավոտը, հաջորդ որը ◆ Մենք մերօրերը, այգը դարու հոկտեմբերից ենք հիմա հաշվում։ Եղիշե Չարենց
երջանկություն, լավ օր (փխբ․) (բնստ․)
որևէ բանի՝ որևէ իրադարձության սկիզբ (փխբ․) (բնստ․)
երիտասարդություն, ջահելություն ◆ Դու դեռգարնան այգ գեղանի, -Իմ վերջալույսն մոտ է ահա։ Հովհաննես Հովհաննիսյան

Հոմանիշներ

այգաբաց, արևածագ, առավոտ, արշալույս, վաղորդայն, լուսաբաց, լուսադեմ, լուսածագ, այգալույս, արևագալ, արևաբաց, օրաբաց, ծագ, ծեգ, ծեգաբաց, շաղաթաթախ, լուսաթաթախ, մթնշաղ, ադամալույս, ադամամութ, կիսալույս, աղոթալույս
արևեծայրգ, աղոթարան (հնց․)
աղոթրան, բարիլույս, ցնցուղ (բրբ․)

Արտահայտություններ

Այգը բացվել ― այգանալ

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ dawn, morn, morow գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ հունարեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ рассвет (ru) ‎(rassvet), заря (ru) ‎(zarja), начало (ru) ‎(načalo), молодость (ru) ‎(molodostʹ), юность (ru) ‎(junostʹ), весна (ru) ‎(vesna) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։