Jump to content

այն

Վիքիբառարան-ից

Հայերեն

Արտասանություն

ՄՀԱ: [ayn]

Ստուգաբանություն

[խմբագրել]

Առաջացել է բնիկ հնդեվրոպական oni-ցուցական արմատից։ Համեմատել լիտվերեն añs, anàs՝ «այն», ռուսերեն он, оно՝ «նա», խեթերեն anne-՝ «այն»։ Այ-ի համար նշում են նաև հ․ -ե․ āi- ցուցականը կամ -ati մասնիկը։

Դերանուն

վանկեր՝ այն 

  1. խոսողից ու խոսակցից հեռու գտնվող առարկա՝ երևույթ և այլն
  2. ոչ խոսակցի կամ խոսողի, այլ մի երրորդ անձի կողմից հաղորդված իրողություն՝ հանգամանք և այլն
  3. հեռավոր ժամանակ կամ տեղ
Հոմանիշներ
[խմբագրել]
  1. նա
  2. անիկա, ան (արևմտհ․)
  3. նվիկ, նվիկա, նօկ, էնիկ (բրբ․)
Արտահայտություններ
[խմբագրել]
  1. այն աշխարհը
    1. հանդերձյալ կյանքը  Նա այլայլվել, խստացել էր ինչպես այն աշխարհից վերադարձած մի զայրալից ուրվական։ Դերենիկ Դեմիրճյան
    2. երանական կյանք  Ախ, տվեք ինձ քաղցր մի քուն Կյանքից հեռու սլանամ, Այն աշխարհը, ուր խնդություն, Ուր սերն է միշտ անթառամ։ Հովհաննես Հովհաննիսյան
  2. այն աշխարհը գնալ - մեռնել, սպանվել
  3. այն աշխարհը ուղարկել - մեռցնել, սպանել  Այդ աղջկան վաղուց էր հարկավոր Ազադիի հետ այն աշխարհն ուղարկել: (Գարեգին Սևունց)
  4. այն ատեն (արևմտհ․) - այն ժամանակ  Իսկ աննշան եթե մնա Երկրի մեկ խորշն հողակույտն իմ, Եվ հիշատակս ալ թառամի, Ահ, այն ատեն ես կմեռնիմ։ Պետրոս Դուրյան
  5. այն գլխից - սկզբից  Ես պետք է սկսեմ այն գլխից: (Գարեգին Սևունց)
  6. այն է
    1. գործածվում է բացահայտելու՝ մեկնաբանելու՝ մասնավորելու համար նախադասության նախորդ անդամի իմաստը, այսինքն  Այժմ նա կամաց-կամաց մոտենում էր ցանկացած նպատակին, այն է՝ ազատել մորը լվացարանում օրն է բուն չարաչար աշխատելուց։ (Մուրացան)
    2. ահա, արդեն, հենց, հենց որ  Նա վերցրեց քարը և այն է՝ ձեռը թափ առավ, որ զարկի նախարարին՝ ուրիշները նրա առաջը կտրեցին։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  7. այն էլ
    1. գործածվում է «մասնավորապես», «հատկապես», «առավել ևս», «մանավանդ» իմաստները մասնավորող լրացումն իր լրացյալի հետ կապելու համար  Ինչպե՞ս կարող է Սևանի աշխարհին հայտնի որսորդ Ասատուրից շատ բան իմացող լինի, այն էլ բնությունը ճանաչելու հարցում։ (Վախթանգ Անանյան)
    2. մինչև իսկ, նույնիսկ, և դեռ  Ձեզ վաղուց հայտնի է եղել, թե ինչ մարդ է Բազենյանը, և մեզ այժմ եք միայն հայտնում այդ, այն էլ պատահաբար։ (Նար-Դոս)
  8. այն էլ կա - պետք է հաշվի առնել նաև, պետք է նկատի ունենալ նաև  Հետո այն էլ կա, քեռի՛, որ նա գործ չկատարեց։ Դերենիկ Դեմիրճյան
  9. այն ժամանակ - այն պարագայում, այն դեպքում  Եթե ինքն յուր բերանով չխոստովանի, այն ժամանակ, ինչ կուզեք՝ ասեք ինձ։
  10. այն ինչ - այնինչ  (Հայրը) նշան տվեց պայքարին, այն ինչ աղջիկն առաջ եկավ՝ կարմիր խնձորն իր ձեռքին։ Հովհաննես Թումանյան
  11. այն կողմ
    1. դեն, անդին (արևմտհ․)
  12. այն աստիճան - այնքան, այնքան շատ, այնպես շատ  Իսկ այն, ինչ որ պատահեց, այն աստիճան վշտացրել է սիրտս, այն աստիճան վրդովել է հոգիս, որ ինձ թվում է, թե ես այլևս այն չեմ, ինչ որ առաջ։ (Նար-Դոս)

Աղբյուրներ

[խմբագրել]