առաքինի
Հայերեն
Արտասանություն
ՄՀԱ: [arakini]
վանկեր՝ ա-ռա-քի-նի
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Հավանաբար կազմված է առ- նախածանցով՝ հնդեվրոպական kuoi-nā նախաձևից, որ պահպանվել է քէն՝ «նախանձ, ոխ» իմաստով, բայց առաքինի բառի մեջ կարող էր պահպանվել մի այլ՝ «արժեք, պատիվ» իմաստով, մանավանդ որ հնարավոր է քէն բառի իրանական ծագումը։ Եթե -քին- ձևի ի-ն չի փոխվել (համեմատել ներքինի), ապա հնարավոր է ծագումը հնդեվրոպական ken-՝ «ջանալ, ջանք թափել» արմատից։ Քիչ հավանական է ծագումը հնդեվրոպական pro-ko-` «առաջին, առջևում գտնվող» ձևի prə-ko- ձայնդարձային տարբերակից՝ -ինի վերջածանցով։ Անհավանական է Աճառյանի կարծիքը suento-ի հետ հնարավոր կապի, այլև Աղայանի վարկածը գալ․ cuth «կռիվ», բրետ․ kadern՝ «քաջ» բառերի հետ կապված լինելու մասին (սրանց ընդհանուր նախաձևը k'-ով է (k'at-) և ոչ k-ով)։
Ածական
- մարդկային լավ հատկություններով օժտված, ամեն կարգի բարեմասնություններ ունեցող
- բարոյապես անբասիր
- առաքինությամբ կատարված
- հիանալի, հոյակապ
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- պարկեշտ, ազնիվ, բարոյական, բարոյասեր, ազնվաբարո, առաքինաբարո
- բարոյավոր (հզվդ․)
- աչքը դռանը, աչքը տանը, հալալ ծիծ կերած, հալալ կաթնակեր, հալալ կաթ կերած (բրբ․)
- բարի, վեհ, վեհանձն
Արտահայտություններ
[խմբագրել]| Թարգմանություններ | |
| |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։