թոկ
Հայերեն
- ՄՀԱ՝ [tʰɔk]
Դասական ուղղագրութեամբ՝ վանկեր՝ թոկ
Ստուգաբանություն
[խմբագրել]Փոխառություն՝ վրացերեն toki:
Գոյական
- թելերից՝ մազից և այլնից ոլորած կամ հյուսված հաստ առասան, պարան, շվան, ◆ Նրանք շուտով կտրեցին թոկը և կիսաշունչ աղջկան ցած բերեցին իր ձեռքով պատրաստած կախաղանից։ (Րաֆֆի) ◆ Մենակ մի զանգ վերից քաշ է տված թոկով: Եղիշե Չարենց
Հոմանիշներ
[խմբագրել]- չվան, առասան, պարան, կառան, ճոպան
- կեմ
- թել, դերձան
- պողպատալար, երկաթալար, պղնձալար, մետաղաթել
- էլեկտրալար, մալուխ, մետաղալար
- խծծուծ
- նվագալար, սիմ
- քորդա, լա
Արտահայտություններ
[խմբագրել]- թոկ չեմ տա, որ խեղդվի - որևէ բան՝ նույնիսկ խեղդվելու թոկ տալու արժանի չէ (անպիտան` սրիկա մարդու մասին) ◆ Շատ ստորություններ է արել, նա անպետք մարդ է, թոկ չեմ տա, որ խեղդվի:
- թոկը արժանի - կախվելու՝ պատժվելու արժանի
- թոկը կտրած - անզուսպ, սանձարձակ, կապը կտրած
- թոկը կտրած մոզի - անկարգապահ, անզուսպ, խելառ ◆ Փոքր` թոկը կտրած մոզի է, ամբողջ օրը տուն չի գալիս:
- թոկը վիզը գցել
- մեկին կախման մեջ դնել
- հարկադրել մի բան անել, իրեն ենթարկել, իր հլու ենթական դարձնել
- թոկը վիզը դնել - ստիպել` հարկադրել (պարտքը տալու` մի դժվար բան անելու և այլն)
- թոկը վիզը դրած ման ածել - ձերքի խաղալիք դարձնել, իր ուզածի պես խաղացնել, իր կամակատարը դարձնել ◆ Իր աշխատակիցներին թոկը վիզը դրած ման է ածում:
- թոկի որտեղից բարակ է, էնտեղից թող կտրվի - փույտ չէ, ինչ ուզում է թող լինի ◆ Հենց էս գարնանը, որ եկավ, քու ազիզ խաթեր համար Սոնայիս ձեռը կբռնեմ, կտանեմ Գալոյի տուն, թոկից որտեղից բարակ է, էնտեղից թող կտերվի: (Քրիստափոր Թափալցյան)
- թոկից փախած
- սրիկա (որ շատ անգամ բռված ու կապված է և դուրս պրծած), ստահակ, խաբեբա, ճարպիկ ◆ Նրան համարում էին մի «թոկից փախած» մարդ, որ կյանքի ամեն մի մթին խորշերում մտել ու դուրս է եկել։ (Րաֆֆի) ◆ Նա բենեֆիսի առաջին կարգի բոլոր տոմսակները կգնե, կբաժանի թոկից փախած սրիկաներին: (Շիրվանզադե)
- խարդախ ◆ -Կգցի ինձ մի թոկից փախած ադվակատի ձեռք, արի ու ազատվիր: (Շիրվանզադե)
- (հզվդ․) ապերասան, անսանձ, կապը կտրած, անիշխանական (մարդ) ◆ Թոկից փախած քամին, Հազար անտառ, հազար, Ձոր համակած քամին Համո Սահյան
- հանդուգն, համարձակ. ճարպիկ ◆ Նրան համարում էին մի «թոկից փախած» մարդ, որ կյանքի ամեն մի մթին խորշերում մտել ու դուրս է եկել: (Րաֆֆի)
- հույզերը թոկով կապել - զգացումները զսպել ◆ Նա ատում է սերը, քնքշությունը, իր հույզերը կապում է թոկով:ԵՉ
- մի թոկով խեղդել - միևնույն պատժին արժանանալ, միևնույն պատիժը կրել ◆ Օրենքի առաջ բոլորս մի թոկով խեղդվելու ենք, որովհետև ամենքս էլ մարդիկ ենք կողոպտում: (Պերճ Պռոշյան)
| Բաղադրյալ բառեր | |
| |
| Թարգմանություններ | |
Աղբյուրներ
[խմբագրել]- Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
- Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
- Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
- Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։