Հայերեն

Գոյական

վանկեր՝ թ(ը)ռ•իչք

ՄՀԱ՝ [tʰrit͡ʃʰkʰ]

Ստուգաբանություն

Բացատրություն

(պաշտանվ․) օբյեկտիվ (երկնային մարմնի, օդային ապարատի, տիեզերական ապարատի, հրթիռի, արկի և այլն) շարժումը օդային կամ տիեզերական տարածության մեջ՝ աերոդինամիկական (աերոստաիկ) ուժերի, ձգողականության և ուժակայանքի քարշուժի կամ միայն աերդինամիկական (աերոստատիկ) ուժերի ու ձգողականության ազդեցությամբ
թռչելը ◆ Ես տեսա, թե ինչպես նա սկզբում դեռ թռչում էր բարձր ամպերի տակ, հետո թռիչքը մեղմելով սկսեց ներքև իջնել։ Հովհաննես Թումանյան ◆ Նա մի ահավոր թռիչք գործեց և ընկավ գետնին։
թռչելով տեղի ունեցող շարժում, տեղափոխություն
մարզական ցատկ ըստ հեռավորության կամ բարձրության (սպորտ.) ◆ Ինչպես անգետ մանկան համար թռիչք ու վազք ու կարուսել, ինչպես երգչին քնքուշ քնար, Զորավարին անկոր սուսեր, իմ զեն, իմ սուր, իմ հուր անմար, անհուն իմ սեր։ Եղիշե Չարենց
օդանավային երթ որոշակի առաջանդրանքով ◆ Մարդատար ինքնաթիռի թռիչքը Մոսկվայից Երևան տևում է երեք ժամ տասնհինգ րոպե։
թռչելու եղանակը, կերպը ◆ Արծիվը ճանաչվում է իր թռիչքով: ◆ Երբ վեր է կենում գիշերվա հովը, թեթև թռիչքով անցնում ձորովը։ Հովհաննես Թումանյան
տե՛ս հենամեջ
տե՛ս սանդղաբազուկ
տե՛ս նետված
սրարշավ ընթացք (փխբ․) ◆ (Ուղտերի) թռիչքին չէր կարող հասնել սլացքը նետի։ (Ավետիք Իսահակյան) ◆ Հրեղեն Մեսրոպը յուր թռիչքն այդտեղից ուղղել է մերթ դեպի Սյունիք և մերթ դեպի Աղվանք։ (Ղազարոս Աղայան) ◆ Քեզ լսելու համար ժամանակը խորտակում է իր թռիչքը: (Ավետիք Իսահակյան)
ստացում, սլացք, խոյանք (մտքի) (փխբ․)
սխրանք, խիզախում (փխբ․) ◆ Առանց թռիչքի կյանքը գին չունի։ (Ավետիք Իսահակյան)
զարգացում, առաջընթաց ◆ եվ ավետեցի թինդով երկրիս Երկրիս թռիչք ու բախտ նոր։ Եղիշե Չարենց
էվոլյուցիայի հետևանքով տեղի ունեցող որակական անցում, մի վիճակից որակապես մի նոր վիճակի անցնելու պրոցեսը (փիլ.) ◆ Եվ հենց այդ միջոցում տեղի են ունենում բարքերի ապականությունները, մանավանդ երբ փոխանցումը հաջորդաբար ու կանոնավոր կերպով չի կատարվում, այլ հանկարծ, շուտափույթ թռիչքներով: (Րաֆֆի) ◆ Լեզուն պայթյուններ կամ հանկարծական թռիչքներ չունի։ (Դասագիրք)
հնարավորություն, ասպարեզ ◆ Հայ արդու միտքը, սիրտը կրքերը և բոլոր ոգեկան զորությունները… Երբեք և ոչ մի րոպե չեն ունեցել ազատ շունչ… Ազատ թռիչք: (Րաֆֆի)
գյուտ, ստեղծագործում ◆ Ստեղծագործ մտքի թռիչք ամեհի՝ ճգնության պես անձուկ ու թովիչ։ Եղիշե Չարենց
տարածություն ◆ Կամուրջի թռիչքը մեծ է։ Աստիճանները թռիչք չունեն։
շարժման ոգի, շունչ ◆ Ես թռչունի թռիչքով հասա, տեր իմ։ (Րաֆֆի)
զարգացում ապրել ◆ Այդ կարճ ժամանակամիջոցում նա վիթխարի թռիչք է գործել դեպի առաջ։ (Մամուլ) ◆ Ամեն մի վերանորոգություն որևիցե ժողովրդի կյանքի մեջ լինում է ավելի հիմնավոր և ավելի օգտավետ, երբ ժողովուրդը հասնում է նորան յուր կանոնվոր զարգացումով և ոչ թռիչքներ գործելով։ (Րաֆֆի)

Հոմանիշներ

ցատկ, ոստյուն, թռույցք (հզվդ․), թռույցք, թիռ

Արտահայտություններ

թռիչք առնել - սկսել թռչել
թռիչք գործել
1. թռչել
2. ցատկել
3. բուռն զարգացում ապրել
4. մի վիճակից որակական մի նոր վիճակի անցնել, որակական անցում ապրել
թռիչք վերցնել - տեղից պոկվելով՝ օդ բարձրանալ (ինքնաթիռի մասին) (նորբ.)
թռիչքի բարդ օդերևութաբանական պայմաններում
թռիչքի թռիչքադաշտի շրջանում
թռիչք սարքերով
թռիչք տեղական ավիաուղերթով
թռիչքի ավտոմատ կառավարման համակարգ
թռիչքի կառավարում - որոշակի օդային տարածքում թռչող ապարատի շարժման ու գործողությունների ուղղորդումը
թռիչքի կրեյսերական բարձրություն - թռիչքի այն բարձրությունը, որի դեպքում ապահովվում է թռիչքի առավել բարենպաստ բանելակարգը (վառելիքի խնայողական ծախսում, առավել հեռաթռիչություն ևն)
թռիչքի հետաձիգ
թռիչքի շարակարգ
թռիչքի պիտանի
թռիչքի պլան
թռիչքի ուղեգիծ
թռիչքի ուղեկցում - օդանավի թռիչքի վերահսկում
թռիչքի ուղղույթ - այն ճանապարհը, որն ըստ նախապես որոշված կողմնորոշիչների (երկրային ու երկնային) պետք է անցնի թռչող ապարատը կոնկրետ առաջադրանք կատարելիս
թռիչքների կառավարման կենտրոն
թռիչքների կատարման կարգ
խմբային թռիչք - մի քանի թռչող ապարատի՝ միաժամանակյա (համատեղ) թռիչք
խոյահարիչ թռիչք - տե՛ս խոյաթռիչք
կույր թռիչք - տե՛ս թռիչք սարքով
հորիզոնական թռիչք - հաստատուն բարձրությամբ թռիչք
հրթիռի թռիչքի ակտիվ հատված - տե՛ս թափառքի փուլ
մարտական թռիչք - մարտական խնդրի կատարման նպատակին ծառայող թռիչք
մոտ թռիչք - տե՛ս թռիչք թռիչքադաշտի շրջանում
պարաշյուտային թռիչք - պարաշյուտով կատարվող թռիչք
ռելիեֆային թռիչք - թռիչք, որի ժամանակ արագությունը, բարձրությունը հարմարեցվում են տեղանքի ռելիեֆին՝ երկրի մակերևույթի բնական ուրվապատկերին, որպեսզի ինքնաթիռը թռչի նվազագույն բարձրությամբ՝ հակառակորդի համար աննկատ
ստուգողական թռիչք - տեսուչ օդաչուչի հետ ուսուցանվող օդաչուի համատեղ թռիչքը կրկնակի կառավարմամբ ինքնաթիռով (ուղղաթիռով)՝ ինքնաթիռավարության նրա տեխնիկան գնահատելու համար
վերասլաց թռիչք - տե՛ս ծառացում
ցուցադրական թռիչք - որևէ նպատակով կատարվող թռիչք, երբ օդաչուն, տարբեր հնարներ կիրառելով, դիտորդներին ներկայացնում է թռիչքաձևերը, իր օդանավավարական վարպետությունը, ինքանթիռի թռիչքատեխնիկական կարողությունները ևն
ցուցադրական թռիչքներ
ուսումնական թռիչք - թռիչք, որի նպատակն է անձնակազմի գօրծնական ուսումնավարժեցումը տարբեր եղանակային պայմաններում (տեսանելիության տարբեր աստիճանների դեպքում)

Բաղադրյալ բառեր
թռիչքագիրք թռիչքադաշտ թռիչքաթաղանթ թռիչքաժամ թռիչքակերպ թռիչքաձև թռիչքաձևություն թռիչքամատյան թռիչքային թռիչքանի թռիչքանման թռիչքաշերտ թռիչքա-վայրէջքային թռիչքատարածություն թռիչքուղի կամարի բացվածք հեծանի հենամեջ առափնյա աչք լուսանցքային հեամեջ սանդղաբազուկ հենամեջ հեծանամեջ կամրջի հենամեջ հաշվարկային հենամեջ նավարկելի բացվածք

Թարգմանություններ
անգլերեն՝ flight, spring, lope, jump հունարեն՝ գերմաներեն՝ դանիերեն՝ իսպաներեն՝ իտալերեն՝ հոլանդերեն՝ շվեդերեն՝ պորտուգալերեն՝ ռուսերեն՝ лет (ru) ‎(let), взлет (ru) ‎(vzlet), полет (ru) ‎(polet), скачок (ru) ‎(skačok) վրացերեն՝ ֆրանսերեն՝

Աղբյուրներ

Էդուարդ Բագրատի Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայաստան», 1976։
Հրաչյա Աճառյանի անվան Լեզվի Ինստիտուտ, Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1969։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բառարան, Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի Հրատարակչություն», 1967։
Աշոտ Մուրադի Սուքիասյան, Հայոց լեզվի հոմանիշների բացատրական բառարան, Երևան, «Երևանի Պետական Համալսարան», 2009։
Սերգեյ Աշոտի Գալստյան, Դպրոցական բառակազմական բառարան (Դպրոցական մատենաշար) (խմբ. Հովհաննես Զաքարյան), Երևան, ««Զանգակ-97» հրատարակչություն», 2011 — 230 էջ, ISBN 978-99941-1-933-2։

Դ․Ս․ Չիլինգարյան, Ե․Լ․ Երզնկյան, Պաշտպանական-անվտանգային տերմինների հայերեն-ռուսերեն-անգլերեն բացատրական բառարան, Գյումրի, «ՀՀ ՊՆ ռազմավարական հետազոտությունների ինստիտուտ», 2015 — 1196 էջ։
Ս․ Գասարջյան, Ճարտարապետական և շինարարական տերմինների ռուս-հայերեն և հայ-ռուսերեն բացատրական բառարան, Երևան, 2007 — 572 էջ։
Մ․Մ․ Ռոզենտալի, Փիլիսոփայական բառարան (Հայաստան), Երևան, 1975 — 468 էջ։